Χωρίς προσδοκίες, με πολλά ερωτηματικά και εν μέσω ανησυχιών για ενδεχόμενες “παγίδες” μεταβαίνει σήμερα στην Άγκυρα ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών Νίκος Δένδιας, ο οποίος θα συναντηθεί με τον Ταγίπ Ερντογάν και εν συνεχεία με τον ομόλογό του Μεβλούτ Τσαβούσογλου.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, μάλιστα, φέρεται να ζήτησε τη συνάντηση με τον Έλληνα ΥΠΕΞ αργά χθες, ενώ οι υπουργοί Εξωτερικών βρίσκονταν στη Σύνοδο του NATO. Πρόκειται για τη δεύτερη φορά που ο Ταγίπ Ερνογάν ζητά επισήμως να συναντήσει Έλληνα υπουργό Εξωτερικών, με την πρώτη να είναι το 2017 όταν και συνάντησε τον Νίκο Κοτζιά.
Η συνάντηση του Ταγίπ Ερντογάν με τον Νίκο Δένδια θα πραγματοποιηθεί στο προεδρικό Μέγαρο της Τουρκίας, πριν τη συνάντηση με τον Μεβλούτ Τσαβούσογλου και παρουσία του Τούρκου τπουργού Εξωτερικών.
Σε αυτή τη φάση μεγαλύτερη αξία έχει η σημειολογία παρά η ουσία. Ο Νίκος Δένδιας θα μεταβεί στην Άγκυρα αν και η Τουρκία -σύμφωνα με τα ελληνικά δεδομένα- δεν βελτίωσε τις συνθήκες, αλλά τις όξυνε με αποκορύφωμα τις χθεσινές δηλώσεις του Ταγίπ Ερντογάν. Η Ελλάδα, ωστόσο, επιλέγει τη μετριοπαθιή και κατευναστική αυτή στάση αφενός γιατί δεν θέλει να χρεωθεί αδιέξοδα και αφετέρου γιατί διπλωματικά και πολιτικά εντοπίζονται διαφορετικά εναύσματα για τις κινήσεις της Άγκυρας.
Με τον τρόπο αυτό, ο Νίκος Δένδιας και η ελληνική κυβέρνηση επιχειρούν να διατηρήσουν την έξωθεν καλή μαρτυρία και να διαψεύσουν κατηγορίες ότι αναζητούν διέξοδο από έναν δύσκολο και πολιτικά κοστοβόρο διάλογο. Παράλληλα, στην Ελλάδα, θέλουν να αποκτήσουν μια πιο σαφή αίσθηση της στρατηγικής της Τουρκίας τόσο ως προς τις διοερευνητικές εποαφές, όσο και στο Κυπριακό και τα ενεργειακά της ανατολικής Μεσογείου.
Διαρροές
Πηγές από το υπουργείο Εξωτερικών που επικαλείται ο ΣΚΑΪ διαρέουν λεπτομέρειες για τη συνάντηση Δένδια – Ερντογάν. Το αίτημα, σύμφωνα με τις πηγές που επικαλείται ο ΣΚΑΪ διακινήθηκε απευθείας από το προεδρικό μέγαρο της Τουρκίας στο ελληνικό υπουργείο Εξωτερικών.
Στην Αθήνα, οι διαρροές, ερμηνεύουν την προσέγγιση αυτή του Ταγίπ Ερντογάν ως σαφές μήνυμα του Τούρκου Προέδρου προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη καθώς έτσι ανοίγει ένας δίαυλος επικοινωνίας μεταξύ Ελλάδος και Τουρκίας. Επίσης, στο δημοσίευμα του ΣΚΑΪ επισημαίνεται ότι δεν αποκλείεται να υπάρξει ακόμη και πρόσκληση από τον Ταγίπ Ερντογάν προς τον Κυριάκο Μητσοτάκη η οποία και θα σταλεί μέσω του Έλληνα ΥΠΕΞ.
Ανώτατη πηγή από το Υπουργείο Εξωτερικών τονίζει πως οι εξελίξεις αυτές είναι ιδιαιτέρως θετικές ενώ το γεγονός πως ο Έλληνας ΥΠΕΞ θα συναντηθεί πρώτα με τον Τούρκο Πρόεδρο κι έπειτα με τον κο Τσαβούσογλου δεν υποβαθμίζει σε καμία περίπτωση το επίπεδο συνομιλιών του με τον τελευταίο αλλά αντιθέτως το ενισχύει.
