Ένα εξαιρετικά σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση της εμπέδωσης των πολυμερών περιφερειακών σχημάτων ασφάλειας και συνεργασίας επιτεύχθηκε με την Κοινή Διακήρυξη της Τριμερούς Συνόδου Κορυφής, Ελλάδας – Κύπρου – Αιγύπτου. Πέραν του περιεχομένου της διακήρυξης, η διαδικασία αυτή αποκτά σαφή χαρακτήρα και δομή, ενώ τείνει να αποτυπωθεί και γεωοικονομικά, μέσω της ενεργειακής συνεργασίας για την ηλεκτρική διασύνδεση, έργο που εντάσσεται στο πλαίσιο της ΕΕ.
Οι ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και της Αιγύπτου, επαναβεβαιώνουν την αποφασιστικότητά τους για τη συνέχιση της συνεργασίας σε θέματα αμοιβαίου ενδιαφέροντος ενισχύοντας την ειρήνη, την ασφάλεια και την σταθερότητα στην ευρύτερη περιοχή.
Κάνουν ιδιαίτερη αναφορά στην υπογραφή της τριμερούς ηλεκτρικής διασύνδεσης των τριών χωρών, έργο που, όπως υπογραμμίζεται, «ενισχύει την οικονομική συνεργασία μας και την ασφάλεια ενεργειακού εφοδιασμού όχι μόνο των εμπλεκομένων χωρών, αλλά και της Ευρώπης», καθώς η ηλεκτρική διασύνδεση θα δημιουργήσει έναν δίαυλο μεταφοράς σημαντικών ποσοτήτων ηλεκτρικής ενέργειας από και προς την Ανατολική Μεσόγειο. Το έργο, όπως αναφέρεται, είναι σημαντικό συστατικό της στρατηγικής ανάπτυξης του Ενεργειακού Διαδρόμου της Ανατολικής Μεσογείου (Eastern Mediterranean Energy Corridor), παρέχοντας μια εναλλακτική πηγή ενεργειακού εφοδιασμού από την περιοχή προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και αντίστροφα.
Μήνυμα στην Τουρκία
Οι τρεις απευθύνουν μήνυμα προς την Τουρκία να απέχει από προκλήσεις και μονομερείς ενέργειες που παραβιάζουν το Διεθνές Δίκαιο, όπως η παρενόχληση ερευνητικών πλοίων που έχουν αδειοδοτηθεί από την Ελλάδα ή την Κύπρο, υπογραμμίζοντας ότι σε ένα επιθετικό περιβάλλον ή υπό την απειλή χρήσης βίας δεν μπορεί να διενεργηθεί παραγωγικός διάλογος με αποτελέσματα. Υπογραμμίζουν επίσης τη σημασία
«του σεβασμού της κυριαρχίας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων όλων των κρατών στις θαλάσσιες ζώνες τους , σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο, όπως αυτό αντικατοπτρίζεται στη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας».
Η διατύπωση αυτή ταυτίζεται σχεδόν με τη θέση του εξέφρασε ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ στην επιστολή που έστειλε στον Κυριάκο Μητσοτάκη στο πλαίσιο της υπογραφής της επ αόριστον επέκτασης της MDCA. Ως εκ τούτου, φαίνεται ότι οι διεργασίες στην Ουάσιγκτον έπαιξαν καθοριστικό ρόλο στο ύφος της Κοινής Διακήρυξης της τριμερούς. Κεντρικός άξονας είναι η αποδοχή του Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας ως βάση επίλυσης διαφορών. Αυτό είναι ακριβώς το βασικό χαρτί που έχει η Ελλάδα απέναντι στην Τουρκία.
Επίσης, οι ηγέτες απορρίπτουν τις παράνομες γεωτρήσεις και σεισμικές έρευνες από τουρκικά σκάφη στην Κυπριακή ΑΟΖ/υφαλοκρηπίδα, σε θαλάσσιες περιοχές που έχουν ήδη οριοθετηθεί σύμφωνα με το Διεθνές Δίκαιο. Οι τρεις ηγέτες καταδικάζουν και τις συνεχείς παραβιάσεις του ελληνικού εναέριου χώρου και όλες τις άλλες παράνομες δραστηριότητες σε περιοχές που βρίσκονται εντός της υφαλοκρηπίδας της Ελλάδας, κατά παράβαση του διεθνούς δικαίου.
Στο κάδρο και η Λιβύη
Ως προς τη Λιβύη, επαναλαμβάνουν τη σημασία διατήρησης του συμφωνηθέντος στον Οδικό Χάρτη χρονοδιαγράμματος για τη διεξαγωγή ελεύθερων και δίκαιων εκλογών την 24 η Δεκεμβρίου 2021, χωρίς ξένη παρέμβαση και την ανάγκη απόσυρσης όλων των ξένων δυνάμεων και μισθοφόρων. Υπογραμμίζουν ότι το παράνομο τουρκολιβυκό μνημόνιο και το Μνημόνιο Κατανόησης Στρατιωτικής Συνεργασίας και Συνεργασίας Ασφάλειας που υπεγράφησαν τον Νοέμβριο 2019 μεταξύ Τουρκίας και κ. Fayez El Saraj, παραβιάζουν τόσο το διεθνές δίκαιο όσο και το και το εμπάργκο όπλων των ΗΕ στη Λιβύη, καθώς, όπως αναφέρουν,
«αμφότερα υπονομεύουν την περιφερειακή σταθερότητα· επιπλέον, το Μνημόνιο Κατανόησης για την οριοθέτηση περιοχών θαλάσσιας δικαιοδοσίας στη Μεσόγειο παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το Δίκαιο της Θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει έννομα αποτελέσματα».
Και εδώ επαναλαμβάνεται η διατύπωση για το Δίκαιο της Θάλασσας, εμπεδώνοντας πλέον το πρίσμα μέσα από το οποίο τρεις χώρες της περιοχής προσεγγίζουν την διαμόρφωση των ισορροπιών και την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών, ως κοινή πρακτική. Αν και αυτό δεν αποκλείει διαφορετικές προσεγγίσεις σε διμερές επίπεδο με άλλες χώρες, εν τούτοις διαμορφώνει μια ιδιαίτερα ισχυρή βάση για την προώθηση της συγκεκριμένης θεώρησης. Ιδιαίτερα ενώπιον του Διεθνούς Δικαστηρίου της Χάγης, η διακηρυγμένη υιοθέτηση της UNCLOS από τις περισσότερες χώρες μιας γεωγραφικής περιοχής, αποτελεί σημαντικό βήμα στην κατεύθυνση αποδοχής του ως παράγοντα εθιμικού δικαίου.
