Ταυτόχρονα και σε πολλά επίπεδα εξελίσσεται η ουκρανική κρίση, καθώς η επέλαση των Ρώσων στις ουκρανικές πόλεις έχει ήδη προκαλέσει τεράστιο κύμα προσφύγων, ενώ σύμφωνα με τον ΟΗΕ αναμένεται μέχρι την Κυριακή να έχουν εγκαταλείψει τη χώρα πάνω από 1,5 εκατ. άνθρωποι. Παράλληλα, όμως, η καταστροφή των υποδομών της Ουκρανίας και η αύξηση του γεωπολιτικού κινδύνου έχουν εκτοξεύσει τις τιμές της ενέργειας σε δυσθεώρητα ύψη, ενώ η αναγωγή των οικονομικών κυρώσεων που επέβαλε η Δύση στη Ρωσία σε “πράξη πολέμου” από τον Βλάντιμιρ Πούτιν, καταδεικνύει τη δυναμική διάχυσης του κινδύνου.
Περίληψη
- Οι πρόσφυγες ξεπερνούν το 1,5 εκατ.
- Οι οικονομικές κυρώσεις διαλύουν τη ρωσική οικονομία
- Οι φόβοι των αγορών για ενεργειακή ανεπάρκεια εκτοξεύουν τις τιμές
- Η σκληρότητα των κυρώσεων τις καθιστά πολεμική πράξη, σύμφωνα με τον Πούτιν
- Οι ολιγάρχες νιώθουν την πίεση της Δύσης
- Διαμεσολάβηση από Ισραήλ και Τουρκία που καταδικάζουν τον πόλεμο αλλά διατηρούν επιχειρησιακή ουδετερότητα
Ο αριθμός των προσφύγων που εγκατέλειψαν την Ουκρανία αναμενόταν να φτάσει το 1,5 εκατομμύριο την Κυριακή, καθώς η επίθεση της Ρωσίας συνεχίστηκε για 11η ημέρα και η Ουκρανία πίεζε για περαιτέρω Δυτική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένων περισσότερων κυρώσεων και όπλων.
Ενώ ρωσικές δυνάμεις έχουν εισβάλει στην Ουκρανία από τις 24 Φεβρουαρίου, η χώρα αμύνεται χωρίς ουσιαστική υποστήριξη από άλλους παράγοντες, καθώς δεν είναι μέλος του NATO και η συμμετοχή τρίτων θα μπορούσε να οδηγήσει σε διάχυση της κρίσης και πόλεμο μέσα στην Ευρώπη. Ωστόσο, η ΕΕ, οι ΗΠΑ, η Βρετανία και ο Καναδάς απαντούν στη ρωσική επιθετικότητα με μπαράζ σκληρών κυρώσεων και αποστολή στρατιωτικού υλικού.
Μετά από την επιβολή σκληρών οικονομικών κυρώσεων που είχαν στόχο να περιορίσουν τη διαθεσιμότητα κεφαλαίων για τη χρηματοδότηση του πολέμου, τώρα εφαρμόζουν μια δεύτερη ομάδα κυρώσεων με στόχο προκαλέσουν ρηγματώσεις στον στενό πυρήνα του Βλάντιμιρ Πούτιν. Έτσι, κατάσχουν γιωτ και βίλες Ρώσων επιχειρηματιών και πλουσίων -τους οποίους αποκαλούν Ολιγάρχες- θέλοντας να ασκήσουν πίεση στον Πούτιν σε επίπεδο που καθίσταται δύσκολα διαχειρίσιμη για μεγάλο χρονικό διάστημα.
Εκτός κυρώσεων παραμένει -ακόμα- η ενέργεια, λόγω της αυξημένης εξάρτησης της ΕΕ. Οι κυρώσεις έθεσαν εκτός SWIFT την Κεντρική Τράπεζα της Ρωσίας και 7 ακόμη τράπεζες της χώρας, οδηγώντας σε ιστορικά χαμηλά το Ρούβλι και αναγκάζοντας τις ρωσικές αρχές να επιβάλουν capital controls. Οι οικονομικές κυρώσεις όμως αλλάζουν άρδην το οικομομικό και επενδυτικό προφίλ της Ρωσίας και προκαλούν μαζική φυγή κεφαλαίων, ενώ αναγκάζουν ξένες εταιρίες να αναστείλουν τη δραστηριότητά τους στη Ρωσία.
