Τον πολυσχιδή χαρακτήρα του δημογραφικού προβλήματος, τη σύνδεσή του με την ισότητα των φύλων, καθώς και ένα πλαίσιο λύσεων αποτύπωσαν πολιτικοί και αναλυτές στο συνέδριο του Economist με θέμα «Δημογραφικές προκλήσεις και πολιτική για την ισότητα των φύλων: ο ρόλος της εμπιστοσύνης και της συνεργασίας», στο οποίο Founding Sponsor ήταν η Eurolife FFH.
- Ο συνολικός πληθυσμός της ΕΕ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 5% μέχρι το 2070.
- Ο Έλληνας πληρώνει από την τσέπη του τα διπλά, εξωσυστημικά, από ό,τι πληρώνει ο μέσος Ευρωπαίος
- Το brain re-gain ως λύση -backstop στη μείωση του πληθυσμού
- Κινητροδότηση για γεννήσεις
- Η αναγκαιότητα της εργασιακής ισότητας για αύξηση των γεννήσεων
- Εξέλιξη της κοινωνίας και των οικογενειακών προτύπων
Από το συνέδριο προέκυψε η ανάγκη αναζήτησης λύσεων σε ένα ευρύ φάσμα πολιτικών, που θα ενισχύσουν την ισότητα στην αγορά εργασίας, την προσβασιμότητα στο σύστημα Υγείας, την αξιοπιστία του κοινωνικού συμβολαίου και την προβλεψιμότητα σε ατομικό επίπεδο. Στο πλαίσιο του συνεδρίου παρουσιάστηκαν πτυχές του δημογραφικού και της υπογεννητικότητας που επηρεάζουν την αγορά εργασίας και τις εργασιακές σχέσεις, ενώ συζητήθηκε ο ρόλος της συνεργασίας μεταξύ δημόσιου και ιδιωτικού τομέα στην κοινωνική ασφάλιση. Παράλληλα, παρουσιάστηκαν στοιχεία και εξελίξεις σε ό,τι αφορά την αναπαραγωγική υγεία, καθώς και πρωτοβουλίες και κίνητρα που μπορούν να δοθούν σε νέες οικογένειες, ώστε να φέρουν στον κόσμο τα παιδιά τους.
Ο χαμηλός αριθμός νέων γεννήσεων και τα υψηλά ποσοστά πρόωρων συντάξεων είναι στοιχεία που, μεταξύ άλλων, προκαλούν το συνταξιοδοτικό πρόβλημα στην Ελλάδα. «Διαχρονικά, ως λαός, έχουμε κάνει την επιλογή να αναμένουμε την ασφάλισή μας από το δημόσιο. Το κράτος, όμως, δεν μπορεί να τα καλύψει όλα», ανέφερε ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Eurolife FFH, τονίζοντας ότι «χρειάζεται να δώσουμε κίνητρα και στους υπόλοιπους πυλώνες, κίνητρα που θα επιτρέψουν στις νεότερες ηλικίες να μπορούν να αποταμιεύουν για την περίοδο της συνταξιοδότησης. Είναι καιρός να γίνουν και στην Ελλάδα όλα αυτά που γίνονται ήδη σε άλλες χώρες της Ευρώπης».
Το πρόβλημα… μεγαλώνει
Το ξέσπασμα της πανδημίας συνέπεσε με μια περίοδο από βαθιές κοινωνικές αλλαγές, επεσήμανε η αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για τη Δημοκρατία και τη Δημογραφία Ντούμπραβκα Σούιτσα, τονίζοντας πάντως πως το γεγονός ότι ζούμε περισσότερο χρόνο και με μεγαλύτερη υγεία είναι δείγμα της υγείας της κοινωνικής μας οικονομίας.
Η κ. Σούιτσα σημείωσε ότι ο συνολικός πληθυσμός της ΕΕ αναμένεται να συρρικνωθεί κατά 5% μέχρι το 2070. Αναφέρθηκε στην Πράσινη Βίβλο της ΕΕ για τη Γήρανση, καθώς και στις οικονομικές ευκαιρίες γύρω από τη λεγόμενη “silver economy” («οικονομία της τρίτης ηλικίας»). Ανέφερε ότι αυτήν τη στιγμή υπάρχουν 50 εκατ. Ευρωπαίοι άνω των 65 ετών που αντιμετωπίζουν δύο ή περισσότερες χρόνιες ασθένειες και πως ο αριθμός των ανθρώπων που δυνητικά χρειάζονται μακροχρόνια περίθαλψη στην ΕΕ αναμένεται να αυξηθεί από 30,8 εκατ. το 2019 στα 40 εκατ. περίπου το 2050.
Η κ. Σούιτσα μίλησε για τις πρωτοβουλίες της ΕΕ όσον αφορά την ενίσχυση της παρουσίας των γυναικών στην αγορά εργασίας και έδωσε βάρος στα ιδιαίτερα προβλήματα των ανθρώπων που ζουν στις αγροτικές περιοχές και στο χάσμα των φύλων που δημιουργείται σε αυτές από το γεγονός ότι οι γυναίκες είναι πολύ πιθανότερο να τις εγκαταλείψουν.
