Κυρώσεις σε 40 άτομα στη Λευκορωσία επέβαλε η Ευρωπαϊκή Ένωση, μετά από απόφαση του Συμβουλίου της ΕΕ, αφού ήρε το βέτο που είχε αρχικά θέσει η Κύπρος, προκειμένου να συζητηθεί και η συμπεριφορά της Τουρκίας, στο ίδιο πλαίσιο.
Το Συμβούλιο επέβαλε σήμερα περιοριστικά μέτρα εναντίον 40 ατόμων που θεωρούνται υπεύθυνα για καταστολή και εκφοβισμό εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών, μελών της αντιπολίτευσης και δημοσιογράφων μετά τις προεδρικές εκλογές του 2020 στη Λευκορωσία, καθώς και για παράβαση της εκλογικής διαδικασίας.
Τα περιοριστικά μέτρα περιλαμβάνουν απαγόρευση ταξιδιού και πάγωμα περιουσιακών στοιχείων. Η απαγόρευση ταξιδιού εμποδίζει τα εισηγμένα άτομα να εισέλθουν ή να διέλθουν μέσω των εδαφών της ΕΕ, ενώ το πάγωμα περιουσιακών στοιχείων χρησιμοποιείται έναντι των κεφαλαίων ή των οικονομικών πόρων των εισηγμένων ατόμων. Επιπλέον, απαγορεύεται στους πολίτες και τις εταιρείες της ΕΕ να διαθέσουν κεφάλαια σε αυτούς που απαριθμούνται.
Η απόφαση επιβολής κυρώσεων ακολουθεί τα συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου της 1ης Οκτωβρίου 2020, στα οποία οι ηγέτες της ΕΕ καταδίκασαν για άλλη μια φορά την απαράδεκτη βία από τις αρχές της Λευκορωσίας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών, καθώς και τον εκφοβισμό, τις αυθαίρετες συλλήψεις και τις κρατήσεις μετά τις προεδρικές εκλογές, τα αποτελέσματα των οποίων Η ΕΕ δεν αναγνωρίζει.
Στα συμπεράσματά του, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστήριξε πλήρως το δημοκρατικό δικαίωμα του λαού της Λευκορωσίας να εκλέγει τον Πρόεδρό του μέσω νέων ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, χωρίς εξωτερική παρέμβαση, και κάλεσε τις αρχές της Λευκορωσίας να τερματίσουν τη βία και την καταστολή, να απελευθερώσουν όλους τους κρατούμενους και τους πολιτικούς κρατουμένους, Σεβαστείτε την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών και ξεκινήστε έναν αποκλειστικό εθνικό διάλογο
Οι σχετικές νομικές πράξεις, συμπεριλαμβανομένων των ονομάτων των ενδιαφερομένων, έχουν δημοσιευθεί στην Επίσημη Εφημερίδα.
Συμπεράσματα του Συμβουλίου της ΕΕ για τη Λευκορωσία
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καταδικάζει την απαράδεκτη βία των αρχών της Λευκορωσίας κατά ειρηνικών διαδηλωτών καθώς και τον εκφοβισμό, τις αυθαίρετες συλλήψεις και τις κρατήσεις που έλαβαν χώρα μετά τις προεδρικές εκλογές, των οποίων τα αποτελέσματα δεν αναγνωρίζει.
«Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υποστηρίζει πλήρως το δημοκρατικό δικαίωμα του λαού της Λευκορωσίας να εκλέξει τον Πρόεδρό του μέσω νέων ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, χωρίς εξωτερικές παρεμβάσεις.»
Συμπεράσματα του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου
Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο καλεί τις αρχές της Λευκορωσίας να τερματίσουν τη βία και την καταστολή, να απελευθερώσουν όλους τους συλληφθέντες και πολιτικούς κρατούμενους, να σεβαστούν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών και να ξεκινήσουν έναν εθνικό διάλογο με όλα τα μέρη. Συμφωνεί ότι θα πρέπει να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα και καλεί το Συμβούλιο να εγκρίνει την απόφαση χωρίς καθυστέρηση. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο ενθαρρύνει επίσης την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να εκπονήσει σχέδιο οικονομικής στήριξης υπέρ μιας δημοκρατικής Λευκορωσίας.
Σχέσεις ΕΕ-Λευκορωσίας
Προεδρικές εκλογές
Στις 9 Αυγούστου, πραγματοποιήθηκαν προεδρικές εκλογές στη Δημοκρατία της Λευκορωσίας. Αξιόπιστες αναφορές εγχώριων παρατηρητών καταδεικνύουν ότι η διαδικασία δεν πληρούσε τα διεθνή πρότυπα που αναμένονται από ένα συμμετέχον κράτος του ΟΑΣΕ (Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη). Έπειτα από συγκεντρώσεις διαμαρτυρίας, οι κυβερνητικές αρχές άσκησαν δυσανάλογη βία προκαλώντας το θάνατο τουλάχιστον δύο ατόμων και πολυάριθμους τραυματισμούς.
Οι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων της ΕΕ πραγματοποίησαν βιντεοδιάσκεψη για να συζητήσουν την κατάσταση στη Λευκορωσία. Τα συμπεράσματα του Προέδρου Charles Michel μετά τη βιντεοδιάσκεψη επιβεβαιώνουν ότι η ΕΕ δεν αναγνωρίζει τα αποτελέσματα των εκλογών που παρουσίασαν οι αρχές της Λευκορωσίας. Οι ηγέτες της ΕΕ καταδίκασαν τη βία κατά ειρηνικών διαδηλωτών και εξέφρασαν την αλληλεγγύη τους προς το λαό της Λευκορωσίας. Οι ηγέτες συμφώνησαν να επιβάλουν κυρώσεις κατά των υπευθύνων για τη βία, την καταστολή και την εκλογική νοθεία.
