Ενδείξεις ότι σκοπεύει να ανεβάσει τους τόνους, αλλά σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, στην αντιπαράθεση με την Τουρκία στην ανατολική Μεσόγειο δίνει η Αθήνα τόσο προς το εσωτερικό όσο και απέναντι στο διεθνές ακροατήριο. Ορόσημα σε αυτή τη φάση τόσο για την ελληνική κυβέρνηση, όσο και για την Άγκυρα αποτελούν η Σύνοδος των ΥΠΕΞ του NATO και η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ.
Αποκλιμάκωση στο άμεσο μέλλον και ενόψει της Συνόδου Κορυφής βλέπει η Αθήνα στο Αιγαίο, ενώ δεν αποκλείει αναζωπύρωση της έντασης, με φόβους για θερμό επεισόδιο την περίοδο μέχρι την αλλαγή σκυτάλης στην εξουσία των ΗΠΑ. Η ανησυχία στην ελληνική κυβέρνηση είναι περιορισμένη, υπάρχουν όμως και παράγοντες που συνιστούν προσοχή για το ενδεχόμενο θερμού επεισοδίου.
Η Αθήνα φαίνεται ότι αποφάσισε να αναγνωρίσει τα παιχνίδια της Άγκυρας στην Ανατολική Μεσόγειο με το Oruc Reis, επιχειρώντας να ανακόψει πολιτικά τη δυναμική που έχει προσλάβει το σενάριο αμφισβήτησης μέσω ερευνών του Oruc Reis. Η αίσθηση ότι οι τουρκικές κινήσεις θα μπορούσαν εύκολα να οδηγήσουν σε θερμό επεισόδιο, παρά την απόφαση της Αθήνας να μετακινήσεις τις κόκκινες γραμμές στα κεκτημένα, δεν είναι διάχυτη αλά υπαρκτή, στο κυβερνητικό επιτελείο και στις ένοπλες δυνάμεις. Μέχρι στιγμής αυτή την ανησυχία δεν συμμερίζονται στην πλήρη έκτασή της οι σύμβουλοι του Κυριάκου Μητσοτάκη. Καθαρή δεν είναι ούτε εκτίμηση του Νίκου Δένδια, ο οποίος όμως προσπαθεί να καλύψει τα νώτα του ενημερώνοντας διαρκώς τα κόμματα, ώστε να μη βρεθεί απολογούμενος για παραλείψεις, μιας και οι αποφάσεις βαρύνουν το Μαξίμου.
Τα media που επικεντρώνονται στα θέματα αμυντικού ενδιαφέροντος έχουν από καιρό επισημάνει τις οριακές διελεύσεις του Oruc Reis και το προηγούμενο που δημιουργούν οι έρευνες και η παρατεταμένη παραμονή του σε περιοχές που η Ελλάδα προσδιορίζει ως ελληνική υφαλοκρηπίδα ή εντός της περιοχής έρευνας και διάσωσης.
Τώρα, το θέμα αναδεικνύει και η “Καθημερινή” με τον έγκυρο δημοσιογράφο Βασίλη Νέδο, να επισημαίνει ότι το Oruc Reis έφτασε στα 7 ναυτικά μίλια από το Καστελόριζο, κινούμενο εντός της ζώνης 12-6 ναυτικών μιλίων. Η Ελλάδα προσδιορίζει αυτή την περιοχή ως περιοχή δυνητικής αύξησης των χωρικών υδάτων στο πλαίσιο του μονομερούς δικαιώματος που απορρέει από την υπογραφή της Σύμβασης του Δικαίου της Θάλασσας, την οποία όμως η Τουρκία δεν έχει υπογράψει και αντ αυτής χρησιμοποιεί ως βάση συζήτησης προβλέψεις του Διεθνούς Δικαίου.
Auditor’s note
Πως χαμήλωσε η βάση της διαπραγμάτευσης
Η Αθήνα, με την έως τώρα στάση της αποφεύγει να συρθεί σε δίνη στρατιωτικοποίησης της έντασης, καθώς δεν βρίσκει επαρκή υποστήριξη από συμμάχους και εταίρους. Από την άλλη πλευρά όμως φαίνεται να αποδέχεται το τετελεσμένο της αμφισβήτησης του κυριαρχικού δικαιώματος για την μονομερή απόφαση επέκτασης των χωρικών υδάτων στα 12 νμ. Έτσι, πρακτικά, εμπεδώνεται ως βάση διαπραγμάτευσης η θέση της Τουρκίας που δεν αναγνωρίζει τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας. Στην καλύτερη περίπτωση θα αναζητηθεί μέση λύση, η οποία όμως θα πρέπει να εδράζεται σε κάποια μορφή της μέσης γραμμής, που υιοθετήθηκε στη συμφωνία με την Αίγυπτο και με την Ιταλία. Η Ελλάδα και στις δύο περιπτώσεις δέχθηκε μειωμένη επήρεια ακόμα και σε κατοικημένα νησιά, όπως η Κρήτη καθώς και εκχώρηση κυριαρχικού δικαιώματος, όπως στην περίπτωση αλιείας, στη συμφωνία με την Ιταλία.
Εφόσον αξιοποιηθούν και οι δύο υπαναχωρήσεις της Ελλάδας, τότε η Τουρκία ξεκινά τη διαπραγμάτευση έχοντας κατοχυρώσει κυριαρχικά δικαιώματα εντός της ζώνης 6,12 ναυτικών μιλίων από τις ελληνικές ακτές.