Καθώς η κατάσταση εκτραχύνεται και οι ροές προσφύγων εντείνονται, ενώ οι συνέπειες του πολέμου διαχέονται, αυξάνονται οι πιέσεις για άμεση διευθέτηση της κατάστασης. Σε αυτή τη φάση, όμως, η Ρωσία δεν αποδέχεται ευρωπαϊκή διαμεσολάβηση και οι ΗΠΑ έχουν παγώσει τον απευθείας διάλογο με τη Μόσχα. Έτσι, οι πρωτοβουλίες αυτές εδκηλώνονται από χώρες που δεν μπήκαν στην ομπρέλα των κυρώσεων, διαθέτουν σχέσεις με τη Ρωσία, πολιτικούς εγνωσμένης αξιοπιστίας -στη Μόσχα- στα εμπλεκόμενα μέρη και δυνατότητα να προσφέρουν εγγυήσεις ασφαλείας για συναντήσεις. Τέτοιες είναι το Ισραήλ και η Τουρκία.
Auditor’s note: Propaganda Wars
Το Crisis Monitor αποφεύγει σταθερά τη μετάδοση γεγονότων από τα μέτωπα των συγκρούσεων και διαρροών από τις αντιμαχόμενες πλευρές, δεδομένου ότι η προπαγάνδα και τα deep fake είναι σε έξαρση και δεν υπάρχουν οι απαραίτητοι μηχανισμοί για τη διασταύρωση των ειδήσεων. Η πόλωση σε μιντιακό επίπεδο με αναστολή μεταδόσεων και νόμους για φυλάκιση δημοσιογράφων -που προκάλεσαν την οικειοθελή αποχώρηση media από τη Ρωσία– έχει οδηγήσει σε εντελώς χειραγωγημένη πληροφόρηση. Σε ένα τέτοιο τοπίο και ενώ αμφότερες οι δυνάμεις εκμεταλλεύονται τα πολλά κοινά τους χαρακτηριστικά, τη γνώση των επιχειρησιακών playbook και όπλα που αναπτύχθηκαν υπό κοινή σκέπη, θα ήταν πρακτικά αδύνατο εξωτερικοί παρατηρητές να εκφράσουν εμπεριστατωμένη άποψη για τις εξελίξεις.
Στα… “σκουπίδια” η Ρωσία
Ως αποτέλεσμα των δυτικών κυρώσεων Moody’s και S&P υποβάθμισαν σε “junk” το αξιόχρεο της ρωσικής οικονομίας, ενώ πλέον οι αναλυτές προβλέπουν ύφεση της τάξης του 5% για τη ρωσική οικονομία το 2022. Προφανώς, όπως έχουν δηλώσει η Ούρσουλα Φον ντερ Λάιεν και ο Ύπατος Εκπρόσωπος της ΕΕ Ζοζέπ Μπορέλ, οι κυρώσεις αυτές θα έχουν αμφίδρομες επιπτώσεις. Αυτό γίνεται ήδη αισθητό στις τιμές της ενέργειας, ωστόσο δεν θα περιοριστεί εκεί. Ήδη έχουν εκτοξευθεί οι τιμές δημητριακών και σιτηρών, καθώς Ρωσία και Ουκρανία κατατάσσονται μεταξύ των κορυφαίων παραγωγών και εξαγωγέων παγκοσμίως. Η Ρωσία είναι όμως βασικός προμηθευτής άνθρακα και αλουμινίου, οι παραδόσεις των οποίων έχουν σταματήσει, οδηγώντας σε δραματικές ανατιμήσεις.
Θα πονέσει η Ευρώπη
Συνδυαστικά, οι εξελίξεις αναμένεται να εντείνουν τις πληθωριστικές πιέσεις, ενώ θέτουν ενώπιον ενός ιδιαίτερα δύσκολου προβλήματος τις κεντρικές τράπεζες και τους διαμορφωτές δημοσιονομικής πολιτικής. Οι χώρες με αυξημένο χρέος και χωρίς δυνατότητα άντλησης φθηνού χρήματος εκτιμάται ότι θα παγιδευτούν.
Ένδειξη επικείμενης κλιμάκωσης, πάντως, αποτελεί η δήλωση του Βλάντιμιρ Πούτιν ότι οι κυρώσεις της Δύσης ισοδυναμούν με “πράξη πολέμου”, καθώς φαίνεται ότι ο Ρώσος πρόεδρεος δίνει τελεσίγραφο στη Δύση και ετοιμάζεται να απαντήσει. Η δήλωση αυτή έρχεται, καθώς μετά τις κατασχέσεις mega-yacht και βιλών από τις αρχές σε Γερμανία, Γαλλία και Ιταλία.
