Ενδείξεις ζωής! Το πολιτικό σύστημα αντιδρά, βρίσκει κοινές συνισταμένες, αρθρώνει συναινετικό και ταυτόχρονα πολωτικό λόγο. Ναι, αγωνίζεται να καλύψει όλο το κοινωνικό φάσμα. Αυτά είναι τα κυριότερα -και μάλλον θετικά- συμπεράσματα από την πολιτική αντιπαράθεση για τον κορονοϊό και για τις ατομικές ελευθερίες. Χρειάστηκε, βέβαια η κυβέρνηση να το τερματίσει για να αναγκαστεί η αντιπολίτευση να αντιδράσει, αλλά έστω κι έτσι, υπήρξε αντίδραση.
Η ουσία της αντιπαράθεσης είναι γνωστή, οι απολήξεις όμως έχουν σίγουρα μεγαλύτερο ενδιαφέρον. Η διαμόρφωση της επόμενης ημέρας είναι πρόκληση, πριν όμως από τα σενάρια, υπάρχουν συγκεκριμένα γεγονότα:
- Όπως όλα δείχνουν, η κυβέρνηση δοκίμασε τα ακρότατα όριά της.
- Η εν τέλει ομόθυμη αντίδραση της αντιπολίτευσης δεν ήταν ούτε αναμενομένη, ούτε προαναγγελθείσα και σίγουρα καθόλου εύκολη
- Εντύπωση προκαλεί η παρέμβαση της Ένωσης Δικαστών και Εισαγγελέων, η οποία αν και έχει επιρροή, την ασκεί με φειδώ και αποφεύγει θέματα υψηλής πολιτικής ευαισθησίας.
- Η εκκωφαντική σιωπή του ΚΙΝ.ΑΛ είναι επίσης ζήτημα
- Η εμπλοκή της αστυνομίας στην πολιτική αντιπαράθεση, με ενεργό ρόλο, εγείρει ερωτηματικά
Χρονικά, η κρίση δημοκρατικής ευαισθησίας προκαλείται τη στιγμή που
- η κοινωνική κόπωση καταγράφεται, δημοσκοπικά, στη δυσαρέσκεια για τη διαχείριση της υγειονομικής κρίσης από την κυβέρνηση.
- Την ίδια στιγμή, σε εξέλιξη βρίσκεται η πολυεπίπεδη διαπραγμάτευση για τα ελληνοτουρκικά, ενώ
- η οικονομική κρίση εντείνεται
Το πολιτικό διακύβευμα
Συνεπώς, για την κυβέρνηση, που έχει αποδείξει ότι οι αποφάσεις της ετεροκαθορίζονται από τη δημοσκοπική απήχηση, άλλοτε τη συλλογική και άλλοτε την ατομική, χρειαζόταν διέξοδος από το αδιέξοδο που δημιουργούν οι αλληλλεπικαλυπτόμενες κρίσεις.
Για τον ΣΥΡΙΖΑ, που ήταν εξαντλημένος από την παρατεταμένη περίοδο εσωστρέφειας και μετά από την αποτυχία του Αλέξη Τσίπρα να διαμορφώσει ελκυστικές συνθήκες για την προσέλκυση κόσμου και στελεχών από το κέντρο, η απόφαση της κυβέρνησης αποτέλεσε ιδανικό υπόβαθρο.
Οι αντιδράσεις όμως δεν ξεκίνησαν από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από τον ανταγωνισμό ΚΚΕ και ΜέΡΑ25 για την κάλυψη του αριστερού και αριστερίστικου χώρου, καθώς και την ανάγκη του Γιάννη Βαρουφάκη να αναζητήσει νέο αφήγημα μετά την ήττα του Ντόναλντ Τραμπ και των αντι-παγκοσμιοποιητικών δυνάμεων στο πρόσωπό του.
Το ΚΙΝ.ΑΛ, βιώνοντας εσωτερική αντιπαράθεση για τα μέτρα, επέλεξε να αποφύγει νέους κλυδωνισμούς, εκτιμώντας ότι η πολιτική κατάσταση αυτή θα εκτονωθεί άμεσα.
Το αποτέλεσμα
Ενώ η κρίση βρίσκεται σε εξέλιξη, η πολιτική ατζέντα έχει ήδη αλλάξει, η ευθύνη διαχείρισης της κρίσης του κορονοϊού διαχέεται ex post, στο πλαίσιο στρατηγικής αντιμετάθεσης ευθυνών. Παράλληλα, επιτυγχάνεται πόλωση και κατ’ επέκταση συσπείρωση, όπως φαίνεται από τις αντιδράσεις στα social media και από την αναπαραγωγή του σκηνικού στα media.
Η αντι-αριστερή εσάνς που αποπνέει η φωτογραφική απόφαση του αρχηγού της Αστυνομίας, επιχειρεί να προεκταθεί συμψηφίζοντας την αναστολή των παρελάσεων, το κλείσιμο των χώρων λατρείας και τα περιοριστικά μέτρα στο σύνολό τους.
Έτσι, η κυβέρνηση και η ΝΔ συσπειρώνουν και αναθερμαίνουν το ιδιαίτερα σκεπτικό έως και επικριτικό κομματικό ακροατήριο. Παράλληλα, επεκτείνει τη σφαίρα επιρροής της στις παρυφές, ή και πιο βαθιά μέσα στην ακροδεξιά.