Οι λύσεις
Α. Σαρρηγεωργίου: Οι Έλληνες πληρώνουν πολλά, παίρνουν λίγα
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, Πρόεδρος & Διευθύνων Σύμβουλος της Eurolife FFH. που συμμετείχε στο συνέδριο αναφέρθηκε στις δημογραφικές εξελίξεις στην Ελλάδα, την υπογεννητικότητα και τις πιέσεις που το ζήτημα δημιουργεί στο ασφαλιστικό σύστημα της χώρας, αλλά και τις κοινωνικές και οικονομικές προεκτάσεις του. Παράλληλα, ο κ. Σαρρηγεωργίου πρότεινε την προώθηση δοκιμασμένων λύσεων, τονίζοντας ότι στην Ελλάδα «έχουμε κάνει διαχρονικά την επιλογή να έχουμε ασφάλιση μόνο από το δημόσιο, και αυτή είναι μια περίεργη επιλογή που δεν έχει κάνει καμία άλλη χώρα του ΟΟΣΑ». Σημείωσε δε ότι ο Έλληνας πληρώνει από την τσέπη του τα διπλά, εξωσυστημικά, από ό,τι πληρώνει ο μέσος Ευρωπαίος για την έγκαιρη πρόσβαση στην υγεία. Ο κ. Σαρρηγεωργίου ανέφερε ότι τα χρήματα που αντιστοιχούν στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα στον ΟΟΣΑ βρίσκονται κατά μέσο όρο στο 50% του ΑΕΠ, όταν στην Ελλάδα βρίσκονται σχεδόν στο μηδέν: «ο μέσος πολίτης του ΟΟΣΑ που βγαίνει στη σύνταξη έχει στην άκρη μισθούς 6 μηνών και ο μέσος Έλληνας πολίτης έχει μισθούς μόλις 3 ημερών».
Ο επικεφαλής της Eurolife FFH υποστήριξε τη δυναμική μετάβαση στο κεφαλαιοποιητικό σύστημα, ξεκαθαρίζοντας ότι «χρειάζεται όμως να δώσουμε κίνητρα και στους άλλους πυλώνες του συστήματος»
Μιλτιάδης Νεκτάριος: Η Ελλάδα σταμάτησε τις μεταρρυθμίσεις το 80
Ο καθηγητής Πανεπιστημίου Πειραιώς, πρόεδρος του Ινστιτούτου για τα Οικονομικά της Γήρανσης είπε πως
«Η Ελλάδα διαθέτει ένα από τα χειρότερα συστήματα υγείας στην Ευρώπη, με βάση το Ευρωβαρόμετρο. Σε συνδυασμό με το γεγονός ότι η ελληνική κοινωνία γερνάει, δεν υπάρχει πλέον άλλος χρόνος για αναβολή της μεταρρύθμισης του συστήματος».
Ειδικότερα, είπε ότι στην πραγματικότητα η Ελλάδα σταμάτησε τη μεταρρυθμιστική προσπάθεια στη δεκαετία του ’80. «Δεν κάναμε ποτέ τα επόμενα βήματα και κυρίως δεν συνδέσαμε τα ασφαλιστικά ταμεία με τους παρόχους των υπηρεσιών υγείας, μεγάλο έλλειμμα στην οργάνωση του εθνικού συστήματος υγείας».
Ο κ. Νεκτάριος εξέφρασε την εκτίμηση ότι το εθνικό σύστημα υγείας θα πρέπει να αντλήσει επιπλέον πόρους από την ιδιωτική ασφάλιση. Ο ίδιος συμπέρανε: «Οι μεταρρυθμίσεις αυτές δεν αρέσουν στους πολιτικούς μας, καθώς προϋποθέτουν απώλεια πολιτικής επιρροής» και μίλησε για την ανάγκη πολιτικής βούλησης προς αυτήν την κατεύθυνση.
Μαρία Στρατηγάκη: Λύσεις out of the… box
Το δικαίωμα επιλογής του πότε θα τεκνοποιήσει μια γυναίκα προστατεύεται από τη διεθνή κοινότητα από τη δεκαετία του 1990, σύμφωνα με την αναπληρώτρια καθηγήτρια του τμήματος Κοινωνικής Πολιτικής του Παντείου Πανεπιστημίου Μαρία Στρατηγάκη. Αναφερόμενη ειδικότερα στην Ευρώπη, με αφορμή την πρόσφατη απαγόρευση των αμβλώσεων σε ορισμένα κράτη μέλη, σημείωσε ότι η ΕΕ και το Συμβούλιο της Ευρώπης έχουν αναπτύξει πολιτικές για να προστατεύσουν αυτό το δικαίωμα των γυναικών. Ωστόσο, εξήγησε ότι η άσκηση αυτού του δικαιώματος περιορίζεται από ηθικές επιταγές, κοινωνικές νόρμες για την γυναικεία ταυτότητα ακόμα και από αντιλήψεις ότι στις γυναίκες εναπόκειται η αντιμετώπιση της απειλής της υπογεννητικότητας.