Μόσχα και Κίεβο επέμειναν στο blame game για την αποτυχημένη εκεχειρία που συνήψαν την Πέμπτη και η οποία κατέρρευσε μετά από λίγες ώρες εφαρμογής το Σάββατο. Οι δύο πλευρές είχαν συμφωνήσει στη δημιουργία ανθρωπιστικών διαδρόμων για την απομάκρυνση των αμάχων από τη Μαριούπολη και τη Βολνοβάχα, δύο νότιες πόλεις που πολιορκούνται από τις ρωσικές δυνάμεις. Οι Ουκρανοί που μπορούσαν να διαφύγουν από τη ζώνη του πυρός κατευθύνθηκαν στις γειτονικές χώρες Πολωνία, Ρουμανία, Σλοβακία και αλλού.
Ο Ζελένσκι επιδεικνύει ότι… υπάρχει
Αν και ο Βλάντιμιρ Πούτιν αναγκάστηκε να αναγνωρίσει τον Ζελένσκι ως πρόεδρο της Ουκρανίας για να ξεκινήσουν οι διαπραγματεύσεις για εκεχειρία, εν τούτοις δεν έχει ανακαλέσει προγεστερες δηλώσεις του για ανατροπή του Ουκρανού προέδρου, ούτε έχει διαψεύσει τις εντολές για εκτέλεσή του. Η ρωσική προπαγάνδα καθημερινά διαδίδει μετ επιτάσεως σενάρια περί φυγής του Ζελένσκι από το Κίεβο και την Ουκρανία και φυγάδευσής σε γειτονική χώρα.
Σε τηλεοπτική ομιλία το βράδυ του Σαββάτου, ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr Zelenskiy κάλεσε τους ανθρώπους σε περιοχές που κατέλαβαν τα ρωσικά στρατεύματα να πολεμήσουν. Οι διαρκείς παρεμβάσεις του Ζελένσκι στόχο έχουν να εμπεδώνουν το αίσθημα καθοδήγησης των ενόπλων δυνάμεων και να μην αφήνουν περιθώριο αμφισβήτησης της μαχητικότητας και της παρουσίας του, ώστε να μη συγκροτηθεί άλλη κυβέρνηση που θα υπονομεύσει την εξουσία του.
«Πρέπει να βγούμε έξω και να διώξουμε αυτό το κακό από τις πόλεις μας», είπε, υποσχόμενος να ξαναχτίσει το έθνος του.
Διαπραγματεύσεις: Πρωτοβουλίες και… εκτελέσεις
Οι Ουκρανοί διαπραγματευτές δήλωσαν ότι ο τρίτος γύρος συνομιλιών με τη Ρωσία για κατάπαυση του πυρός θα διεξαχθεί τη Δευτέρα. Η ρωσική πλευρά δεν είχε τον ίδιο βαθμό βεβαιότητας, όμως.Σε εξέλιξη βρίσκεται και διαμεσολαβητική πρωτοβουλία από τον πρωθυπουργό του Ισραήλ Ναφτάλι Μπένετ, η οποία εκδηλώθηκε μετά από αίτημα του Ουκρνού προέδρου Ζελένσκι και σε συντονισμό με τον Ουάσιγκτον.
Διπλωματικός Μαραθώνιος Μπένετ
Ο Μπένετ συναντήθηκε για 3,5 ώρες με τον Πούτιν στο Κρεμλίνο και εν συνεχεία συνομίλησε τηλεφωνικά με τον Ζελένσκι. Πριν από το ταξίδι του στη Μόσχα ο πρωθυπουργός του Ισραήλ είχε τηλεφωνική επικοινωνία με τον Εμάνουελ Μακρόν, από τον οποίο ενημερώθηκε για τη δική του επαφή με τον Ρώσο πρόεδρο. Εν συνεχεία ο Μπένετ μετέβη στo Βερολίνο για να ενημερώσει τον Γερμανό καγκελάριο Όλαφ Σόλτς για τα νέα δεδομένα.
Οι διαρροές και τα σενάρια για το περιεχόμενο των επαφών είναι ανύπαρκτα, γεγονός που καταδεικνύει τη σοβαρότητα των θεμάτων. Αυτό επισημαίνεται άλλωστε και από τις εκ του σύνεγγυς συναντήσεις των ηγετών εντός λίγων ωρών και χωρίς ενδιάμεσους σταθμούς και αδήλωτες επικοινωνίες. Με δεδομένη την υτπερδραστηριοποίηση των υπηρεσιών πληροφοριών, οι επικοινωνίες των ηγετών θεωρούνται ασφαλείς, πλήρεις και αξιόπιστες μόνο όταν διεξάγονται δια ζώσης και σε περιορισμένο χρόνο, καθώς έτσι διασφαλίζεται το αδιάβλητο του περιεχομένου και το ανεπηρέαστο των προσώπων. Αντιστοίχως, ο στόχος των επικοινωνιών μέσω τηλεφώνου είναι η καταγραφή και μεταφορά του ακριβούς του διαλόγου, ώστε να διαπιστώνεται από τρίτους η αξιοπιστία μηνύματος και συνομιλητή.
