Μέσα σε ένα νέο και δυναμικά διαμορφούμενο γεωπολιτικό πλαίσιο πραγματοποιείται η Σύνοδος Κορυφής των χωρών της Μεσογείου της ΕΕ, η οποία έχει επίσης διευρυνθεί από MED 7 σε MED 9. Οι παρενέργειες της ανακοίνωσης της AUKUS δεν έχουν ακόμα ξεκαθαρίσει, ενώ η ΕΕ εμφανίζεται πιο μουδιασμένη από την Κίνα απέναντι όχι στο δόγμα, αλλά στην ταχύτητα με την οποία επιλέγει να κινηθεί ο Τζο Μπάιντεν.
Νέα δυναμική στις γεωπολιτικές εξελίξεις παγκοσμίως δίνει το αμυντικό σύμφωνο Αυστραλίας, Ηνωμένου Βασιλείου και ΗΠΑ που ανακοίνωσαν οι ηγέτες των χωρών τα ξημερώματα της Πέμπτης. Η προοπτική αναδιάταξης ισορροπιών στην περιοχή της Ασίας – Ειρηνικού, δημιουργεί προϋποθέσεις θα μπορούσε να πυροδοτήσει ευρύτερους γεωπολιτικούς και γεωοικονομικούς ανταγωνισμούς, χωρίς ωστόσο και είναι εύκολο να προβλεφθεί η έκταση και ένταση των εξελίξεων.
Αν και το περιβάλλον αποτελεί το κορυφαίο θέμα της συνόδου των MED 9, εν τούτοις στο επίκεντρο των συζητήσεων βρίσκεται η ανακοίνωση της αμυντικής συνεργασίας AUKUS και οι γεωπολιτικές επιπλοκές της. Η στενότερη αμυντική συνεργασία Αυστραλίας, ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου δεν επηρεάζει μόνο τα συμφέροντα και τον γεωπολιτικό χώρο της Κίνας, αλλά αποτελεί καμπανάκι και για την Ευρώπη. Η νέα αυτή εξέλιξη δείχνει ότι μετά το Αφγανιστάν οι ΗΠΑ επενδύουν σε μπαράζ για την αναδιατάξη δυνάμεων και ισορροπιών. Οι Ευρωπαίοι, από την άλλη πλευρά, εμφανίζονται μουδιασμένοι και φαίνεται να έχουν μόλις αρχίσει να επεξεργάζονται τη δυναμική των γεγονότων που έχουν ήδη καταγραφεί.
Η διαμόρφωση της επόμενης ημέρας δεν θα είναι εύκολη, η ελληνική κυβέρνηση ευελπιστεί να βρεθεί στο επίκεντρο της νέας αυτής δυναμικής ώστε να μπορέσει να επωφεληθεί. Στην πραγματικότητα όμως τα ρίσκα είναι πολλά και δύσκολα υπολογίσιμα.
Το γεωπολιτικό σκηνικό
Η AUKUS για πολλούς είναι η βάση για το νέο NATO και αποτελεί κίνηση ισχύος των ΗΠΑ στην ευρύτερη περιοχή της Ασίας, ως απάντηση στην επεκτατική πολιτική της Κίνας. Η προοπτική αναβάθμισης της Αυστραλίας από γεωοικονομικό παίκτη σε γεωπολιτικό παράγοντα και περιφερειακή υπερδύναμη, όμως δεν είναι άμεση και σίγουρα όχι εύκολη υπόθεση. Σε πρώτη φάση η AUKUS πιστοποιεί την απώλεια της Νέας Ζηλανδίας και του Καναδά από το αμερικανικό άρμα καθώς αυτό εξελίσσεται από συνεργασία ασφάλειας σε δόγμα αμυντικής υπεροχής. Οι παράπλευρες απώλειες όμως δεν σταματούν εκεί. Ιδιαίτερα ενοχλημένη εμφανίζεται και η Γαλλία, ενώ έκπληκτη και μουδιασμένη δηλώνει επισήμως η Ευρώπη. Πριν από αυτό όμως, την γεωπολιτική του ουδετερότητα είχε δηλώσει το Βιετνάμ κατά την επίσκεψη της Καμάλα Χάρις.
Η MED-9 την κατάλληλη ώρα… αλλά εκτός τόπου
Καθώς το γεωπολιτικό ανάγλυφο μεταβάλλεται άρδην, η MED-9 αναμένεται να αποτελέσει φόρουμ ανταλλαγής απόψεων για την επόμενη ημέρα και προετοιμασίας της Ευρωπαϊκής απάντησης, υπό την -πιεστική- καθοδήγηση της Γαλλίας, που έχει χάσει συμβόλαια της τάξης των 90 δισ. Η συμμετοχή του προέδρου της Γαλλικής Δημοκρατίας, Εμανουέλ Μακρόν στη διοργάνωση αναμένεται να συνοδευθεί με την πρώτη του, δημόσια, αντίδραση στο τριμερές αγγλοσαξωνικό σχήμα, συγκεντρώνοντας όλα τα βλέμματα της διεθνούς κοινότητας.
Εκτός από τα γαλλικά -εντός και εκτός εισαγωγικών- μηνύματα διεθνούς απήχησης, η Σύνοδος Κορυφής EUMED 9 αποκτά άλλη μία διάσταση και από τη συμμετοχή της Προέδρου της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ούρσουλας φον ντερ Λάιεν. Η πρόεδρος της Κομισιόν προανήγγειλε χθες στην ομιλία της για την κατάσταση της Ένωσης το 2021 τον επαναπροσδιορισμό της σχέσης με το ΝΑΤΟ, αλλά και την ανάληψη πρωτοβουλίας με έντονο άρωμα Γαλλίας για την αναβάθμιση της Κοινής Πολιτικής Άμυνας και Ασφάλειας της ΕΕ.