Η κινητικότητα του Oruc Reis, ο τρόπος που κινήθηκε η Τουρκία σε Συρία, Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ, αποτελούν ενδείξεις επιδίωξης στρατιωτοποίησης της έντασης και στρατιωτικής αντιπαράθεσης. Ωστόσο, η στάση που τήρησε η Άγκυρα στην επακούμβηση της φρεγάτας Νικηφόρος Φωκάς με την τουρκική Kemal Reis, αποτελούν άλλης στρατηγικής, τουλάχιστον απέναντι στην Ελλάδα.
Η δυναμική που έχει διαμορφωθεί συντηρεί σε υψηλά επίπεδα το γεωπολιτικό ρίσκο, το οποίο σε συνδυασμό
Που βρίσκεται το Oruc Reis
Σύμφωνα με την πορεία του Oruc Reis, όπως αυτή αποτυπώνεται στα sites παρακολούθησης ναυτιλίας, το τουρκικό ερευνητικό σκάφος έφτασε ακόμα και στα 6,8 ναυτικά μίλια από το σύμπλεγμα του Καστελόριζου.
Όπως αναφέρει στην Καθημερινή ο Βασίλης Νέδος, στο εξής και μέχρι την Κυριακή όταν λήγει η εν ισχύ τουρκική NAVTEX αναμένεται ότι το ερευνητικό πλοίο της ΤΡΑΟ θα κινείται κατά κύριο λόγω εκτός ελληνικής υφαλοκρηπίδας και σε αρκετά μεγαλύτερη απόσταση.
το τουρκικό ερευνητικό κινήθηκε, εν ολίγοις, εντός της ζώνης δυνητικής ελληνικής κυριαρχίας (6 έως 12 ν.μ.), δίχως να κινηθεί πέραν αυτής, κάτι που θα οδηγούσε σε κατακόρυφη όξυνση της έντασης.
“Με βάση την πρόσφατη NAVTEX μεθαύριο, το «Oruc Reis» θα πλεύσει προς την Αττάλεια, προκειμένου να προχωρήσει στις απαραίτητες εργασίες συντήρησης έπειτα από σχεδόν ενάμιση συνεχή μήνα δραστηριοτήτων σε μια περιοχή ανάμεσα στη Ρόδο και το Καστελόριζο”.
Σε αυτό το σημείο ο αρθρογράφος αναδεικνύει αυτό που η Αθήνα αποσοβούσε: τις έρευνες επί ενάμιση μήνα εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, την οποία η Άγκυρα χαρακτηρίζει πλέον τουρκική, εγκαλώντας την Ελλάδα για παρεμπόδιση στην άσκηση κυριαρχικών της δικαιωμάτων.
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον όμως παρουσιάζει η επόμενη παράγραφος του άρθρου όπου ο αρθρογράφος επισημαίνει ότι:
“(…)στην Αθήνα εξακολουθεί να υπάρχει ύψιστη επιφυλακή, αν και με σαφώς μικρότερη παρουσία σε σχέση με τον Αύγουστο. Παρά το γεγονός πως οι γενικότερες εκτιμήσεις συντείνουν προς μια εικόνα αποκλιμάκωσης μέχρι τουλάχιστον το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, στην Αθήνα διατηρούν επιφυλάξεις για την στάση που θα ακολουθήσει η Άγκυρα, ιδιαίτερα λόγω των αμφίσημων μηνυμάτων τα οποία καταφθάνουν από την Τουρκία τις τελευταίες ημέρες”.
Βλέπουν αποκλιμάκωση αλλά φοβούνται
Όπως φαίνεται, στην κυβέρνηση βλέπουν αποκλιμάκωση, τουλάχιστον βραχυχρόνια, λόγω της περιοχής που θα καλύψει το Oruc Reis και της επικείμενης Συνόδου Κορυφής. Ωστόσο, υπάρχουν -όπως αναφέρει- επιφυλάξεις για τη στάση της Άγκυρας κατά την περίοδο μετάβασης εξουσίας στις ΗΠΑ.
Υπάρχει ατμόσφαιρα συνολικής συμφωνίας ότι δεν απαιτείται καμία υπαναχώρηση σε ψευδεπίγραφες απαιτήσεις για διάλογο, τουλάχιστον όχι πριν το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο και αυτή η άποψη φαίνεται να είναι θεμελιωμένη στην πλευρά της ελληνικής κυβέρνησης. Σε επιχειρησιακό επίπεδο υπάρχει μεν στάση αναμονής, αλλά και οικονομίας δυνάμεων, ιδιαίτερα αν η Άγκυρα επιλέξει την οδό της κλιμάκωσης στο χρονικό διάστημα που απομένει μέχρι την ορκωμοσία του Τζο Μπάιντεν στις 20 Ιανουαρίου 2021.
Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι η NAVTEX εκπνέει στις 29 Νοεμβρίου, ενώ η Σύνοδος Κορυφής είναι στις 10-11 Δεκεμβρίου. Το ενδεχόμενο ανανέωσης δεν μπορεί να αποκλειστεί, αν και στην Αθήνα αυτό το σενάριο δεν συγκεντρώνει ιδιαίτερες πιθανότητες.
Σε κάθε περίπτωση οι επόμενες ημέρες θα είναι κρίσιμες, από όλες τις απόψεις.
