Στην κατεύθυνση της άρσης των μέτρων στήριξης και επιστροφής της ελληνικής οικονομίας σε πρωτογενές πλεόνασμα από το 2022 δείχνουν όλα τα στοιχεία, γεγονός που συνεπάγεται την λήψη πρόσθετων περιοριστικών μέτρων. Αυτό τουλάχιστον προκύπτει από το Fiscal Monitor του ΔΝΤ και τις δηλώσεις του υπουργού Ανάπτυξης Άδωνι Γεωργιάδη.
Εντύπωση προκαλεί ωστόσο ότι το θέμα επιστροφής της Ελλάδας σε πρωτογενές πλεόνασμα το 2022 δεν έχει απασχολήσει κανέναν μέχρι στιγμής, αν και είναι σαφές ότι για να συμβεί κάτι τέτοιο απαιτούνται δραστικές περικοπές και πλήρες come back της οικονομίας το επόμενο 5μηνο.
Ειδικότερα, στο Fiscal Monitor το ΔΝΤ προβλέπει για την Ελλάδα επιστροφή στα πρωτογενή πλεονάσματα στον προϋπολογισμό το 2022. Τέτοιες προβλέψεις δεν είναι ποτέ αυθαίρετες και εντάσσονται στο ευρύτερο πλαίσιο αξιολόγησης από τα τεχνικά κλιμάκια. Επίσης, ο Άδωνις Γεωργιάδης δήλωσε ότι “Έχει αρθεί η ηθική υποχρέωση του κράτους να μοιράζει λεφτά και να φορτώνει χρέος τις επόμενες γενιές εφόσον είναι διαθέσιμα τα εμβόλια“,
Συνεπώς, όπως φαίνεται ο Άδωνις Γεωργιάδης προλειαίνει το έδαφος για την την υλοποίηση των δεσμεύσεων ου έχει αναλάβει η ελληνική κυβέρνηση απέναντι στο ΔΝΤ και προφανώς και στην ΕΕ.
Η προώθηση πολιτικών κατάλληλων για την επίτευξη αυτών των αποτελεσμάτων αναμένεται να προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές και να ανεβάσει το πολιτικό ρίσκο. Τα επίπεδα των αντιδράσεων θα είναι ευθέως ανάλογα με τη σκληρότητα των μέτρων.
Το Fiscal Monitor
Η έκθεση καταγράφει μεγάλη αύξηση των δημοσιονομικών ελλειμμάτων της γενικής κυβέρνησης σε όλο τον κόσμο το 2020 και ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες οικονομίες, όπου έφθασαν το 11,7% του ΑΕΠ και τις αναδυόμενες οικονομίες (9,8%), ενώ στις χώρες με χαμηλό εισόδημα τα ελλείμματα ήταν χαμηλότερα (5,5%) λόγω της μικρότερης δυνατότητας δανεισμού που είχαν αυτές. Ως αποτέλεσμα, το παγκόσμιο δημόσιο χρέος πλησίασε το 97% του ΑΕΠ στο τέλος του 2020 και αναμένεται να παραμείνει λίγο κάτω από το 100% μεσοπρόθεσμα.
Για την Ελλάδα, το ΔΝΤ προβλέπει ότι φέτος θα έχει πρωτογενές έλλειμμα της γενικής κυβέρνησης 6% του ΑΕΠ από 7% πέρυσι, το οποίο θα μετατραπεί το 2022 σε πλεόνασμα 0,3% και στη συνέχεια θα αυξάνεται σταδιακά για να φθάσει στο 1,5% το 2026.
Το συνολικό έλλειμμα (περιλαμβανομένων των τόκων για την εξυπηρέτηση του δημόσιου χρέους) εκτιμάται ότι θα μειωθεί από 9,9% του ΑΕΠ πέρυσι στο 8,9% φέτος για να υποχωρήσει απότομα στο 2,6% το 2022 και στο 1,5% το 2026.
Τα δημόσια έσοδα προβλέπεται να αυξηθούν από το 48,3% του ΑΕΠ το 2020 στο 50,3% φέτος και να υποχωρήσουν τα επόμενα χρόνια σταδιακά, φθάνοντας στο 47,2% το 2026. Αντίστοιχα, οι δημόσιες δαπάνες θα αυξηθούν φέτος στο 59,1% του ΑΕΠ από 58,2% πέρυσι, για να μειωθούν απότομα στο 52,8% το 2022 και στη συνέχεια στο 48,7% το 2026.