Παράλληλα το γεγονός πως εντός του Παλατιού θα βρεθούν αποκλειστικά οι τρεις τους (Δένδιας, Ερντογάν, Τσαβούσογλου) υπογραμμίζει ακριβώς την σημασία των συναντήσεων αυτών.
Σύμφωνα με τον ΣΚΑΪ οι κ. Δένδιας και Τσαβούσογλου αναμένεται να συζητήσουν σήμερα για το σύνολο των διμερών θεμάτων αλλά και τις περιφερειακές εξελίξεις. Ωστόσο, το ρεπορτάζ του σταθμού επισημαίνει ότι υπ’ αυτές τις συνθήκες δεν είναι καθόλου βέβαιο ότι οι δύο υπουργοί μπορεί να κάνουν κάτι άλλο πέρα από το να επιβεβαιώσουν την απόσταση που υπάρχει.
Auditor’s note
Η ανάγκη της ελληνικής πλευράς να επισημάνει την μη-υποβάθμιση της συνάντησης Δένδια – Τσαβούσογλου, εξαιτίας της πρόσκλησης από τον Ταγίπ Ερντογάν μαρτυρά επίσης ανησυχία για τον τρόπο με τον οποίο θα αποκωδικοποιηθούν οι εξελίξεις και τον αντίκτυπο που θα έχουν οι ερμηνείες στην παραγόμενη πολιτική. Αντιστοίχως οι διευκρινήσεις για εφ’ όλης της ύλης συζήτηση και η προαναγγελία του αποτελέσματος της αποτελούν επίσης μηνύματα που εκτός από το προφανές, δηλαδή την αποστασιοποίηση από οπποιαδήποτε απόφαση, προδίδουν άγχος για ενδεχόμενο πολιτικό κόστος. Για την ώρα, ο φόβος κυριαρχεί.
Εμπιστοσύνη δεν υπάρχει και ο κίνδυνος ενεργειών που θα μπορούσαν να δυναμιτίσουν το κλίμα είναι υπαρκτός. Δεν είναι άλλωστε τυχαίο ότι σε ανύποπτο χρόνο ο διευθυντής της Καθημερινής Αλέξης Παπαχελάς με άρθρο του έθετε τον Ερντογάν σε πιο αδύναμη θέση απ ότι τα πρτοηγούμενα χρόνια και επανέγφερε την ανησυχία απώλειας ερεισμάτων και περιορισμένου ελέγχου επί των ενόπλων δυνάμεων..
Σημείο με ξεχωριστή σημασία είναι η απουσία του Ιμπραχίμ Καλίν από τη συνάντηση. Σε αυτή τη φάση αυτό δεν μπορεί να αξιολογηθεί ελλείψει επαρκών στοιχείων, σημειώνεται ωστόσο.
Η συγκυρία
Χρονικά, το αίτημα του Ταγίπ Ερντογάν για συνάντηση με τον Νίκο Δένδια κατατέθηκε μετά από τη συνάντηση του Έλληνα υπουργού Εξωτερικών με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο στην Κωνσταντινούπολη. Σε αυτή τ η φάση δεν μπορεί να πιστοποιηθεί κάποια σύνδεση μεταξύ των δύο, η χρονική αλληλουχία όμως δεν μπορεί να παραβλεφθεί.
Πολιτικά, ο Ταγίπ Ερντογάν φαίνεται να θέλει κάτι να πει, τόσο με την κίνηση να αιτηθεί συνάντησης με τον Νίκο Δένδια, όσο και με τη στάση του να προκαλέσει πριν από αυτή με δηλώσεις. Τα μηνύματα σε αυτή τη φάση δεν είναι ξεκάθαρα, ενώ διαρροές δεν υπάρχουν από καμία πλευρά. Είναι ωστόσο σαφές ότι η καλά μελετημένη και εμπρηστική ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν έστειλε συγκεκριμένα μηνύματα, όχι αποκλειστικά στο εξωτερικό.
