Εκρηκτική δυναμική αποκτούν οι πληθωριστικές πιέσεις στην Τουρκία, καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν εξαναγκάζει την Κεντρική Τράπεζα σε μειώσεις επιτοκίων, ενώ το κύμα ακρίβειας εντείνεται διεθνώς.
- Σε τί σκοπεύει με τα ανορθόδοξα οικονομικά του ο Τούρκος πρόεδρος;
- Τα ρίσκα αυξάνονται εκθετικά και ο κίνδυνο κοινωνικών αναταραχών είναι υπαρκτός.
Η τουρκική οικονομία, βιώνει αλλεληπικαλυπτόμενες κρίσεις, με τον προϋπάρχον υψηλό πληθωρισμό να εκτοξεύεται, τη λίρα να υποχωρεί και το παγκόσμιο κύμα ανατομήσεων να συναντά τον Τούρκο καταναλωτή από δραματικά αποδυναμωμένη θέση, όσον αφορά την αγοραστική του δύναμη.
Οι τακτικές του Ταγίπ Ερντογάν όμως, υπονομεύουν την ανεξαρτησία και θέτουν εν αμφιβόλω -πάλι- την αξιοπιστία της Κεντρικής Τράπεζας. Το σκηνικό αυτό “τρομάζει” τους επενδυτές, καθώς το ρίσκο ενισχύεται, η προβλεψιμότητα περιορίζεται και η προοπτική σταθεροποίησης απομακρύνεται. Η αλυσίδα αυτή ανοίγει νέο κύκλος διολίσθησης της τουρκικής λίρας, προκαλώντας έκρηξη του εξωτερικού χρέους και δυσχεραίνει την πρόσβαση σε πρώτες ύλες.
Η πορεία του Πληθωρισμού στην Τουρκία
…σε ετήσια βάση
…σε μηνιαία βάση
Μειώσεις επιτοκίων… έκρηξη πληθωρισμού
Δύο εβδομάδες μετά τη δεύτερη σε δύο μήνες –και αυτή τη φορά επιθετική– μείωση των επιτοκίων της λίρας κατά 200 μονάδες βάσης, τα τελευταία στοιχεία φέρουν τον πληθωρισμό να έχει επιταχυνθεί για πέμπτο συναπτό μήνα τον Οκτώβριο στο 19,89%, παραμένοντας δηλαδή μια ανάσα από το 20%.
Ο πληθωρισμός των τιμών των τροφίμων, που στην Τουρκία αντιπροσωπεύει περίπου το 1/4 των εξόδων ενός νοικοκυριού, επιβραδύνθηκε στο 27,41% από το 28,79% του Σεπτεμβρίου, μολονότι η τουρκική λίρα συνεχίζει την πτωτική της πορεία και πλησιάζει την ισοτιμία των 10 λιρών προς το δολάριο και παρά τα προβλήματα στην εφοδιαστική αλυσίδα που έχουν οδηγήσει τις τιμές στα ύψη παγκοσμίως. Παραμένει πάντως και πάλι σαφώς πάνω από τις επίσημες εκτιμήσεις που έδωσε στη δημοσιότητα η κεντρική τράπεζα την περασμένη εβδομάδα και μιλούν για επιτάχυνσή του στο 23,4% από το 15% στο οποίο βρισκόταν τον Ιούλιο.
Ο πληθωρισμός τροφίμων
Λεφτά χωρίς… αντίκρυσμα
Η ακριβή ενέργεια θα πλήξει περαιτέρω τα οικονομικά των τουρκικών νοικοκυριών, που σύμφωνα με την Τουρκική Ενωση Διανομέων Φυσικού Αερίου αντιπροσωπεύουν το 32,3% της κατανάλωσης φυσικού αερίου στη χώρα και ακολουθούν τα εργοστάσια με 28,6% της κατανάλωσης και οι βιομηχανίες με 26,7%.
Τα επιτόκια στην Τουρκία
Σύμφωνα με στοιχεία του υπουργείου Ενέργειας, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας στη χώρα εξαρτάται κατά 25,6% από το φυσικό αέριο. Ενας βαρύς χειμώνας θα αυξήσει τη ζήτηση για φυσικό αέριο και ηλεκτρική ενέργεια από τα νοικοκυριά και πιθανώς θα οδηγήσει σε ακόμη μεγαλύτερη άνοδο τις τιμές του καυσίμου και σε ακόμη μεγαλύτερη δυσπραγία την πλειονότητα του λαού.
Η τιμή του φυσικού αερίου για τα εργοστάσια της χώρας σημείωσε άνοδο 46,8%, παρά τη χρήση του Turk Stream και την προμήθεια από τη Gazprom με διακρατική συμφωνία.
