Με κεντρικό θέμα την προετοιμασία της ατζέντας και του πλαισίου για μια ακόμη άτυπη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Ταγίπ Ερντογάν στις 14 Ιουνίου στις Βρυξέλλες, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του NATO, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα έχει διαδοχικές συναντήσεις σήμερα με τον Έλληνα πρωθυπουργό και τον ομόλογό του, Νίκο Δένδια.
Σε επίπεδο επικοινωνιακής διαχείρισης αμφότερες οι πλευρές επιλέγουν χαμηλούς τόνους και ελέγξιμες αντιπαραθέσεις. Στα παρασκήνια της επίσκεψης προκύπτει ότι ο Νίκος Δένδιας ήθελε μια συνάντηση υψηλής σημειολογίας που θα δημιουργούσε δυναμική στον διάλογο και θα έστελνε μηνύματα διεθνώς. Από την άλλη πλευρά, οι Τούρκοι θέλησαν να αποφύγουν τις δηλώσεις ιστορικού χαρακτήρα που θα σήμαιναν την de facto αναγνώριση του status quo και προτίμησαν μια πολιτικά εκμεταλλεύσιμη επίσκεψη στη Θράκη, αντί μιας διπλωματικά σημαίνουσαν συνάντησης επί ιστορικών συμβόλων και αναφορών στα Χανιά.
Σήμερα, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών Μεβλούτ Τσαβούσογλου, θα γίνει δεκτός από τον Έλληνα πρωθυπουργό Κυριάκο Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου. Εν συνεχεία θα συναντηθεί κατ ιδίαν με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια στις 11:00. Μετά από τη συνάντηση αυτή ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου θα αναγνωρήσει για την Άγκυρα.
Το παρασκήνιο της συνάντησης που δεν έγινε
Οι συναντήσεις έπονται των ανεπίσημων και εθιμοτυπικών περιοδιών και γευμάτων, καθώς επιλογή της ελληνικής πλευράς είναι να ελέγξει τη δυναμική του θέματος στα media μετά τις κοινές δηλώσεις των υπουργών Εξωτερικών. Στην Αθήνα, φοβούνται ότι ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών είναι πιθανό να επιχειρήσει να ανταποδώσει τις… αβροφροσύνες του Νίκου Δένδια κατά την κοινή συνέντευξη Τύπου στην Άγκυρα. Ως εκ τούτου θέλουν να ελέγξουν τον χρόνο παραμονής του Τσαβούσογλου στην Ελλάδα μετά από τις δηλώσεις.
Στα παρασκήνια της επίσκεψης προκύπτει ότι ο Νίκος Δένδιας ήθελε μια συνάντηση υψηλής σημειολογίας που θα δημιουργούσε δυναμική στον διάλογο και θα έστελνε μηνύματα διεθνώς.
Από ελληνικής πλευράς, σύμφωνα με την “Καθημερινή” είχε προταθεί η διεξαγωγή των συναντήσεων στα Χανιά. Εκεί είχαν επιλεγεί δύο μέρη με υψηλή σημειολογική αξία, κυρίως για το δείπνο των αντιπροσωπειών. Η πρόταση απορρίφθηκε ευγενικά από την τουρκική αντιπροσωπεία. Για την ελληνική πλευρά, η επίσκεψη και οι συναντήσεις στα Χανιά θα συνέβαλλαν στον απόλυτο έλεγχο της δυναμικής και στην περιορισμένη δημοσιογραφική κάλυψη. Η Κρήτη όμως, προσαρτήθηκε στην Ελλάδα μετά από συνθήκες που υπεγράφησαν με την Οθωμανική Αυτοκρατορία και τις μεγάλες δυνάμεις της εποχής. Η εμφάνιση του Μεβλούτ Τσαβούσογλου στην Κρήτη θα αποτελούσε έμμεση αποδοχή των υφιστάμενων συνθηκών και του status quo.
Αποκλιμάκωση
Παρά τις δηλώσεις Τσαβούσογλου για το μειονοτικό χθες από τη Θράκη, όπου βρέθηκε στο πλαίσιο “ιδιωτικής” επίσκεψης, η Τουρκία επιδεικνύει διάθεση αποκλιμάκωσης. Οι ενδείξεις αυτές εντοπίζονται τόσο σε στρατιωτικό επίπεδο, όπου οι παραβιάσεις σε αέρα και θάλασσα στο Αιγαίο, τη στιγμή που εξελίσσεται η άσκηση “Θαλασσόλυκος 2021”, είναι περιορισμένες και συγκριτικά με άλλες χρονιές πολύ λιγότερες. Αντιστοίχως, η τουρκική διπλωματία φαίνεται να έχει περιορίσει τα μέτωπα που αντιπαρατίθεται με την Ελλάδα καθώς και τις πρακτικές των προκλήσεων. Η Τουρκία δεν δημοσιεύει χάρτες και το παιχνίδι των NAVTEX έχει περιοριστεί. Σε πολιτικό επίπεδο, απεφεύχθη μια νέα φιέστα με ακραίες δηλώσεις Ερντογάν στο πλαίσιο των εορτασμών για την επέτειο Άλωσης της Πόλης την περασμένη Παρασκευή.