Αντιστοίχως, η αριστερά και ιδιαίτερα ο ΣΥΡΙΖΑ καταφέρνει να συσπειρώσει εσωτερικά, διασπώντας τον φαύλο κύκλο εσωστρέφειας. Επίσης, η επίτευξη κοινής θέσης με την Αριστερά, ήτοι το ΜέΡΑ25 και το ΚΚΕ, δείχνει ακριβώς το μέγεθος του διακυβεύματος αν και δεν αποτελεί κοινή βάση, εν τούτοις επιδεικνύει ομοθυμία για τα κρίσιμα. Αναμφισβήτητα, η υπέρβαση αυτή της Αριστεράς δεν ήταν αναμενόμενη, εύκολη και σε καμία περίπτωση τυχαία. Το πιθανότερο είναι όμως να αποδειχθεί βραχύβια και περιστασιακή.
Σε κάθε περίπτωση τα κόμματα της Αριστεράς επιτυγχάνουν να εκφράσουν όχι μόνο τους ψηφοφόρους τους, αλλά και φωνές εκτός κομματικών και παραταξιακών κύκλων επιρροής, δείχνοντας ότι τα κοινωνικά τους ερείσματα παραμένουν ευαίσθητα.
Απρόσμενα
Το ΚΙΝ.ΑΛ, έμεινε φύσει και θέσει στο κέντρο, αναζητώντας έκφραση και κοινωνικές αντιστοιχίες. Η στάση αυτή αναμένεται να του κοστίσει μεσοπρόθεσμα.
Η Ένωση Δικαστών και Εισαγγελέων επιδεικνύει αντανακλαστικά που δεν συνηθίζει ο κλάδος. Παράλληλα, στέλνει μήνυμα σε κυβέρνηση και αστυνομία ότι η διάκριση των εξουσιών είναι ξεκάθαρη, ότι δεν νοείται διάχυση της ευθύνης της κυβέρνησης στην εκτελεστική εξουσία και ότι σε κάθε περίπτωση τον τελευταίο λόγο έχει η… Δικαιοσύνη.
Η επόμενη ημέρα
Ανεξαρτήτως της έκβασης της αντιπαράθεσης αυτής, πλέον έχουν δημιουργηθεί στεγανά. Είναι σαφές, επίσης, ότι η κυβέρνηση εισέρχεται σε διαδικασία φθοράς και το πολιτικό σύστημα ετοιμάζεται για… νέες ισορροπίες.
Η επόμενη μέρα, όμως, δεν είναι συνάρτηση της αντιπαράθεσης για το δικαίωμα του συνέρχεσθαι, αλλά προϊόν ισορροπιών σε κεντρικό πολιτικό, διεθνές, γεωπολιτικό και γεωοικονομικό επίπεδο.
Η επιβεβαιωμένη προοπτική αλλαγής σκυτάλης στον Λευκό Οίκο και οι ανακατατάξεις που φέρνει ο κορονοϊός στην Ευρώπη, δημιουργούν κενό εξουσίας σε μια σειρά από περιοχές. Έτσι επηρεάστηκε ο Καύκασος και η Ανατολική Μεσόγειος. Η απουσία ισχυρών παιχτών, δημιουργεί πρόσφορο έδαφος για την ανάπτυξη πρωτοβουλιών αμφισβήτησης του status quo.
Τα ανοιχτά θέματα
Υπ΄αυτό το πρίσμα η διαχείριση των ελληνοτουργικών και του Κυπριακού στο πλαίσιο των αρχικών θέσεων της Ελλάδας, καθίσταται αναπόφευκτα ανεδαφική. Η προσέγγιση, όμως, απαιτεί βήματα που η κοινωνία δεν είναι εύκολο να κάνει σε καθεστώς κανονικότητας.
Ο φόβος του πολιτικού κόστους αναγκάζει την κυβέρνηση να επιδιώξει τη σιωπή της αντιπολίτευσης, μέσω εσωτερικών και διεθνών πιέσεων. Το σκηνικό όμως αυτό αποδυναμώνει τη διεθνή θέση της Ελλάδας.
Η αντιπολίτευση, πλέον, μπορεί, ή ακόμα και αναγκάζεται, να απομακρυνθεί από συναινετικές διαδικασίες, καθώς η εμπιστοσύνη υπονομεύεται.
Η νέα αυτή κανονικότητα, σε πρώτη ανάγνωση αυξάνει το συνολικό πολιτικό ρίσκο. Με μια πιο ενδελεχή ανάλυση, ωστόσο, συμβάλλει στον περιορισμό των σεναρίων αναδιάταξης του πολιτικού σκηνικού και κατ’ επέκταση ενισχύει τη σταθερότητα.
Εν τέλει, μια πιο λειτουργική αντιπολίτευση, με συγκεκριμένες αναφορές και βάσεις, μπορεί να αποδειχθεί εθνικά πιο χρήσιμη και, για την κυβέρνηση, αναγκαία. Ενόψει συμφωνιών και διαπραγματεύσεων, το ενιαίο μέτωπο της Αριστεράς μπορεί να αποτελέσει ανάχωμα για περαιτέρω διολισθήσεις.