Ο επικοινωνιακός χειρισμός της επίσκεψης Δένδια στην Άγκυρα και των συναντήσεων που θα έχει διαφοροποιείται αισθητά από την κάλυψη κινήσεων του Κυριάκου Μητσοτάκη. Ως εκ τούτου είναι προφανές ότι ο σχεδιασμός γίνεται in-house από την ομάδα του Νίκου Δένδια και δεν γίνει outsource ούτε συμμετέχει σε αυτόν το Μαξίμου.
Σε γενικές γραμμές τα πολλά επίπεδα διμερών επικοινωνιών και η συχνόιτητα των επαφών αποτελούν risk-off factors. Ως εκ τούτου, η συνάντηση Δένδια – Ερντογάν, ανξαρτήτως της έκβασης συμβάλλει στην αποκλιμάκωση της έντασης και αντισταθμίζει τον αντίκτυπο των χθεσινών δηλώσεων του Τούρκου προέδρου.
Παρασκήνιο
Οι συναντήσεις ηγετών με υπουργούς Εξωτερικών δεν είναι ασυνήθιστη πρακτική και εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο της οικοδόμησης εμπιστοσύνης. Οι ΥΠΕΞ επιλέγονται πολλές φορές ως αγγελιοφόροι προτίμησης για να κομίσουν μηνύματα αυξημένης ευαισθησίας μεταξύ ηγετών. Ιδιαίτερα όταν οι συνθήκες για απευθείας επικοινωνία και συναντήσεις στο υψηλότερο επίπεδο δεν θεωρούνται ώριμες.
Αυτό φαίνεται ότι συμβαίνει σε αυτή τη φάση και με τον Νίκο Δένδια. Ο Ταγίπ Ερντογάν θέλησε να γνωρίσει τον υπουργό Εξωτερικών και ενδεχομένως να δοκιμάσει την αξιοπιστία του στελνοντας μήνυμα στον Κυριάκο Μητσοτάκη, το οποίο θα μπορούσε να φτάσει και μέσω διαφορετικής οδού.
Στην Τουρκία, απόφαση του Ταγίπ Ερντογάν να υποοδεχθεί τον Νίκο Δένδια στο προεδρικό Μέγαρο επιδέχεται πολλών ερμηνειών. Με δεδομένο ότι οι σχέσεις με τον Μεβλού Τσαβούσογλου είναι ταραχώδεις, σε βαθμό που έχουν κυκλοφορήσει σενάρια αντικατάστασής του από την Τασνού Τσιλέρ, η συνάντηση με Ερντογάν – Δένδια θα μπορούσε να γίνει αντιληπτή ως υπονόμνευση του Τούρκου ΥΠΕΞ.
Για την Ελλάδα, η κίνηση του Τούρκου προέδρου να εμπλακεί στην πρώτη φάση επανεκκίνησης του πολιτικού διαλόγου αποτελεί ένδειξη της προσπάθειάς άμεσης εμπλοκής και του Μαξίμου, ώστε να χρεώνονται οι αποφάσειες κεντρικά και να περιοριστούν τα περιθώρια ελιγμών και υπαναχωρήσεων.
Στην Ευρώπη, τέτοιες αποφάσεις καταμαρτυρούν καλή πολιτική θέληση και ισχυρή βούληση για την εμπλοκή σε ουσιαστικές συζητήσεις. Ταυτόχρονα όμως προκαλούν ανησυχία για το ενδεχόμενο προσπάθειας επιβολής ατζέντας.
Προσεκτικά παρατηρούν τις εξελίξεις ΗΠΑ και Ρωσία, τόσο στο πλαίσιο του NATO, όσο και ανεξάρτητα. Για τη Ρωσία οι τριβές της Τουρκίας με την Ελλάδα και με άλλες χώρες της ΕΕ δυσχαιρένουν τη λειτουργία της συμμαχίας. Ιδιαίτερα τώρα, οι συμμαχικές αρρυθμίες αποτελούν ατού για τη Μόσχα. Ο Λευκός Οίκος που ενημερώνονται από πολλές οδούς για τα τεκταινόμενα βλέπει τις ελληνοτουρκικές σχέσεις τόσο υπό το πρίσμα της λειτουργικότητας του NATO, όσο και από την πλευρά του Ισραήλ και της Αιγύπτου.