Αθήνα και Άγκυρα φαίνεται ότι -τουλάχιστον- προσπαθούν να… βρουν βηματισμό σε πολιτικό επίπεδο
Από ελληνικής πλευράς, επίσης, δεν αναδείχθηκαν περιστατικά τουρκικών προκλήσεων στο πλαίσιο της προετοιμασίας της Συνόδου Κορυφής του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου. Η Αθήνα φαίνεται επίσης να δέχθηκε σειρά όρων που έθεσε η Άγκυρα για την επίσκεψη του Μεβλούτ Τσαβούσογλου, συμπεριλαμβανομένης και της ικανοποιητικής αυτονομίας προγράμματος στη Θράκη.
All in all, Αθήνα και Άγκυρα φαίνεται ότι -τουλάχιστον- προσπαθούν να… βρουν βηματισμό σε πολιτικό επίπεδο. Ωστόσο, οι διεργασίες σε τεχνικό και ιδιαίτερα όσον αφορά στα Μέτρα Οικοδόμησης Εμπιστοσύνης και τις διερευνητικές επαφές, η πρόοδρος είναι οριακή αν σημειώνεται.
Συνάντηση…. κορυφής
Κατ επέκταση, η μόνη ελπίδα επίτευξης -αναγνωρίσιμης από το διεθνή παράγοντα- προόδου είναι η πολιτική προσέγγιση. Γι΄αυτό και δίδεται μεγάλο βάρος στη διαμόρφωση πλαισίου και ατζέντας για τη συνάντηση Μητσοτάκη – Ερντογάν στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του NATO στις Βρυξέλλες.
Η ελληνική πλευρά επδιώκει πάσει θυσία να συναντηθεί ο Έλληνας πρωθυπουργός με τον Τούρκο πρόεδρο μετά τη συνάντηση Ερντογάν – Μπάιντεν, έτσι ώστε να πάρει μια πρώτη αίσθηση της κατάστασης που διαμορφώνεται.
Παράλληλα, εφόσον κλειστεί το ελληνοτουρκικό ραντεβού, που είναι από μόνο του ένδειξη προόδου, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αισθάνεται ότι θα μπορέσει να το χρησιμοποιήσει ως εφαλτήριο για νέο κύκλο συναντήσεων με Ευρωπαίους ηγέτες και ενδεχομένως για ένα 15λεπτο τετ-α-τετ με τον πρόεδρο των ΗΠΑ.
Ωστόσο, ο Ταγίπ Ερντογάν ατιτίθεται στην ιδέα της συζήτησης επί αυστηρά προκαθορισμένης ατζέντας και παρουσία επιτελείων. Έτσι, από ελληνικής πλευράς προκρίνεται η λύση των δύο διαδοχικών συναντήσεων, πρώρα των ηγετών και μετά των ηγετών με τα επιτελεία. Μια τέτοια διάρθρωση όμως, προσομοιάζει με… σύνοδο που συνεπάγεται ότι ο διεθνής παράγοντας θα προσδοκά… αποτελέσματα, ενόψει και της Συνόδου Κορυφής της ΕΕ για τα Ευρωπτουρκικά.
Η στρατηγική του διαλόγου
Σε επίπεδο υπουργών Εξωτερικών έχει γίνει προετοιμασία ώστε να υποδεχθούν την ατζέντα που θα θέσει η Τουρκία και να υπάρξει συσχέτιση και αποσυσχέτιση θεμάτων, ενοτήτων και παράλληλα η διάρθρωση ενός οδικού χάρτη.
Η Τουρκία επιδιώκει πρόοδο που θα μπορεί να παρουσιάσει αυτόνομα στη Σύνοδο Κορυφής της ΕΕ.
Σε αυτό το πλαίσιο ο Μεβλούτ Τσαβούσογλου θέλει να αποσπάσει δέσμευση αποσυσχέτησης των ελληνοτουρκικών από το Κυπριακό. Επίσης, η τουρκική διπλωματία προωθεί δύο εναλλακτικές:
- είτε να πάει με ένα ενιαίο κεφάλαιο που ευρωτουρκικών σχέσεων στο πλαίσιο του οποίου να εντάσσονται ελληνοτουρκικά και κυπριακό, αλλά για τα οποία θα διαπραγματεύεται σε με κεντρικό διαπραγματευτή από την πλευρά της ΕΕ και όχι ad hoc με τις ελληνικές και κυπριακές ηγεσίες.
- είτε τη διαπραγμάτευση κατ αποκοπή, χωρίς όμως διασύνδεση των περιφερειακών θεμάτων με την πορεία των σχέσεων ΕΕ – Τουρκίας
Οι ελληνικές κυβερνήσεις έχουν, μέχρι τώρα, κινηθεί σε διαφορετικό άξονα: Διαπραγματεύσεις σε διμερές επίπεδο που η πρόοδος και η έκβασή τους επηρεάζει τις σχέσεις ΕΕ – Τουρκίας. Πρόκειται για το σχήμα που η Ελλάδα χρησιμοποιεί τον πολλαπλασιστή ισχύος της ΕΕ.
