Καθώς το διεθνές γεωπολιτικό και το ευρωπαϊκό γεωοικονομικό και ενεργειακό σκηνικό αναδιατάσσονται βίαια, οι εναλλακτικές λύσεις που έχει η ΕΕ έναντι της Ρωσίας για την εξασφάλιση της ενεργειακής ασφάλειας και στρατηγικής αυτονομίας είναι περιορισμένες.
Η πράσινη μετάβαση αποτελεί μεν σενάριο αλλά ιδιαίτερα φιλόδοξο και η υλοποίησή του είναι αναπόφευκτα σταδιακή και σε βάθος χρόνου. Συνεπώς, η ΕΕ είναι αναγκασμένη να αναζητήσει λύσεις σε άνθρακα, πετρέλαιο και φυσικό αέριο, τα οποία έχει σε αφθονία η Ρωσία… που είναι και εγγύτερα.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει ανακοινώσει κυρώσεις κατά της Μόσχας που αναμένει να έχει «τεράστιες συνέπειες», αλλά δεν ακολούθησαν τις ΗΠΑ σε εμπάργκο κατά του ρωσικού πετρελαίου, καθώς δεν υπάρχει ακόμα ώριμη ενεργειακή λύση. Νωρίτερα την Τρίτη ο πρόεδρος των ΗΠΑ ανακοίνωσε την προαναγγελθείσα απόφάσή του να επιβάλλει εμπάργκο στις εισαγωγές ρωσικού πετρελαίου στις ΗΠΑ. Ωστόσο, η ΕΕ δεν ακολούθησε καθώς η εξάρτησή της και από το ρωσικό πετρέλαιο είναι μεγάλη, ενώ δεν υπάρχουν έτοιμα και ικανά δίκτυα υποκατάστασης και σίγουρα όχι σε αντίστοιχες τιμές.
Η κατάσταη όμως είναι οριακή. Ο αντιπρόεδρος της ρωσικής κυβέρνησης απείλησε τη Δευτέρα με διακοπή της ροής φυσικού αερίου προς την ΕΕ και από τον Nord Stream 1, ως αντίποινα για την απόφαση της Γερμανίας να αναστείλει και να θέσει υπό αναθεώρηση τον Nord Stream 2, ο οποίος βρισκόταν στην τελική φάση της πιστοποίησης.
Όσον αφορά στο πετρέλαιο, ο Νόβακ είπε επίσης ότι αναμένει ότι η Ευρώπη θα χρειαστεί περισσότερο από ένα χρόνο για να αντικαταστήσει το πετρέλαιο που αγοράζει αυτή τη στιγμή από τη Ρωσία και ότι αν τελικά το πράξει οι τιμές που θα βρει θα είναι πολύ υψηλότερη, κοντά στα 300 $ ανά βαρέλι.
Μεγάλη εξάρτηση
Η Ρωσία προμηθεύει επί του παρόντος το 40% του φυσικού αερίου που εισάγει η ΕΕ, η οποία αναζητά εναλλακτικές λύσεις. Η ήπειρος θα πρέπει να κοιτάξει προς τους προμηθευτές υγροποιημένου φυσικού αερίου (LNG), το οποίο συνήθως προμηθεύεται με πολοία. Οι κύριες χώρες εξαγωγής LNG στον κόσμο το 2020 ήταν η Αυστραλία, το Κατάρ και οι Ηνωμένες Πολιτείες, σύμφωνα με την BP.
Ενώ το Κατάρ είναι το πλησιέστερο στην Ευρώπη, η κυβέρνηση του Κατάρ έχει φανεί δυστακτική στην κατεύθυνση ανάληψης ρόλου για την κάλυψη του ενεργειακού κενού της ΕΕ. Η χώρα είπε ότι δεν ήταν διατεθειμένη να διακόψει τα μακροπρόθεσμα συμβόλαιά της σχετικά με μια πιθανή ευρωπαϊκή κρίση φυσικού αερίου, αφήνοντας μόνο το 10% περίπου του φυσικού αερίου του Κατάρ που δεν δεσμεύεται από άλλους παίχτες.