Ο δείκτης τιμών παραγωγού
Η ακριβή ενέργεια εγκυμονεί τον κίνδυνο ραγδαίας περαιτέρω επιτάχυνσης του πληθωρισμού στην Τουρκία, που είναι ενεργειακά εξαρτημένη από τις εισαγωγές. Καλύπτει με εισαγωγές πάνω από το 93% των αναγκών της σε πετρέλαιο και το 98% σε φυσικό αέριο, με τις εισαγωγές να προέρχονται κατά κύριο λόγο από τη Ρωσία, το Αζερμπαϊτζάν και το Ιράν.
Σε αντίθεση, όμως, με άλλες χώρες που έχουν πληγεί από την άνοδο των τιμών της ενέργειας, στην Τουρκία ο πληθωρισμός επιταχύνεται συνεχώς εξαιτίας της δραματικής υποτίμησης της λίρας. Το νόμισμα έχασε σχεδόν 7% της αξίας του έναντι του δολαρίου μόνο μέσα στον Οκτώβριο, ενώ από την αρχή του έτους έχει υποτιμηθεί κατά περίπου 23%, σημειώνοντας τη χειρότερη πορεία ανάμεσα σε όλα τα νομίσματα των αναδυόμενων αγορών. Σημειωτέον, ότι πριν από μόλις μία δεκαετία η ισοτιμία της τουρκικής λίρας ήταν 1,8 προς ένα δολάριο.
Το στοίχημα του Ερντογάν
Ο διοικητής της Τράπεζας της Τουρκίας, Σαχάπ Καβτσίογλου, υποστήριξε την περασμένη εβδομάδα πως η τελευταία μείωση των επιτοκίων θα σταθεροποιήσει τόσο το νόμισμα όσο και τις τιμές καταναλωτή στη χώρα. Ισχυρίστηκε πως δεν υπάρχει λόγος ανησυχίας για την αύξηση του πληθωρισμού και την πτώση της τουρκικής λίρας, ενώ χαρακτήρισε «ευκαιρία» την πανδημία και τόνισε πως η Τουρκία άρπαξε αυτήν την ευκαιρία για να αναδειχθεί σε κέντρο παραγωγής και να επεκτείνει τις εξαγωγές της χάρη στο φθηνό νόμισμά της. Υποστήριξε επίσης πως το φθηνό νόμισμα θα διευκολύνει τη χώρα του να αντιστρέψει το χρόνιο πρόβλημα του ελλείμματος τρεχουσών συναλλαγών. Αυτό γιατί προεξοφλεί ότι το φθηνότερο νόμσισμα θα αυξήσει τις εισαγωγές και θα προσελκύσει -επίσης- περισσότερους τουρίστες.
Τιμές εξαγωγών
Η πολιτική ηγεσία της Τουρκίας προσπαθεί να επανέλθει σε προηγούμενο σχεδιασμό για την επίτευξη του κρίσιμου οικονομικού παραθύρου που θα επιτρέψει στη χώρα να ενισχύσει τα συναλλαγματικά της διαθέσιμα. Γι αυτό αποδέχεται το κόστος της ραγδαίας -αλλά για σύντομο χρονικό διάστημα- εσωτερικής υποτίμησης και κρίσης. Το ζήτημα που εγείρεται έχει να κάνει με τη διασφάλιση πρώτων υλών, της παραγωγικής ικανότητας και της ενέργειας.
Πρόκειται για οριακό σχεδιασμό, η επιτυχία του οποίου θα κριθεί κυριολεκτικά στο νήμα. Ο Ταγίπ Ερντογάν σε μια προσπάθεια πρόληψης κοινωνικών αναταραχών λόγω της ανέχειας δημιούργησε δίκτυο κοινωνικών παντοπωλείων, όπου επιβάλλεται διατίμηση ή προβλέπεται η δωρεάν προμήθεια κρίσιμων αγαθών. Η διατήρηση της κοινωνικής συνοχής, υπό συνθήκες αλληλεπικαλυπτόμενων κρίσεων αποτελεί ένα ακόμη μεγάλο στοίχημα για τον Ταγίπ Ερντογάν.
Η πεποίθηση που κυριαρχεί μεταξύ των αναλυτών, πάντως, είναι ότι το όποιο πλεόνασμα τρεχουσών συναλλαγών επιτευχθεί θα είναι πρόσκαιρο και θα θα αντιστραφεί και πάλι σε έλλειμμα μόλις επιταχυνθεί η ανάπτυξη της οικονομίας.
