Διάγγελμα με το οποίο επιχείρησε να δείξει ενσυναίσθηση και να ανακόψει τον μετασχηματισμό της κοινωνικής αγανάκτησης σε αντικυβερνητική λαίλαπα πραγματοποίησε το απόγευμα της Δευτέρας ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης. Ωστόσο, ο πρωθυπουργός μοιάζει αποκομμένος, αποστειρωμένος και… απαθής, αν και τα λόγια που εκφώνησε ήταν σωστά διατυπωμένα και ορθώς στοχευμένα.
Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θέλησε με το διάγγελμά του να αναγνωρίσει ένα μέρος της κατάστασης που έχει δημιουργηθεί, να επιδείξει ενσυναίσθηση ζητώντας συγνώμη και να θολώσει τα νερά ως προς το τί μέλλει γενέσθαι με την απόδοση των ευθυνών. Ταυτόχρονα, να μπαζώσει τα παραπάνω με ανακοινώσεις για στήριξη των πυροπαθών, που θα ακολουθηθούν από μπαράζ ανακοινώσεων εξειδίκευσης.
Πρόκειται για τον generic σχεδιασμό του επικοινωνιακού επιτελείου του Μεγάρου Μαξίμου, διανθισμένο με την προσωπική “συγγνώμη” του Κυριάκου Μητσοτάκη. Η διάρθρωση όμως -σε αμερικάνικο πρότυπο- διαφέρει καθώς στην Ελλάδα η κυβέρνηση είναι συλλογικό όργανο και πρωθυπουργός επικεφαλής της αλλά όχι αυτόνομος. Στην πραγματικότητα ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη αλλά ζητά συγγνώμη και επιφυλάσσεται να αποδώσει τις όποιες ευθύνες προκύψουν, εν ευθέτω χρόνω και κατά το δοκούν.
Το διάγγελμα ήταν πάλι μαγνητοσκοπημένο, από το Μέγαρο Μαξίμου και με προετοιμασμένο κείμενο, ντύσιμο και κινήσεις. Ο Κυριάκος Μητσοτάκης δεν φορούσε γραβάτα, για να δείξει ότι νιώθει την ένταση των στιγμών, είχε σηκωμένα μανίκια, θέλοντας να καταστήσει σαφές ότι έχει ξεκινήσει τη δουλειά και ελαφρώς τσαλακωμένο πουκάμισο για να δείξει ότι δεν δίνει έμφαση στην εικόνα του, αλλά στην ουσία.
Κούφιες ευθύνες
Έκανε μάλιστα και ένα βήμα ακόμη για να διασφαλίσει έναντι ποινικών ευθυνών ακόμα και όσους τελικά βρεθούν υπόλογοι. Ο πρωθυπουργός προδικάζει υποστηρίζοντας -εκ θέσεως- ότι έγινε ότι ήταν ανθρωπίνως δυνατό, διευκρινίζοντας ότι αυτό μπορεί να μην ήταν αρκετό… Στην πραγματικότητα πρόκειται για μια καλά διαμορφωμένη ομιλία που διαχέει τις ευθύνες εκτός μηχανισμού, καλύπτει άπαντες και εξασφαλίζει το… ακαταδίωκτο, ώστε όταν και όποιοι καρατομηθούν να αποχωρήσουν… ησύχως.
Είναι προφανές ότι η κλιματική κρίση χτυπά, πλέον, την πόρτα ολόκληρου του πλανήτη, με φωτιές που διαρκούν επί εβδομάδες. Αυτό είναι αιτιολογία, όχι, όμως, δικαιολογία ούτε και άλλοθι. Και θα το πω καθαρά: μπορεί να κάναμε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αυτό δεν φάνηκε αρκετό στην άνιση μάχη με τη φύση. Το ίδιο ξεκαθαρά, όμως, θα πω και ότι θα βρεθούμε δίπλα σε όσους έπληξε η πυρκαγιά. Όπως το κάναμε και άλλοτε, μετά τις πλημμύρες του «Ιανού» στη Θεσσαλία ή του μεγάλου σεισμού της Σάμου,
αναφέρει ο Κυριάκος Μητσοτάκης. Συνεχίζοντας, έθιξε το θέμα της στήριξης των παθόντων. Σε αυτό το σκέλος μίλησε στον πληθυντικό, ενσωματώνοντας την κυβέρνηση, την οποία υποβάθμισε αρχικά, εξαιρώντας τη από τη δήλωση συγνώμης.