Το Κατάρ θα μπορούσε να ενδιαφέρεται για ένα νέο μακροπρόθεσμο συμβόλαιο με ευρωπαϊκές χώρες, αλλά αυτό είναι κάτι που η ΕΕ είχε ήδη προσωρινά βάλει σε αναμονή λόγω αντιμονοπωλιακών ανησυχιών. Οι παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων είναι ένας άλλος τομέας που θα μπορούσε να προκαλέσει πονοκέφαλο στους αγοραστές της ΕΕ όταν έχουν να κάνουν με το Κατάρ.
- Η Γερμανία έχει ήδη ανακοινώσει την κατασκευή δύο τερματικών σταθμών LNG στη βόρεια ακτή της χώρας, τα πρώτα της και στόχο έχουν να υποδεχθούν πλοία, σε πρώτη φάση από τις ΗΠΑ. Άλλες χώρες, ειδικά στη Νότια Ευρώπη, χρησιμοποιούν ήδη αυτή τη μέθοδο.
- Το 2020, το τελευταίο έτος όπου υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία, η Πορτογαλία εισήγαγε το 56% του φυσικού της αερίου από τη Νιγηρία και το 17% από τις ΗΠΑ.
- Η Ισπανία αγόρασε περισσότερο από το 35% του φυσικού αερίου της ως LNG.
- Η Ιταλία και η Ελλάδα έχουν ήδη ανοίξει εμπορικές σχέσεις με τις ΗΠΑ για την προμήθεια LNG, αλλά σε πολύ μικρές ποσότητες, συγκριτικά με τη συνολική τους κατανάλωση.
Νέα terminals και ο εγκαταλελειμένος East Med
Η Ελλάδα διαθέτει ένα terminal στη Ρεβυθούσα και μόλις έθεσε σε διαδικασία κατασκευής το δεύτερο στην Λαξανδρούπολη, το οποίο στοχεύει στη διαφοροποίηση των προμηθειών και για τις χώρες των δυτικών Βαλκανίων. Παράλληλα, η Ελλάδα προμηθεύεται φυσικό αέριο μέσω του αγωγού TAP και από το Αζερμπαϊτζάν. Κύριος προμηθευτής όμως είνα η Gazprom μέσω του αγωγού Turk Stream, γεγονός που αποτελεί γεωπολιτικό πονοκέφαλο δεδομένης της διαρκούς έντασης στις διμερείς σχέσεις. Η Ελλάδα είχε επενδύσει και στην προοπτική δημιουργίας του East Med, ο οποίος όμως φαίνεται ότι έχει εγκαταληφθεί -τουλάχιστον προ της ρωσικής εισβολής στην Ουκρανία-, καθώς δεν συμμετείχε σε αυτόν η Ιταλία, η οποία αποτελεί καθοριστικό πελάτη και διανομέα για την επίτευξη των απαιτούμενων από τη μελέτη βιωιμότητας ποσοτήτων.
Πιο ψηλά, στα Βαλκάνια, Ένας τερματικός σταθμός LNG στην Klaipedia της Λιθουανίας, συμβάλλει στην επίτευξη ενός επιπέδου ενεργειακής ανεξαρτησία στη Βαλτική, τη Φινλανδία και σύντομα την Πολωνία.
Ο τρόπος προμήθειας
Επί του παρόντος, σχεδόν το 75 τοις εκατό της προμήθειας της ΕΕ (ΕΕ-27 και ΗΒ) φτάνει στην ήπειρο με αγωγό, σύμφωνα με την Υπηρεσία Ενεργειακών Πληροφοριών των ΗΠΑ. Εκτός από τη Ρωσία, η Νορβηγία και η Αλγερία διοχετεύουν επίσης μεγάλες ποσότητες στην Ευρώπη, αλλά δεν έχουν πραγματικά καμία πρόσθετη παραγωγική ικανότητα για να αποφευχθεί η έλλειψη σε περίπτωση αποκοπής από τη Ρωσία.
Σύμφωνα με υπολογισμούς του Οικονομικού Ινστιτούτου του Κιέλου, ο πλήρης τερματισμός των πωλήσεων φυσικού αερίου στη Δύση θα αποτελούσε στην πραγματικότητα ένα οδυνηρό γεγονός για τη ρωσική οικονομία, μειώνοντας σχεδόν το 3% από το ΑΕΠ της χώρας.
Καθώς το διεθνές γεωπολιτικό και το ευρωπαϊκό γεωοικονομικό και ενεργειακό σκηνικό αναδιατάσσονται βίαια, οι εναλλακτικές λύσεις που έχει η ΕΕ έναντι της Ρωσίας