Στις 14 Αυγούστου, οι υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ πραγματοποίησαν βιντεοδιάσκεψη για τη Λευκορωσία. Οι υπουργοί συμφώνησαν σχετικά με την ανάγκη επιβολής κυρώσεων εναντίον των υπευθύνων για τη βία, την καταστολή και την παραποίηση των αποτελεσμάτων των εκλογών. Κάλεσαν δε τις αρχές της Λευκορωσίας να τερματίσουν τη δυσανάλογη και απαράδεκτη βία εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών και να απελευθερώσουν τους συλληφθέντες.
Οι σχέσεις της ΕΕ με τη Λευκορωσία περιλαμβάνουν:
- διαλόγους σε τεχνικό επίπεδο για συγκεκριμένα θέματα
- συνεργασία μέσω του πολυμερούς σκέλους της Ανατολικής Εταιρικής Σχέσης
- υποστήριξη προς την κοινωνία των πολιτών και τα θύματα καταστολής
- συμφωνίες με τη Λευκορωσία για τη διευκόλυνση της χορήγησης θεωρήσεων και την επανεισδοχή, που τέθηκαν σε ισχύ την 1 Ιουλίου 2020
- διάφορα σχέδια συνεργασίας που δρομολογήθηκαν το 2018 και το 2019 στον τομέα της διαχείρισης των συνόρων και της μετανάστευσης
- διάλογο σχετικά με τις μεταρρυθμίσεις που απαιτούνται για τον εκσυγχρονισμό της Λευκορωσίας καθώς και σχετικά με τις δυνατότητες ανάπτυξης σχέσεων με την ΕΕ (συμπεριλαμβανομένης πιθανής οικονομικής στήριξης από την ΕΕ)
Περιοριστικά μέτρα
Στις 17 Φεβρουαρίου 2020, το Συμβούλιο αποφάσισε να παρατείνει τα περιοριστικά μέτρα κατά της Λευκορωσίας κατά ένα έτος, ήτοι έως τις 28 Φεβρουαρίου 2021.
Τα μέτρα αυτά περιλαμβάνουν εμπάργκο όπλων, απαγόρευση της εξαγωγής προϊόντων για εσωτερική καταστολή, δέσμευση περιουσιακών στοιχείων καθώς και απαγόρευση ταξιδίου έναντι τεσσάρων προσώπων που εμπλέκονται στις ανεξιχνίαστες υποθέσεις εξαφάνισης δύο πολιτικών της αντιπολίτευσης, ενός επιχειρηματία και ενός δημοσιογράφου το 1999 και το 2000.
Τα περιοριστικά μέτρα κατά της Λευκορωσίας θεσπίστηκαν για πρώτη φορά το 2004 ως αντίδραση στην εξαφάνιση των τεσσάρων προαναφερόμενων προσώπων. Το Συμβούλιο θέσπισε στη συνέχεια νέα περιοριστικά μέτρα εναντίον όσων εμπλέκονται στην παράβαση των διεθνών εκλογικών κανόνων και του διεθνούς δικαίου των ανθρωπίνων δικαιωμάτων καθώς και σε ενέργειες καταστολής της κοινωνίας των πολιτών και της δημοκρατικής αντιπολίτευσης. Το εμπάργκο όπλων θεσπίστηκε το 2011.
Στις 15 Φεβρουαρίου 2016, το Συμβούλιο αποφάσισε να άρει τα περιοριστικά μέτρα κατά 170 προσώπων και τριών εταιρειών, διατηρώντας το εμπάργκο όπλων και τις κυρώσεις έναντι των τεσσάρων προαναφερόμενων ατόμων. Η απόφαση ελήφθη σε συνδυασμό με την αναγνώριση των ενεργειών της Λευκορωσίας οι οποίες συνέβαλαν στη βελτίωση των σχέσεών της με την ΕΕ.
Σεβασμός του κράτους δικαίου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων
Ο βαθμός συμμετοχής της Λευκορωσίας στην Ανατολική Εταιρική Σχέση εξαρτάται από τη συνολικότερη εξέλιξη των σχέσεων ΕΕ-Λευκορωσίας στο πλαίσιο του σεβασμού του διεθνούς δικαίου και των ανθρώπινων δικαιωμάτων.
Η λήψη συγκεκριμένων μέτρων από τη Λευκορωσία για το σεβασμό των οικουμενικών θεμελιωδών ελευθεριών, του κράτους δικαίου και των ανθρωπίνων δικαιωμάτων θα εξακολουθήσει να είναι σημαντικός παράγοντας για τη διαμόρφωση της μελλοντικής πολιτικής της ΕΕ έναντι της Λευκορωσίας, όπως αναφέρεται στα συμπεράσματα που εξέδωσε το Συμβούλιο στις 15 Φεβρουαρίου 2016.
Στα συμπεράσματά του, το Συμβούλιο κάλεσε επίσης τις αρχές της Λευκορωσίας να εφαρμόσουν μορατόριουμ για τη θανατική ποινή ως πρώτο στάδιο προς την κατάργησή της. Κάλεσε ακόμη τις αρχές της Λευκορωσίας να επιτρέψουν την ευρύτερη συμμετοχή της κοινωνίας των πολιτών στις συζητήσεις σχετικά με την κυβερνητική πολιτική.