Έχουμε χρέος να σφίξουμε τα δόντια και να προχωρήσουμε. Και άλλες φορές η χώρα έζησε καταστροφές αλλά έμεινε όρθια. Το ίδιο θα συμβεί και σ’ αυτήν την περιπέτεια, μετατρέποντας τη θλίψη μας σε δύναμη. Θα συνεχίσουμε λοιπόν στα μέτωπα της κατάσβεσης, καθώς ο πόλεμος με τη φωτιά εξακολουθεί. Και, ταυτόχρονα, θα ξεκινήσουμε να επουλώνουμε τις πληγές μας: όσοι έχασαν σπίτια και περιουσίες θα αποζημιωθούν, οι καμένες εκτάσεις θα αναδασωθούν και θα δρομολογηθούν αμέσως τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα.
Το μεγάλο άδειασμα
Με τον τρόπο αυτό ο Έλληνας πρωθυπουργός λαμβάνει αποστάσεις από τους χειρισμούς της κυβέρνησής του, για τους οποίους ζητά μεν συγγνώμη, αλλά δεν θα τους επωμιστεί. Αναφερόμενος στη στήριξη των πληγέντων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης επιστρέφει σε πρώτο ενικό όταν ανακοινώνει πρόσθετο προϋπολογισμό 500 εκατ. για τις πληγείσες περιοχές.
Ήδη έχουμε εξασφαλίσει από το Ταμείο Ανάκαμψης σημαντικούς πόρους για αναδασώσεις, κατά προτεραιότητα στην Εύβοια και την Αττική. Ενώ σήμερα ενέκρινα και συμπληρωματικό προϋπολογισμό 500 εκατομμυρίων ευρώ ειδικά για τις περιοχές αυτές. Και αν χρειαστεί θα υπάρξουν και πρόσθετες ευρωπαϊκές ενισχύσεις. Το στοίχημά μας είναι να γίνουν πρότυπα μιας νέας αρχής, μιας δυναμικής επανεκκίνησης, στην οποία είμαι σίγουρος ότι ιδρύματα, επιχειρήσεις και, πάνω απ’ όλους, η ίδια η κοινωνία των πολιτών θα ανταποκριθούν.
Δωρεάν τυρί μόνο στη φάκα
Εντύπωση προκαλεί η αναφορά του Κυριάκου Μητσοτάκη στην Κοινωνία των Πολιτών, κίνηση βγαλμένη από το text book της πολιτικής διεύρυνσης. Με τον τρόπο αυτό φαίνεται να επιχειρεί να ρίξει γέφυρες με τον κεντρώο χώρο. Η κίνηση αυτή -εφόσον επιβεβαιωθεί- επιδέχεται πολλών ερμηνειών, καμία όμως χαμηλού ρίσκου…
Συνεχίζοντας ανοίγει το κεφάλαιο ανασυγκρότησης της Πολιτικής Προστασίας, στην οποία δίνει budget 1,8 δισ. ευρώ, κεφάλαια τα οποία θέτει όμως υπό τον άμεσο έλεγχο του Μεγάρου Μαξίμου με το πρόσχημα υπέρβασης της γραφειοκρατίας και διασφάλισης της διαφάνειας.
