Η τέταρτη χώρα της ΕΕ που λαμβάνει την προκαταβολή από το Ταμείο Ανάκαμψης, γίνεται η Ελλάδα, καθώς η Κομισιόν και ο αρμόδιος Επίτροπος είχαν βάλει στόχο τις μαζικές εκταμιεύσεις πριν τον Αύγουστο. Εντύπωση προκαλεί ωστόσο ότι η Ελλάδα βρέθηκε τέταρτη στη σειρά εκταμίευσης αν και ήταν η πρώτη που υπέβαλλε το σχέδιο.
Η Ελλάδα είναι η τέταρτη χώρα της Ε.Ε. που λαμβάνει την προκαταβολή μετά την Πορτογαλία, το Βέλγιο και το Λουξεμβούργο (3 Αυγούστου), εξέλιξη που σηματοδοτεί και την επίσημη έναρξη υλοποίησης του εθνικού σχεδίου ανάκαμψης.
Όπως επισημαίνει η Κομισιόν, οι προχρηματοδοτήσεις αποτελούν το εναρκτήριο λάκτισμα για την εφαρμογή των κρίσιμων επενδυτικών και μεταρρυθμιστικών μέτρων που περιγράφονται στο σχέδιο ανάκαμψης και ανθεκτικότητας της Ελλάδας.
Πρέπει να σημειωθεί ότι τα εν λόγω κεφάλαια αποτελούν πιστώσεις που εκταμιεύονται έναντι εγκεκριμένων έργων.
Auditor’s note
Σύμφωνα με πγές στην Κομισιόν το ελληνικό σχέδιο χρειάστηκε δύο αναθεωρήσεις προκειμένου να λάβει την τελική έγκριση, καθώς θεωρήθηκε από τα μικτά κλιμάκια της Κομισιόν ότι ευνοούσε ασύμμετρα τις μεγάλες επιχειρήσεις και είχε ελάχιστες πρόνοιες για τις μικρές. Επίσης, υπήρχε ζήτημα με τους εκτιμώμενους πολλαπλασιαστές στο ΑΕΠ καθώς και με κεφάλαια που επιχειρήθηκε να προωθηθούν εμμέσως στις τράπεζες μέσω των σχεδίων για τον πράσινο μετασχηματισμό.
Ως τέτοια έργα προβθούνταν τα Μνημόνια κατανόησης για την προαγορά γραφειακών χώρων στο Ελληνικό, που υπέγραψε η Τράπεζα Πειραιώς με τη Lamda Development. Στόχος της προανακοίνωσης του συγκεκριμλενου deal ήταν χρησιμοποίηση των κοινοτικών κεφαλαίων ως boost για μια γρήγορη εκκίνηση και της συμφωνίας με την Πειραιώς ως “κράχτη” για την προσέλκυση και άλλων μεγάλων παιχτών.
Η Πειραιώς από την πλευρά της επιτυγχάνει διπλό όφελος, από τη μία μέσω της διεύρυνσης του δανειακού της χαρτοφυλακίου προς τη Lamda Development και από την άλλη με την ισχυροποίηση της δυναμικής πράσινου μετασχηματισμού. Σύμφωνα με τα κριτήρια των σχετικών δεικτών ESG το προσύμφψνο της Πειριαώς λαμβάνεται υπόψη στις αθμολογίες ESG.
Κατανομή πόρων
Ειδικότερα, στην Ελλάδα οι κοινοτικοί πόροι θα διατεθούν για επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις που αναμένεται να έχουν βαθιά μετασχηματιστική επίδραση στην οικονομία και την κοινωνία της Ελλάδας, τονίζει η Επιτροπή, η οποία αναφέρει ορισμένα από τα χρηματοδοτούμενα έργα, που είναι τα ακόλουθα:
- Διασφάλιση της πράσινης μετάβασης: 645 εκατ. ευρώ θα διατεθούν για τη χρηματοδότηση της διασύνδεσης με τις Κυκλάδες, αυξάνοντας το δυναμικό των ανανεώσιμων πηγών ενέργειας και την ικανότητα αποθήκευσης.
- Στήριξη της ψηφιακής μετάβασης: Μέτρα ύψους 375 εκατ. ευρώ θα ενισχύσουν την υιοθέτηση ψηφιακών τεχνολογιών, ιδίως από μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις, και θα στηρίξουν την αγορά ψηφιακών υπηρεσιών και ταμειακών μηχανών νέας τεχνολογίας.
- Ενίσχυση της οικονομικής και κοινωνικής ανθεκτικότητας:
- 740 εκατ. ευρώ θα επενδυθούν στην ενίσχυση ενεργητικών πολιτικών στην αγορά εργασίας με στόχο την αύξηση της πλήρους απασχόλησης.
- Άλλα 627 εκατ. ευρώ θα επενδυθούν στη βελτίωση και την ψηφιοποίηση της δημόσιας διοίκησης, την ψηφιοποίηση του δικαστικού συστήματος και τον εκσυγχρονισμό και την απλούστευση της φορολογικής νομοθεσίας.
