Σε τροχιά ραγδαίων εξελίξεων έχει τεθεί αμετάκλητα η Βορειοατλαντική Συμμαχία, καθώς η απόσυρση δυνάμεων από το Αφγανιστάν δημιουργεί κενό εξουσίας στην κεντρική Ασία και Άπω Ανατολή, γεγονός που έχει ήδη πυροδοτήσει διεργασίες και ανταγωνισμούς για την κάλυψή του.
Διεργασίες στη Βορειοατλαντική Συμμαχία και σε επίπεδο ισορροπίας δυνάμεων στην κεντρική Ασία και Άπω Ανατολή πυροδοτεί η απόσυρση των νατοϊκών δυνάμεων από το Αφγανιστάν. Το μήνυμα γίνεται ακόμη ισχυρότερο μετά την ανακοίνωση απομάκρυνσης του προσωπικού της αμερικανικής πρεσβείας στη Καμπούλ.
Των εξελίξεων αυτών είχε προηγηθεί η παράδοση εξουσίας των δυνάμεων στο Αφγανιστάν από τις ΗΠΑ στην Τουρκία. Ειδικότερα, την πρώτη μέρα του 2021, η βορειοατλαντική συμμαχία μεταβίβασε στην Τουρκία τη διοίκηση της Κοινής Ομάδας Πολύ Υψηλής Ετοιμότητας (VJTF) του ΝΑΤΟ. Στις 30 Μαρτίου το ΝΑΤΟ παρέδωσε την τρέχουσα αποστολή του στο Αφγανιστάν στον Τούρκο Στρατηγό Σελτσούκ Γιουρτσίζογλου.
Η αμφίσημη σημειολογία
Η σημειολογία της παράδοσης της εξουσίας ολόκληρης της δύναμης στο Αφγανιστάν ήταν προφανής και έντονη. Την αναγνώρισαν τόσο ο Γενικός Γραμματέας Γενς Στόλτενμπεργκ, όσο και ο υπουργός Εξωτερικών των ΗΠΑ, Άντονι Μπλίνκεν. Δεν περιορίζεται όμως στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.
Μιλώντας σε εκδήλωση στις ΗΠΑ στις 9 Μαρτίου, ο Γενικός Γραμματέας του ΝΑΤΟ Γενς Στοντενμπεργκ είπε:
“Νομίζω ότι πρέπει να καταλάβουμε ότι η Τουρκία είναι ένας σημαντικός σύμμαχος. Επειδή μπορείτε απλώς να δείτε τον χάρτη και μετά να δείτε ότι η Τουρκία είναι εξαιρετικά σημαντική”.
Λίγες μέρες νωρίτερα ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν έγραψε στο Twitter:
“Θα θέλαμε να ευχαριστήσουμε τον Γενικό Γραμματέα του ΝΑΤΟ για τις αντικειμενικές του αξιολογήσεις σε θέματα Ευρω-Ατλαντικής ασφάλειας και άμυνας”.
Οι δύο δηλώσεις ταυτίζονται, αν και ο Μπλίνκεν απέφυγε να αναφερθεί στην σπουδαιότητα της Τουρκίας ως εταίρου ξεκάθαρα, συνυπέγραψε, μετ επαίνων όμως, την απόφαση του Γενς Στόλενμπεργκ.
Ένα ακόμα μήνυμα υψηλής σημειολογίας περιλαμβάνεται στην ανακοίνωση της “τρόικα” της ειρηνικής συμφωνίας, η οποία αποτελείται από τις ΗΠΑ, τη Ρωσία, την Κίνα και το Πακιστάν.
Η ανακοίνωση της τρόικα
Στην κοινή ανακοίνωση του εκδόθηκε αναφέρεται ότι η αποχώρηση θα ξεκινήσει την 1 Μαΐου και θα ολοκληρωθεί έως τις 11 Σεπτεμβρίου του 2021. Όπερ σημαίνει ότι οι αμερικανικές και νατοϊκές δυνάμεις θα έχουν αποσυρθεί 20 χρόνια μετά την έναρξη του πολέμου της τρομοκρατίας που ήταν αποτέλεσμα της επίθεσης στους δίδυμους πύργους στις 11 Σεπτεμβρίου του 2001!.
Μεταξύ άλλων, η τρόικα αποφάσισε άρση των κυρώσεων κατά των Ταλιμπάν. Οι Ταλιμπάν με τη σειρά έδωσαν διαβεβαιώσεις για την ασφάλεια, οι οποίες όμως φαίνεται ότι δεν επαρκούς για τις ΗΠΑ που ξεκίνησαν την απόσυρση του προσωπικού της πρεσβείας.
Βατερλώ… στην Καμπούλ
Η νέα αμερικανική διοίκηση αναγνωρίζει εμμέσως πλην σαφώς το Βατερλώ της συμμαχίας στο Αφγανιστάν. Το NATO, μάλιστα, ανακοίνωσε την απόφαση στις 14 Απριλίου. Η αναγνώριση να έχει αναδρομικό χαρακτήρα και να χρεώνει σειρά Αμερικανών προέδρων, στρατηγών και αποτυχημένων πολιτικών επιλογών. Δεν μπορεί όμως να παραβλεφθεί το γεγονός ότι λαμβάνει χώρα αμέσως μετά την πλήρη ανάληψη της ευθύνης της δύναμης από την Τουρκία.
Η αναδίπλωση των ΗΠΑ από σειρά μετώπων ήταν προαποφασισμένη και προδιαγεγραμμένη, η Άγκυρα γνώριζε τί θα συνέβαινε όταν αναλάμβανε. Ωστόσο, δεν ήταν σε θέση αφή στιγμής να γνωρίζει την απόφαση για απόσυρση του προσωπικού της αμερικανικής πρεσβείας.
Η κίνηση αυτή δεν σηματοδοτεί μόνο την αποτυχία των συμμάχων στο Αφγανιστάν αλλά την έλλειψη εμπιστοσύνης στην τουρκική διοίκηση για την αποτελεσματική προστασία στοιχειωδών αμερικανικών εγκαταστάσεων.