Το πρόγραμμα της Πολιτικής Προστασίας του μέλλοντος, ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, ξεκινά επίσης με την πρόληψη σε κεντρικό ρόλο. Το όλο Σχέδιο Ανασυγκρότησης τίθεται υπό την εποπτεία του Γραφείου Πρωθυπουργού. Για την Εύβοια, μάλιστα, δεσμεύομαι ότι θα υπάρξει στοχευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης και ανάπτυξης του νησιού. Αύριο, στο Υπουργικό Συμβούλιο, θα γίνουν συγκεκριμένες ανακοινώσεις. Και τις επόμενες μέρες θα απαντήσω προσωπικά σε κάθε ερώτημα. Εύχομαι η επόμενη ημέρα να ανατείλει με διακομματική συναίνεση, γιατί αν το καθήκον του σήμερα ανήκει στην κυβέρνηση, η ευθύνη του αύριο ανήκει σε όλους μας.
Εν τούτοις, προβληματισμό προκαλεί η κατακλείδα του διαγγέλματος, καθώς είναι εγγενώς αντιφατική. Από τη μια μιλά για “γλώσσα της αλήθειας” και “ανάληψη ευθυνών” και ταυτόχρονα κατακλύζεται από προσωπικές αναφορές και κομπασμούς για την επιτυχημένη αντιμετώπιση κρίσεων.
Είμαι βέβαιος ότι και τούτη η δοκιμασία θα γίνει ευκαιρία που θα μας διδάξει και θα μας κάνει καλύτερους. Γιατί η πρόκληση της κλιματικής κρίσης αφορά όχι μόνο τη δική μας, αλλά κυρίως την επόμενη γενιά. Προσωπικά, θα συνεχίσω να κάνω αυτό που εξαρχής επέλεξα: να μιλώ στη γλώσσα της αλήθειας, να αναλαμβάνω τις ευθύνες μου, να αποκρούω διχασμούς και να ενώνω τους Έλληνες. Και να εργάζομαι σκληρά για την πατρίδα που μας αξίζει.
Auditor’s note
Το Crisis Monitor έχει κατ επανάληψη και εγκαίρως επισημάνει τη δυναμική αύξησης του πολιτικού κινδύνου. Οι καταστροφές από τις φωτιές και η αίσθηση απουσίας του κρατικού μηχανισμού εξαντλούν την κοινωνική ανοχή και ποδηγετούν τον πρωθυπουργό στην ανάληψη πρωτοβουλιών. Παράλληλα όμως, επισημαίνεται ότι το ενδεχόμενο έλλειψης πολιτικής βούλησης θα μπορούσε να οδηγήσει σε κοινωνικές αναταραχές. Ρίσκο έχουν βέβαια και οι πρωτοβουλίες, καθώς η απόδοση ευθυνών θα μπορούσε να οδηγήσει σε εσωκομματικές ρήξεις.
Το διάγγελμα
Οι τελευταίες ημέρες ήταν από τις πιο δύσκολες για την πατρίδα μας εδώ και δεκαετίες. Δώσαμε, και ακόμη δίνουμε, τη μάχη με όλες μας τις δυνάμεις. Αλλά αντιμετωπίζουμε μία φυσική καταστροφή πρωτόγνωρων διαστάσεων: σε λίγες μέρες ξέσπασαν 586 πυρκαγιές σε όλες τις γωνιές της Ελλάδας. Mε φωτιές οι οποίες, λόγω του πρωτοφανούς καύσωνα αλλά και της πολύμηνης ξηρασίας, σβήνουν πια πολύ δύσκολα.
Πολλές χώρες μάς συνδράμουν ήδη με μέσα και προσωπικό. Τις ευχαριστώ για την αλληλεγγύη τους. Κυρίως, όμως, ευγνωμονώ όλες και όλους που δίνουν τον αγώνα στο πεδίο. Παλεύουν με ένα φυσικό φαινόμενο που, συχνά, ξεπερνά τις δυνάμεις τους. Και όμως, δεν το βάζουν κάτω. Στα μαυρισμένα τους πρόσωπα βλέπουμε την Ελλάδα που αντιστέκεται και επιμένει. Ενώ το κύμα συμπαράστασης και αλληλοβοήθειας που απλώνεται σε όλη την επικράτεια δηλώνει την απόφαση αυτού του λαού να ξαναχτίσει γρήγορα ό,τι γκρεμίστηκε.