Ευρωομόλογο
Η εκταμίευση πραγματοποιείται μετά την πρόσφατη επιτυχή έξοδο στις αγορές από την Επιτροπή με την έκδοση σειρών ομολόγων, οι οποίες μέχρι το τέλος του έτους θα αντλήσουν συνολικά 80 δισ. ευρώ. Οι εκδόσεις αφορούν μακροπρόθεσμη χρηματοδότηση, η οποία θα συμπληρωθεί με βραχυπρόθεσμα γραμμάτια της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Στο πλαίσιο του μηχανισμού ανθεκτικότητας, που είναι βασική συνιστώσα του Ταμείου Ανάκαμψης, θα διατεθούν 723,8 δισ. ευρώ (σε τρέχουσες τιμές) για τη στήριξη επενδύσεων και μεταρρυθμίσεων σε όλα τα κράτη-μέλη. Η χρηματοδοτική αρωγή της Ε.Ε. από τον παραπάνω μηχανισμό επικεντρώνεται σε έξι τομείς πολιτικής («πυλώνες») που περιέχονται στον κανονισμό για τη θέσπιση του Μηχανισμού Ανάκαμψης και Ανθεκτικότητας. Οι εν λόγω τομείς περιλαμβάνουν την πράσινη και την ψηφιακή μετάβαση, την έξυπνη, βιώσιμη και χωρίς αποκλεισμούς ανάπτυξη, καθώς και την κοινωνική και εδαφική συνοχή.
Πράσινο… πακέτο
Το 38% των συνολικών κονδυλίων για την Ελλάδα θα διατεθεί σε δράσεις που υποστηρίζουν τους κλιματικούς στόχους. Σε αυτές περιλαμβάνονται επενδύσεις για την αναβάθμιση του δικτύου ηλεκτρικής ενέργειας και ενίσχυση του καθεστώτος στήριξης για τους παραγωγούς ανανεώσιμων πηγών ενέργειας. Επιπλέον, το σχέδιο υποστηρίζει επενδύσεις σε ενεργειακά αποδοτικές ανακαινίσεις και την ανάπτυξη τοπικών αστικών σχεδίων με έμφαση στην ενίσχυση της ανθεκτικότητας των αστικών περιοχών στην κλιματική αλλαγή. Άλλα μέτρα περιλαμβάνουν τη στήριξη ενός εθνικού προγράμματος αναδάσωσης και μιας ολοκληρωμένης στρατηγικής για την ενίσχυση των συστημάτων πολιτικής προστασίας και διαχείρισης καταστροφών, που καλύπτει, μεταξύ άλλων, τις επενδύσεις για τον μετριασμό των πλημμυρών.
Το 23% των συνολικών κονδυλίων διατίθεται στην ψηφιακή μετάβαση. Τα μέτρα για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης περιλαμβάνουν επενδύσεις σε ψηφιακές υποδομές όπως δίκτυα 5G και οπτικών ινών, μέτρα για τη στήριξη της ψηφιακής μετάβασης της δημόσιας διοίκησης, καθώς και επενδύσεις και μεταρρυθμίσεις για τη στήριξη της ψηφιοποίησης των επιχειρήσεων, με ιδιαίτερη έμφαση στις μικρές και μεσαίες επιχειρήσεις.
Εκταμιεύσεις και εποπτεία
Ο ρυθμός των επόμενων χρηματοδοτήσεων προς την Ελλάδα θα είναι ανά εξάμηνο και θα γίνεται μετά από αίτημα της χώρας στην Κομισιόν, η οποία με τη σειρά της θα ελέγχει εάν επιτεύχθηκαν τα ορόσημα για κάθε εκταμίευση.
Η κάθε εξαμηνιαία δόση για επιχορηγήσεις θα είναι της τάξης του 1,7 δισ. ευρώ, ενώ η δόση για το σκέλος των δανείων θα είναι ετήσια και το ποσό θα ανέρχεται σε 1,8 δισ. ευρώ.
Το σύνολο των εκταμιεύσεων για επιχορηγήσεις και δάνεια θα ανέρχεται σε 5,2 δισ. ευρώ ετησίως μέχρι και το 2026. Όπερ σημαίνει ότι τα είναι περόπου το 2,5% του ΑΕΠ. Η εκταμίευση απαιτεί βέβαια την ωρίμανση σχεδίων και ολοκλήρωση έργων, καθώς και την ορθή υποβολή των σχετικών φακέλων. Μέχρι στιγμής η Ελλάδα έχει επιδείξει ικανότητα απορρόηφησης κοινοτικών κονδυλίων με ρυθμό που έχει φτάσει το μέγιστο στα 4 δισ. ετησίως. Συνεπώς, η εκταμίευση τέτοιων κεφαλαίων αποτελεί πρόκλση για τον μηχανισμό, τόσο όσον αφορά το σκέλος του Δημοσίου, όσο και των ιδιωτών συμβούλων, αλλά και για την Κομιισόν.
Η ανάλυση του μαξιλαριού
1. Η Ελλάδα έχει εκδώσει συνολικά 8 ομόλογα 21 δισ. ευρώ. Συνολικά από τις διεθνείς κεφαλαιαγορές, το ποσό φτάνει στα 27,5 δισ. ευρώ.
2. Η είσπραξη 5,2 δισ. ευρώ από το πρόγραμμα SURE.
3. Η αύξηση του υπολοίπου των εντόκων γραμματίων κατά 2,8 δισ. ευρώ.
4. Η έκδοση ομολόγων με ιδιωτική τοποθέτηση.
Αυτό συνεπάγεται βέβαια ότι τα κεφάλαια που είχε αφήσει παρακταθήκη η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ και είχαν συσσωρευτεί από το χρηματοδοτήσεις του ESM και τη σφιχτή δημοσιονομική πολιτική εξαντλήθηκαν στο πλαίσιο των μέτρων στήριξης της πανδημίας και άλλων δράσεων.