H νομιμοποίηση των αμβλώσεων και η ανακάλυψη των αντισυλληπτικών έγιναν αποδεκτές με μεγάλη ικανοποίηση σε μια ιστορική στιγμή ανάπτυξης των γυναικείων διεκδικήσεων, είπε η κ. Στρατηγάκη. Πρόσθεσε ότι το κοινωνικό και πολιτικό πρόβλημα της υπογεννητικότητας γίνεται στις μέρες μας ιατρικό πρόβλημα των γυναικών που πιέζονται να τεκνοποιήσουν προσαρμοζόμενες στον ιδεατό τύπο οικογένειας, την πυρηνική οικογένεια, αν και ταυτόχρονα οι τεχνολογίες προσφέρουν και τη δυνατότητα σε μη συμβατικά ζευγάρια να τεκνοποιήσουν.
Συρίγος: Άμεση λύση Το brain re-gain
Το δημογραφικό είναι το σημαντικότερο μακροπρόθεσμο πρόβλημα της χώρας μας, σύμφωνα υφυπουργό Παιδείας και Θρησκευμάτων Άγγελο Συρίγο, ο οποίος σημείωσε ενδεικτικά ότι η Ελλάδα ήταν πάντα χώρα αποδημίας. Πρόσθεσε μια ακόμη ενδεικτική περίοδο, τη δεκαετία 2010-2020, όπου έχουμε το φαινόμενο του “brain drain”, με περίπου 450.000-500.000 άτομα.
Το ζητούμενο, σύμφωνα με τον υφυπουργό, είναι πώς θα επιστρέψουν στη χώρα αυτοί οι Έλληνες, καθώς είναι σε παραγωγικές ηλικίες, κάνουν οικογένεια και γεννούν παιδιά στο εξωτερικό. Ανέφερε δε ενδεικτικά ότι σήμερα μόλις το 25% των απόφοιτων γιατρών μένει στην Ελλάδα, καθώς αναζητούν καλύτερες αποδοχές και ευκαιρίες καριέρας μακριά από την πατρίδα. Μιλώντας για τους μετανάστες, είπε ότι οι σημερινοί μετανάστες έχουν υψηλό μορφωτικό επίπεδο και πρόσθεσε ότι απαιτούνται κίνητρα για πιο ανταγωνιστικά πανεπιστήμια αλλά και οικονομικά κίνητρα, τα οποία θα προέλθουν από την ανάπτυξη της οικονομίας.
Ένα άλλο πεδίο προσοχής, ανέφερε ο κ. Συρίγος, είναι η εργαζόμενη μητέρα που πρέπει να έχει στήριξη από την πρώτη στιγμή που γεννιέται ένα παιδί, αναφέροντας ότι η Ελλάδα υπολείπεται του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Πρόσθεσε επίσης ότι απαιτείται στήριξη των γυναικών σε ηλικία πάνω από τη συνήθη αναπαραγωγική ηλικία, οπότε χρειάζονται υποβοήθηση ιατρική για να τεκνοποιήσουν. Σε 30 χρόνια η Ελλάδα θα έχει χάσει τον μισό μαθητικό της πληθυσμό, καθώς την περίοδο 1999-2000 στις Πανελλαδικές Εξετάσεις συμμετείχαν 153.000 μαθητές, ενώ φέτος συμμετείχαν 105.000 και το 2028, με βάση τον αριθμό μαθητών 4ης Δημοτικού, θα συμμετέχουν 93.000, υπογράμμισε κλείνοντας ο υφυπουργός Παιδείας.
Το συνέδριο
Η Eurolife FFH ένωσε το 2019 τις δυνάμεις της με τη HOPEgenesis ενάντια στην υπογεννητικότητα. Με μία σειρά από δράσεις –υιοθεσία 10 απομακρυσμένων περιοχών, δημιουργία 10 παιδικών σταθμών στις περιοχές αυτές, εκπόνηση ερευνών σε συνεργασία με ακαδημαϊκά ιδρύματα- στοχεύει στην ανάδειξη των επιπτώσεων και αιτιών του προβλήματος. «Μας δίνει μεγάλη χαρά το έργο που υλοποιούμε μαζί με τη HOPEgenesis», σημείωσε ο Αλέξανδρος Σαρρηγεωργίου, προσθέτοντας ότι «είμαστε δίπλα στις νέες οικογένειες που κατοικούν σε απομακρυσμένα σημεία της χώρας και τις βοηθάμε να φέρουν με ασφάλεια στον κόσμο τα παιδιά τους».
Η Eurolife FFH ήταν ο Founding Sponsor στο φετινό συνέδριο του Economist για το δημογραφικό και την ισότητα των φύλων, το οποίο πραγματοποιήθηκε σε συνεργασία με τη HOPEgenesis. Είναι η δεύτερη φορά που η Eurolife FFH υποστηρίζει την υλοποίηση αυτής της μεγάλης συνάντησης, όπου αναλύονται και παρουσιάζονται οι εξελίξεις γύρω από την υπογεννητικότητα και συζητούνται οι προεκτάσεις της στην κοινωνική και οικονομική ζωή της χώρας.