Το ότι σώθηκαν άνθρωποι, με πλήρη σχέδια εκκένωσης, οφείλεται στον επαγγελματισμό της Πολιτικής Προστασίας, στη δράση της Αστυνομίας και του Λιμενικού. Δεν ήταν αυτονόητο, ούτε δεδομένο. Το ίδιο ισχύει και για την προστασία πολλών οικισμών που τελικά δεν κάηκαν χάρη στην αυτοθυσία πυροσβεστών και εθελοντών, και φυσικά των πιλότων μας και των Ενόπλων Δυνάμεων. Μέσα σε λίγα 24ωρα σε 141 περιοχές έγιναν 62 οργανωμένες απομακρύνσεις κατοίκων.
Η έκταση της καταστροφής, ειδικά στην Εύβοια και στην Αττική, μαυρίζει την καρδιά όλων μας. Και πρώτος εγώ ζητώ συγνώμη για τις όποιες αδυναμίες υπήρξαν. Κατανοώ απόλυτα τον πόνο των συμπολιτών μας που είδαν τα σπίτια ή τις περιουσίες τους να καίγονται. Την αναστάτωση όσων μετακινήθηκαν όπως-όπως από τον τόπο τους. Ακόμα και την οργισμένη απορία εκείνων που αναζητούσαν, για παράδειγμα, εναέρια βοήθεια, χωρίς να γνωρίζουν αν τα πυροσβεστικά αεροσκάφη επιχειρούσαν αλλού ή αν οι συνθήκες ήταν απαγορευτικές.
Οι αντιδράσεις μας, ωστόσο, δεν πρέπει να είναι τυφλές. Οι τυχόν αστοχίες θα εντοπιστούν. Και οι ευθύνες θα αποδοθούν όποτε πρέπει και σε όποιον πρέπει. Το πρώτο ζητούμενο, αυτήν την ώρα, είναι οι λύσεις. Ακριβώς όπως και πρώτο ζητούμενο ήταν και παραμένει η προστασία της ανθρώπινης ζωής. Γι’ αυτό και ο απολογισμός αυτής της εμπειρίας οφείλει να μην περιλαμβάνει μόνο το τι χάθηκε, αλλά και το τι σώθηκε μέσα σε μία τέτοια φυσική λαίλαπα που δεν έχει προηγούμενο.
Είναι προφανές ότι η κλιματική κρίση χτυπά, πλέον, την πόρτα ολόκληρου του πλανήτη, με φωτιές που διαρκούν επί εβδομάδες. Αυτό είναι αιτιολογία, όχι, όμως, δικαιολογία ούτε και άλλοθι. Και θα το πω καθαρά: μπορεί να κάναμε ό,τι ήταν ανθρωπίνως δυνατόν, αλλά σε πολλές περιπτώσεις αυτό δεν φάνηκε αρκετό στην άνιση μάχη με τη φύση. Το ίδιο ξεκαθαρά, όμως, θα πω και ότι θα βρεθούμε δίπλα σε όσους έπληξε η πυρκαγιά. Όπως το κάναμε και άλλοτε, μετά τις πλημμύρες του «Ιανού» στη Θεσσαλία ή του μεγάλου σεισμού της Σάμου.
Έχουμε χρέος να σφίξουμε τα δόντια και να προχωρήσουμε. Και άλλες φορές η χώρα έζησε καταστροφές αλλά έμεινε όρθια. Το ίδιο θα συμβεί και σ’ αυτήν την περιπέτεια, μετατρέποντας τη θλίψη μας σε δύναμη. Θα συνεχίσουμε λοιπόν στα μέτωπα της κατάσβεσης, καθώς ο πόλεμος με τη φωτιά εξακολουθεί. Και, ταυτόχρονα, θα ξεκινήσουμε να επουλώνουμε τις πληγές μας: όσοι έχασαν σπίτια και περιουσίες θα αποζημιωθούν, οι καμένες εκτάσεις θα αναδασωθούν και θα δρομολογηθούν αμέσως τα απαραίτητα αντιπλημμυρικά έργα.
