Καθώς ο πόλεμος στην Ουκρανία συνεχίζεται και διαχέεται σε άλλα μέτωπα και γεωγραφικές περιοχές, η κρισιμότητά του καταγράφεται στις γεωοικονομικές επιπτώσεις και στην ευρύτητα του spillover effect.
Η υπερ-ενημέρωση και παραπληροφόρηση αποτελούν δύο γνωστά αλλά πρώτη φορά τόσο ευρέως χρησιμοποιούμενα όπλα. Οι απαγορεύσεις στο internet, ο πόλεμος κατά κοινωνικών δικτύων και οι αναστολές μετάδοσης media εκατέρωθεν έχουν κατακερματίσει την έννοια της ενημέρωσης. Οι πληροφορίες δεν συνθέτουν αναλύσεις, αλλά οι αναλυτές επιλέγουν πλευρές, πηγές και καταρτίζουν αναλύσεις. Η μετάδοση αντιρωσικού αισθήματος στις κοινωνίες ήταν τόσο ταχεία και υπονομεύει την ίδια τη δυνατότητα των πολιτών να κρίνουν πριν αφομοιώσουν.
Πρόκειται για έναν σκληρό πόλεμο με πολλούς παράλληλους υβριδικούς, στην ενημέρωση, τον πολιτισμό και τη διαδικασία παραγωγής πολιτικής. Ο αντίκτυπος των συγκρούσεων ακόμα δεν είναι αισθητός σε μεγάλο τμήμα της ΕΕ, καθώς αντίμετρα σε οικονομικό επίπεδο καθυστερούν τη μετάδοση. Το προσφυγικό, αν και γιγαντιαίων διαστάσεων, ακόμα επηρεάζει συγκεκριμένες περιοχές και οι προσδοκίες επαναπατρισμού παραμένουν υψηλά.
Παράλληλα, όμως, αναδιατάσσεται βίαια και χωρίς διαφάνεια το τοπίο στα media, την ενημέρωση και οι συσχετισμοί μεταξύ πολιτικών χώρων και ενημερωτικών διαύλων. Αντιστοίχως ανακατατάξεις θα υπάρξουν -εφόσον παραταθεί η σύγκρουση και οι επιπτώσεις της- και στον ακαδημαϊκό χώρο.
Σε διασταυρούμενα πυρά βρίσκεται η τέχνη, καθώς επικρατεί το δόγμα του μακαρθισμού, ξυπνώντας μνήμες ψυχροπολεμικής καχυποψίας και εργαλειοποίησης θεσμών, κοινωνικών ευαισθησιών και δοκιμής του δόγματος του σοκ σε ευρεία κοινωνική βάση.
Ένας διαφορετικός πόλεμος
Εν αντιθέσει με τους πολέμους στη Συρία, το Ιράκ, το Αφγανιστάν και τις χρονίζουσες συγκρούσεις στην Αφρική ή ακόμα και τις τρομοκρατικές επιθέσεις στην καρδιά της Ευρώπης, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία παράγει άμεσα και αποσταθεροποιητικά αποτελέσματα για τη μέση ευρωπαϊκή οικογένεια. Τόσο λόγω της αντιπαράθεσης της ΕΕ με τη Ρωσία και των επιπτώσεων στο ενεργειακό κόστος, όσο και εξαιτίας της κρισιμότητας της Ουκρανίας για μια σειρά από εμπορεύματα τόσο του γεωργικού τομέα, όσο και στην τεχνολογία και τη βιομηχανία.
Στη μεγαλύτερη εικόνα, η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μοιάζει να έχει ενεργοποιήσει έναν -από καιρό και σιωπηρά εδραιωμένο- μηχανισμό διεθνούς οικονομικής αποσύνδεσης (disintegration) και γεωπολιτικής ανασυγκρότησης, στη βάση νέων γεωοικονομικών διαδρόμων και γεωπολιτικών παραδοχών. Η εκτενής ανάλυση του νέου πλαισίου, ωστόσο δεν είναι ακόμα ώριμη. Αυτό που χρήζει επεξήγησης είναι ο μηχανισμός αποσάθρωσης και οι επιπτώσεις της γεωοικονομικής αποδόμησης των συνεκτικών κρίκων του ευρωπαϊκού και ευρασιατικού μοντέλου διαλειτουργικότητας.
Η Ευρώπη σε αναζήτηση ταυτότητας
Η εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, βρίσκει την Ευρώπη σε διαδικασία χαλαρής αναδιάταξης:
Η αποχώρηση της τελευταίας των παλαιών, Άγκελα Μέρκελ και η αντικατάστασή της από έναν νέο υβριδικό πολιτικό μεγάλο συνασπισμό με τη συμμετοχή των Πρασίνων και των Φιλελευθέρων υπό την ηγεσία των Σοσιαλδημοκρατών, αφήνει τη Γερμανία σε αναζήτηση ταυτότητας και ποιο κοντά στον αμερικανικό παράγοντα.
Την ίδια στιγμή, το ξέσπασμα του πολέμου φαίνεται να ενισχύει το προφίλ του Εμάνουελ Μακρόν, ο οποίος είναι ταυτόχρονα και προεδρεύων της ΕΕ. Ο Γάλλος πρόεδρος άδραξε την ευκαιρία να φανεί ευρωπαϊστής και προεδρικός, ενισχύοντας το αίσθημα επανάκαμψης της Γαλλίας ως ηγέτιδας δύναμης, με αποτέλεσμα να καταφέρει να σπάσει τα στεγανά της γαλλικής ακροδεξιάς η οποία συγκεντρώνει στις δημοσκοπήσεις συνολικά 30% σε συσχετισμούς του πρώτου γύρου των επικείμενων φαλλικών εκλογών.
Η Ισπανία, παρά την παρέμβαση που διαθέτει στη διαμόρφωση πολιτικής στην ΕΕ, μέσω του Ύπατου Εκπροσώπου Ζοζέπ Μπορέλ, εμφανίζεται απορροφημένη στα εσωτερικά της προβλήματα. Και η Ιταλία δεν μοιάζει να συμμετέχει ενεργά στη διαμόρφωση της επόμενης ημέρας και περιορίζεται στη διαχείριση των συνεπειών από τις αλληλεπικαλυπτόμενες κρίσεις.
Μικρότερες χώρες όπως η Ελλάδα, η Πορτογαλία και το Βέλγιο μοιάζουν χαμένες στο… διάστημα και επηρεάζονται πρωτίστως από τον αμερικανικό παράγοντα, ελλείψει κοινής ευρωπαϊκής πολιτικής.
Πιο έντονες είναι οι ανακατατάξεις στην ανατολική Ευρώπη, καθώς η φιλοαμερικανική και ευρωσκεπτικιστική Πολωνία φαίνεται να αναβαθμίζεται να και η ακροδεξιά της κυβέρνηση να σώζεται. Ο φιλο-ρώσος Ορμπάν αναγκάζεται να σιωπήσει και σε αρκετές περιστάσεις να ευθυγραμμιστεί με την ΕΕ, απομακρυνόμενος από τη συμμαχία με τον Πούτιν και αναζητώντας νέους συμμάχους εντός ΕΕ.
Πιο σύνθετη είναι η κατάσταση στην Αυστρία, η οποία βρίσκεται σε πολιτικό αναβρασμό διαρκείας και από τον οποίο δεν αναμένεται να εξέλθει άμεσα.