Η πρωτοβουλία Μπένετ, μάλιστα, εκδηλώθηκε Σάββατο, ημέρα που σύμφωνα με τον Εβραϊκό νόμο είναι αργία. Ο Ναφτάλι Μπένετ είναι βαθιά θρησκευόμενος και προέρχεται από ιδιαίτερα συντηρητική κάστα. Συνεπώς, όπως επισημαίνει εκπρόσωπός του, για να κάνει το ταξίδι και τις επαφές έπρεπε να πάρει άδεια, η οποία δίδεται μόνο στην περίπτωση ανάγκης για τη διαφύλαξη ανθρώπινης ζωής. Πρόκειται για ισχυρό -σημειολογικά- μηνυμα το οποίο στόχο έχει να δείξει την ισχυρή δέσμευσή του στον σκοπό,
Κατασκοπεία;
Στο μεταξύ, οι ουκρανικές μυστικές υπηρεσίες φέρονται να έχουν εκτελέσει τον Ντένις Κιράεφ, έναν εκ των διαπραγματευτών στις συνομιλίες με τη Ρωσία, τον οποίο υποπτεύονταν για κατασκοπεία υπέρ της Ρωσίας. Σύμφωνα με όσα έχουν γίνει γνωστά, εκτελεστικό απόσπασμα εκτέλεσε τον Κιράεφ στο Κίεβο.
Πρωτοβουλία Ερντογάν
Ο Τούρκος πρόεδρος Ταγίπ Ερντογάν αναμένεται να συνομιλήσει με τον Πούτιν την Κυριακή. Η Τουρκία, μέλος του ΝΑΤΟ, έχει θαλάσσια σύνορα με την Ουκρανία και τη Ρωσία στη Μαύρη Θάλασσα.
Παράλληλα, σε εξέλιξη βρίσκεται διπλωματική πρωτοβουλία του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, ο οποίος έχει προσκαλέσει τους υπουργούς Εξωτερικών Ρωσίας και Ουκρανίας στο Διπλωματικό Φόρουμ της Αττάλειας. Σύμφωνα με τον Τούρκο ΥΠΕΞ ο Σεργκέι Λαβρόφ έχει αποκριθεί θετικά, ενώ δεν υπάρχει ακόμη απάντηση από την ουκρανική πλευρά.
Η αμερικανική παρέμβαση
Ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα, μετά τη συνάντηση με τον υπουργό Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν, στα σύνορα Ουκρανίας-Πολωνίας, δήλωσε ότι αναμένει νέες κυρώσεις και όπλα για την Ουκρανία τις επόμενες ημέρες.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες είπαν ότι θα δώσουν στην Ουκρανία περισσότερα όπλα και έχει επανειλημμένα προειδοποιήσει ότι θα μπορούσε να κλιμακώσει τις κυρώσεις, με τον Πρόεδρο Τζο Μπάιντεν να αναζητά 10 δισεκατομμύρια δολάρια σε έκτακτη χρηματοδότηση για να αντιμετωπίσει την κρίση.
Η Ουάσιγκτον συνεργάζεται με την Πολωνία καθώς η Βαρσοβία εξετάζει εάν θα παράσχει μαχητικά αεροσκάφη στην Ουκρανία, δήλωσε εκπρόσωπος του Λευκού Οίκου.
Ο Ζελένσκι ζήτησε βοήθεια για την εξασφάλιση αεροσκαφών από ευρωπαίους συμμάχους σε βιντεοκλήση με αμερικανούς Βουλευτές. Ζήτησε επίσης και πάλι για περισσότερη βοήθεια: απαγόρευση του ρωσικού πετρελαίου, ζώνη απαγόρευσης πτήσεων και τερματισμό των προνομίων.
Χωρίς… Visa και Mastercard η Ρωσία
Η Visa και η Mastercard ανακοίνωσαν επίσης ότι θα αναστείλουν τις λειτουργίες πιστωτικών καρτών στη Ρωσία, στην τελευταία σε μια δραματική σειρά εταιρικών αποχωρήσεων λόγω της εισβολής. Διαβάστε περισσότερα
Το ΝΑΤΟ, στο οποίο θέλει να ενταχθεί η Ουκρανία, αντιστάθηκε στις εκκλήσεις του Ζελένσκι να επιβάλει ζώνη απαγόρευσης πτήσεων πάνω από τη χώρα του, λέγοντας ότι θα κλιμακώσει τη σύγκρουση εκτός Ουκρανίας.