Το δημόσιο χρέος προβλέπεται να μειωθεί φέτος στο 210,1% του ΑΕΠ από 213,1% πέρυσι, για να υποχωρήσει περαιτέρω στο 200,5% το 2022 και στο 179,6% το 2026.
Δημοσιονομική αβεβαιότητα
Το Ταμείο αναγνωρίζει ότι είναι ασυνήθιστα υψηλή η αβεβαιότητα για τις δημοσιονομικές προοπτικές. Από τη μία πλευρά, αν οι εμβολιασμοί προχωρήσουν ταχύτερα από το αναμενόμενο, θα μπορούσαν να επιταχύνουν το τέλος της πανδημίας, ενισχύοντας τα δημόσια έσοδα και μειώνοντας τις ανάγκες για πρόσθετη δημοσιονομική στήριξη. Από την άλλη πλευρά, μία πιο παρατεταμένη ύφεση της οικονομίας και σύσφιξη των χρηματοπιστωτικών συνθηκών σε ένα πλαίσιο υψηλού χρέους, μία αύξηση των εταιρικών πτωχεύσεων, μία αστάθεια στις τιμές των εμπορευμάτων ή μία αύξηση της κοινωνικής δυσφορίας θα μπορούσαν να περιορίσουν την ανάκαμψη.
Το Ταμείο επαναλαμβάνει ότι η δημοσιονομική πολιτική θα πρέπει να παραμείνει ευέλικτη και υποστηρικτική έως ότου τεθεί υπό έλεγχο η πανδημία. Η ανάγκη και η έκταση στήριξης διαφέρει μεταξύ των οικονομικών και των κλάδων τους και συνεπώς οι απαντήσεις να πρέπει να είναι ειδικές σε κάθε περίπτωση. Ωστόσο, οι κυβερνήσεις θα πρέπει να δώσουν προτεραιότητα στην πιο στοχευμένη στήριξη ευάλωτων νοικοκυριών και βιώσιμων επιχειρήσεων.
Ο “λαγός”
“Όταν ξεκίνησε η πανδημία, η κυβέρνηση είχε την ηθική ευθύνη να βρει τρόπο να δώσει χρήματα να κρατήσει ζωντανές τις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Αυτή η ηθική υποχρέωση του κράτους αίρεται με την παροχή των εμβολίων στους πολίτες. Από τη στιγμή που έχουν τη δυνατότητα να κάνουν το εμβόλιο και άρα να πάψουν κινδυνεύουν, έχει αρθεί η ηθική υποχρέωση του κράτους να μοιράζει λεφτά και να φορτώνει χρέος τις επόμενες γενιές. Τα λεφτά που δώσαμε ήταν 41 δισ. ευρώ και το σύνολο του ΑΕΠ πέρυσι ήταν 165 δισ. ευρώ”, δήλωσε χαρακτηριστικά ο κ. Γεωργιάδης.
Ο ίδιος προέταξε την ατομική ευθύνη των πολιτών επισημαίνοντας ότι αν υπάρξει νέο κύμα πανδημίας “και ανθρώπινες ζωές θα χαθούν και το σύστημα υγείας θα πιεστεί και τοπικά lockdown θα αναγκαστούμε να κάνουμε και ζημιά στην οικονομία θα πάθουμε”.
Ερωτηθείς για το ενδεχόμενο ενός γενικευμένου lockdown, απάντησε ότι εφόσον ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού έχει εμβολιαστεί και δεν κινδυνεύει, “δεν μπορούμε και δεν έχουμε το ηθικό δικαίωμα τους περιορίζουμε” υπογραμμίζοντας ότι “για αυτούς που δεν έχουν εμβολιαστεί, αν χρειαστεί, θα τους περιορίσουμε”.
Αναφορικά με τα μέτρα που έχουν ληφθεί τόσο για τις μετακινήσεις όσο και για την ψυχαγωγία, ο υπουργός τόνισε ότι “όσο κάποιος κινδυνεύει λιγότερο, απολαμβάνει μεγαλύτερων ελευθεριών. Όσο κάποιος κινδυνεύει περισσότερο, πρέπει να τον προστατεύουμε εξαιτίας των λανθασμένων του επιλογών”.
Μάλιστα, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο τα μέτρα για τα νησιά να επεκταθούν και στις χερσαίες μετακινήσεις, ανάλογα με την πορεία της πανδημίας.
Για την υποχρεωτικότητα του εμβολιασμού, ο κ. Γεωργιάδης σημείωσε ότι “θεωρώ αδιανόητο να μπαίνει ανεμβολίαστος καθηγητής στην τάξη”, ενώ πρόσθεσε ότι και οι σερβιτόροι θα πρέπει να εμβολιαστούν.