Ήδη έχουμε εξασφαλίσει από το Ταμείο Ανάκαμψης σημαντικούς πόρους για αναδασώσεις, κατά προτεραιότητα στην Εύβοια και την Αττική. Ενώ σήμερα ενέκρινα και συμπληρωματικό προϋπολογισμό 500 εκατομμυρίων ευρώ ειδικά για τις περιοχές αυτές. Και αν χρειαστεί θα υπάρξουν και πρόσθετες ευρωπαϊκές ενισχύσεις. Το στοίχημά μας είναι να γίνουν πρότυπα μιας νέας αρχής, μιας δυναμικής επανεκκίνησης, στην οποία είμαι σίγουρος ότι ιδρύματα, επιχειρήσεις και, πάνω απ’ όλους, η ίδια η κοινωνία των πολιτών θα ανταποκριθούν.
Εκεί θα φυτέψουμε όχι μόνο πολλά, αλλά και τα σωστά δέντρα, αξιοποιώντας την πιο σύγχρονη τεχνογνωσία. Ώστε, και με τη βοήθεια της φύσης, τα δάση μας να ξαναγεννηθούν και η ζωή και η οικονομία να επιστρέψουν στους τόπους που πλήγωσαν οι φλόγες.
Οι ζημιές άρχισαν ήδη να καταγράφονται. Η γραφειοκρατία θα σαρωθεί. Και οι πρώτες αποζημιώσεις θα καταβάλλονται αμέσως, με απλή αίτηση κάθε ενδιαφερομένου, την οποία θα υποβάλει σε μία και μόνη ηλεκτρονική πλατφόρμα.
Το πρόγραμμα της Πολιτικής Προστασίας του μέλλοντος, ύψους 1,8 δισεκατομμυρίων ευρώ, ξεκινά επίσης με την πρόληψη σε κεντρικό ρόλο. Το όλο Σχέδιο Ανασυγκρότησης τίθεται υπό την εποπτεία του Γραφείου Πρωθυπουργού. Για την Εύβοια, μάλιστα, δεσμεύομαι ότι θα υπάρξει στοχευμένο πρόγραμμα αποκατάστασης και ανάπτυξης του νησιού. Αύριο, στο Υπουργικό Συμβούλιο, θα γίνουν συγκεκριμένες ανακοινώσεις. Και τις επόμενες μέρες θα απαντήσω προσωπικά σε κάθε ερώτημα. Εύχομαι η επόμενη ημέρα να ανατείλει με διακομματική συναίνεση, γιατί αν το καθήκον του σήμερα ανήκει στην κυβέρνηση, η ευθύνη του αύριο ανήκει σε όλους μας.
Επιτρέψτε μου να κλείσω με μια προσωπική αναφορά. Ως Πρωθυπουργός επί 25 μήνες διαχειρίστηκα πολλές κρίσεις: από την ασύμμετρη επίθεση στον Έβρο μέχρι την επέλαση του κορονοϊού. Και από τις αλλεπάλληλες εθνικές προκλήσεις στην Ανατολική Μεσόγειο, μέχρι το μεγάλο στοίχημα του εμβολιασμού. Όλες είχαν πολύπλευρες συνέπειες στην οικονομία και στην κοινωνία. Και όλες έμοιαζαν στην αρχή ανυπέρβλητες. Αλλά όλες τις ξεπεράσαμε με πείσμα και ενότητα. Αυτό θα γίνει και τώρα, με τολμηρές αποφάσεις που θα αλλάξουν πολλά.
Είμαι βέβαιος ότι και τούτη η δοκιμασία θα γίνει ευκαιρία που θα μας διδάξει και θα μας κάνει καλύτερους. Γιατί η πρόκληση της κλιματικής κρίσης αφορά όχι μόνο τη δική μας, αλλά κυρίως την επόμενη γενιά. Προσωπικά, θα συνεχίσω να κάνω αυτό που εξαρχής επέλεξα: να μιλώ στη γλώσσα της αλήθειας, να αναλαμβάνω τις ευθύνες μου, να αποκρούω διχασμούς και να ενώνω τους Έλληνες. Και να εργάζομαι σκληρά για την πατρίδα που μας αξίζει.
