Πραγματικές μάχες εξελίσσονται επί της τουρκικής λίρας με τον Ταγίπ Ερντογάν να καίει περαιτέρω συναλλαγματικά διαθέσιμα στην προσπάθεια υποστήριξης του αφηγήματός του, ενώ παράλληλα λαμβάνει δευτερογεννή μέτρα στήριξης του νομίσματος, τα οποία εν πολλοίς αντιστοιχούς σε αυξήσεις επιτοκίων.
Σε πρώτη ανάλυση ο Ταγίπ Ερντογάν επιμένει στα erdoganomics, σύμφωνα με τα οποία η μείωση των επιτοκίων θα περιορίσει τις πληθωριστικές πιέσεις. Το πακέτο μέτρων που ανακοίνωσε τη Δευτέρα όμως δημιουργεί συνθήκες που προσομοιάζουν με αύξηση του κόστους δανισμού. Πλέον, οι τουρκικές επιχειρήσεις έχουν να αντιμετωπίσουν έναν ακόμη παράγοντα κινδύνου: τη μεταβλητότητα του νομίσματος.
Ο Ταγίπ Ερντογάν ανακοίονωσε τη Δευτέρα εγγύηση στους καταθέτες στο εγχώριο νόσμισμα προκειμένου να ανασχέσει τη δολαριοποίηση των καταθέσεων και να αποτρέψει την περαιτέρω φυγή κεφαλαίων, καθώς ο ίδιος επιμένει στην πολιτική μείωσης των επιτοκίων. Η απόφαση αυτή του Ταγίπ Ερντογάν στρέφει πλέον τα βλέμματα στον προϋπολογισμό, καθώς από εκεί θα χρηματοδοτηθεί η πολιτική αυτή.
Οι ανακοινώσεις του Ταγίπ Ερντογάν προκάλεσαν ράλι ανακούφησης στην τουρκική λίρα, χωρίς ωστόσο να είναι σαφές αν πρόκειται για αντίδραση που εκπορεύεται από την αγορά ή αν πρόκειται για απορέλεσμα κυβερνητικής στήριξης.
Η πορεία της τουρκικής λίρας
Η τουρκική λίρα διαπραγματευόταν περίπου 12 προς το δολάριο ΗΠΑ, ανακάμπτοντας από το χαμηλό ρεκόρ των 18,4 που σημειώθηκε τη Δευτέρα μετά την ανακοίνωση του προέδρου Ταγίπ Ερντογάν για μέτρα ενίσχυσης του νομίσματος.
Τα μέτρα που ανακοινώθηκαν το βράδυ της Δευτέρας περιλαμβάνουν την εισαγωγή ενός νέου προγράμματος που θα προστατεύει τις αποταμιεύσεις από τις διακυμάνσεις του τοπικού νομίσματος.
Η κυβέρνηση θα αναπληρώσει επίσης τις απώλειες που υπέστησαν οι κάτοχοι καταθέσεων σε λίρες εάν η πτώση της λίρας έναντι των σκληρών νομισμάτων υπερβεί τα επιτόκια που υπόσχονται οι τράπεζες.
Το νόμισμα πέρασε το 18 την περασμένη εβδομάδα, αφού η Κεντρική Τράπεζα της Τουρκίας μείωσε το επιτόκιο δημοπρασίας επαναγοράς μίας εβδομάδας κατά 100 μονάδες βάσης στο 14% κατά τη συνεδρίαση του Δεκεμβρίου, μετά από μια μείωση 100bps τον Νοέμβριο, μια μείωση 200bps τον Οκτώβριο και μια μείωση 100bps τον Σεπτέμβριο.
Το σχέδιο με τις εγγυήσεις
Σε περίπτωση που η πτώση της λίρας έναντι των «σκληρών» νομισμάτων υπερβεί τα επιτόκια των τραπεζών, η κυβέρνηση θα πληρώσει στους κατόχους καταθέσεων σε λίρες τη διαφορά. Βάζοντας, όμως, με αυτόν τον τρόπο ένα κατώτατο όριο για τη λίρα, η κυβέρνηση αύξησε τα επιτόκια χωρίς να το πει, ενώ στέρησε από τους κατόχους του νομίσματος τα οφέλη, είπαν οι επικριτές.
Τα επιτόκια στην Τουρκία
«Υπήρξε μια επική αύξηση των επιτοκίων χωρίς να την αποκαλούμε έτσι», λέει ο Refet Gurkaynak, καθηγητής οικονομικών στο Πανεπιστήμιο Bilkent στην Άγκυρα. «Θα έχουμε μεγάλη επιβάρυνση στον προϋπολογισμό όταν υπάρξει απότομη αύξηση της ισοτιμίας συναλλάγματος. Αυτό το είδος της επιβάρυνσης συνήθως νομισματοποιείται, κάτι που σημαίνει ακόμη υψηλότερες ισοτιμίες και πληθωρισμό».
Η θυσία του προϋπολογισμού
Το σχέδιο αποσκοπεί στο να ανακόψει την ζήτηση μικροεπενδυτών για δολάρια, αλλά η παράκαμψη μιας επίσημης αύξησης των επιτοκίων έχει κόστος: Το Υπουργείο Οικονομικών θα αναλαμβάνει τώρα ζημίες στις νέες καταθέσεις σε λίρες σε περίπτωση νέας βουτιάς της.
Αυτό επιβαρύνει ένα από τα ελάχιστα εναπομείναντα ατού στην οικονομία της Τουρκίας -τη δημοσιονομική της θέση- και υπογραμμίζει μια αυξανόμενη τάση μεταξύ των υπευθύνων χάραξης πολιτικής να στηρίζονται στον προϋπολογισμό για να πληρώσουν το κόστος των λανθασμένων επιλογών.
Ράλι… ανακούφησης
Η λίρα ανατιμήθηκε περισσότερο από 20% μετά την ομιλία του Ερντογάν προτού χάσει κάποια από τα κέρδη σήμερα, όταν τελούσε υπό διαπραγμάτευση με πτώση 5% στις 14,0366 ανά δολάριο στις 11:30 π.μ. στην Κωνσταντινούπολη. Ακόμα κι έτσι, το νόμισμα εξακολουθεί να χάνει 30% έναντι του δολαρίου φέτος.
Τα παραπάνω και η μεγάλη αύξηση του κατώτατου μισθού που ανακοινώθηκε την περασμένη εβδομάδα θα συνεχίσει να τροφοδοτεί τον ετήσιο πληθωρισμό πέρα από το 21,3% του περασμένου μήνα, σε σύγκριση με τον κυβερνητικό στόχο 5% και το επιτόκιο αναφοράς της κεντρικής τράπεζας (14%).
Τα μέτρα ήρθαν μετά από εβδομάδες άμεσων παρεμβάσεων της κεντρικής τράπεζας στις αγορές συναλλάγματος, οι οποίες απέτυχαν να σταθεροποιήσουν τις αγορές παρά τα δισεκατομμύρια δολάρια που πούλησε η Τουρκία από τα συναλλαγματικά της αποθέματα.
Τα συναλλαγματικά αποθέματα
Το ζήτημα δεν είναι η αντίδραση της λίρας αλλά το υψηλό ρίσκου που γεννούν οι έντονες και διαρκείς διακυμάνσεις, καθώς τα συνεπακόλουθα ζητήματα εκτόξευσης του πληθωρισμού.