Ευρωστρατός
«Υπό τη γαλλική Προεδρία, ο πρόεδρος κ. Μακρόν και εγώ θα συγκαλέσουμε σύνοδο κορυφής για την ευρωπαϊκή άμυνα» ανοίγοντας το κεφάλαιο Κοινή Ευρωπαϊκή Πολιτική Άμυνας και Ασφάλειας» ανέφερε χαρακτηριστικά η κ. φον ντερ Λάιεν, καθώς το ζήτημα στην πραγματικότητα «παγώσει» από την εποχή της Συνθήκης της Λισαβόνας.
Μέχρι τώρα πάντως, η νέα Κομισιόν είχε υποβαθμίσει την δουλειά για την δημιουργία του Ευρωστρατού που είχε κάνει η Φεντερίκα Μογκερίνι, υιοθετώντας διαφορετικές προσεγγίσεις. Η ανάδειξη αυτού του θέματος σε μείζον και υπό πίεση θα μπορούσε να έχει ανεπιθύμητες επιπλοκές για την Ελλάδα και ιδιαίτερα σε τεχνικό επίπεδο, όσον αφορά την υιοθέτηση χαρτών και δογμάτων ασφάλειας, δεδομένης της υποχωρητικής στάσης του Ζοζέπ Μπορέλ απέναντι στην Άγκυρα.
Αναδιάταξη ισορροπιών
Η περίοδος που αναλαμβάνουν οι ΗΠΑ πρωτοβουλίες δεν είναι τυχαία. Η Γερμανία οδηγείται σε εκλογές και ο Εμάνουελ Μακρόν θεωρείται αδύναμος για να καλύψει το κενό εξουσίας που αφήνει στην ΕΕ η απόσυρση της Άγκελα Μέρκελ.
Πέρα από τους κλυδωνισμούς στις ευρωατλαντικές σχέσεις, αλλά και την ανάγκη ανάδειξης μιας αυτόνομης ευρωπαϊκής αμυντικής πολιτικής στη σκιά του AUKUS, η Σύνοδος Κορυφής των κρατών μελών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης αποκτά ουσιώδη ρόλο και από την αλλαγή που συντελείται στο ισοζύγιο ισχύος στην Μεσόγειο, αλλά και την Μέση Ανατολή.
Η ολοκλήρωση της αποχώρησης των ΗΠΑ από τη λεκάνη της Ανατολικής Μεσογείου (μετά και την εγκατάλειψη των επιχειρήσεων στο Αφγανιστάν) δημιουργεί νέο πεδίο δράσης στις ευρωπαϊκές περιφερειακές δυνάμεις στην Ανατολική Μεσόγειο -με προεξάρχουσα τη Γαλλία- να καλύψουν το κενό, αναβαθμίζοντας περαιτέρω και το γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας.
Κυρίως όμως η επιλογή του αγγλοσαξονικού τόξου να συνασπιστεί υπό ένα τριμερές περιφερειακό σχήμα, μπορεί να δημιουργήσει προδιαγραφές ώστε να ενταθούν οι διεργασίες στην κατεύθυνση της εμβάθυνσης και άλλων περιφερειακών σχημάτων. Σε αυτό το πλαίσιο η ελληνική κυβέρνηση προσπαθεί να “δοκιμάσει τα νερά” επωφελούμενη από την ανάγκη της Γαλλίας να απαντήσει σταθερά και με προοπτική. Η ελληνική κυβέρνηση εκτιμά ότι μπορεί να διευρύνει το γεωπολιτικό της αποτύπωμα εκμεταλλευόμενη της συγκυρίες, ωστόσο κάτι τέτοιο έχει πολλά και όχι εύκολα υπολογίσιμα ρίσκα, ιδιαίτερα από τη στιγμή που δείχνει να επιδιώκει την ανάληψη ad hoc πρωτοβουλιών, που υπερβαίνουν τα πλαίσια και δεν υπακούν σε συγκεκριμένη ατζέντα/
Το πρόγραμμα της EUMED 9
Όλο το πρόγραμμα της Συνόδου Κορυφής των κρατών-μελών του νότου της Ευρωπαϊκής Ένωσης:
- Ο Πρωθυπουργός θα συναντηθεί στις 12:00, στο Μέγαρο Μαξίμου, με τον Πρωθυπουργό της Κροατίας Andrej Plenković.
- Στις 14:15 ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα έχει συνάντηση με τον Πρωθυπουργο της Ιταλίας, Mario Draghi, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος.
- Στις 15:30 θα ξεκινήσουν οι εργασίες της Συνόδου Κορυφής με θέμα την Κλιματική Αλλαγή και τις επιπτώσεις στην Μεσόγειο, στην οποία θα συμμετάσχει και η Πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής, Ursula von der Leyen.
- Στις 17:00 θα αρχίσει η Σύνοδος Κορυφής EUMED 9, στην οποία θα λάβουν μέρος ο Πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης, ο Πρόεδρος της Γαλλίας Emmanuel Macron, ο Πρωθυπουργός της Ισπανίας Pedro Sánchez, ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας Mario Draghi, ο Πρωθυπουργός της Κροατίας Andrej Plenković, ο Πρόεδρος της Κύπρου Νίκος Αναστασιάδης, ο Πρωθυπουργός της Μάλτας Robert Abela, ο Πρωθυπουργός της Σλοβενίας Janez Janša και ο Υπουργός Εξωτερικών της Πορτογαλίας Augusto Santos Silva.
- Στις 19:40 οι ηγέτες θα κάνουν δηλώσεις στα ΜΜΕ.
- Στις 20:30 οι ηγέτες που συμμετέχουν στη Σύνοδο EUMED 9 θα παρακαθήσουν σε δείπνο.