Ρευστό και ιδιαίτερα ασαφές παραμένει το σκηνικό στην ΕΕ καθώς η Σύνοδος Κορυφής της ΕΕ βρίσκεται σε εξέλιξη. Οι δηλώσεις αλληλεγγύης προς Ελλάδα και Κύπρο είναι διάχυτες κατά την προσέλευση των Ευρωπαίων ηγετών, χωρίς ωστόσο να υπάρχει η απαραίτητη παράγραφος στο κείμενο συμπερασμάτων για την υιοθέτηση κυρώσεων κατά της Τουρκίας.
Ως εκ τούτου, η Λευκωσία επιμένει στο βέτο για την επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία, συντηρώντας το πολιτικό αδιέξοδο. Η Ελλάδα, μετά από εβδομάδες σιωπής σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο, επιβεβαίωσε τη στήριξή της στο αίτημα της Κύπρου σε διπλωματικό επίπεδο, με δήλωση του εκπροσώπου Τύπου του ΥΠΕΞ, Αλέξανδρου Γεννηματά.
Πλέον, το Βερολίνο καλείται να αναλάβει πρωτοβουλίες για την άρση του αδιεξόδου, ενεργοποιώντας μοχλούς πίεσης και προσφέροντας ανταλλάγματα που δεν είναι διακριτά και άμεσα ορατά, αλλά θα ξεδιπλωθούν παρασκηνιακά και εν ευθέτω χρόνω. Το ενδεχόμενο αδιεξόδου στη Σύνοδο Κορυφής για Τουρκία και Λευκορωσία είναι μέχρι αυτή την ώρα το πιθανότερο, καθώς η Λευκωσία δεν δείχνει έτοιμη να συμβιβαστεί.
Ωστόσο, οι λύσεις που βρίσκονται υπό επεξεργασία περιλαμβάνουν ένα draft στο οποίο γίνεται αναφορά στις κυρώσεις, αλλά υπο την αίρεση ότι η Τουρκία δεν θα εισέλθει σε γόνιμο διάλογο. Οι διατυπώσεις, όμως, έχουν ιδιαίτερη σημασία, καθώς αν επιλεγεί η έκφραση “σε γόνιμο διάλογο για την επίλυση του Κυπριακού”, αυτό γίνεται αποδεκτό από την Άγκυρα, όχι όμως από τη Λευκωσία, που αντιπροτείνει την έκφραση “να εμπλακεί σε διάλογο με την Κύπρο και την ΕΕ για την επίλυση του Κυπριακού”. Η Άγκυρα, όμως, δεν αναγνωρίζει την Κύπρο ως κράτος…
Επίσης, οι λύσεις, θα πρέπει να λαμβάνουν υπόψη τις σχέσεις ΕΕ-Ρωσίας, τη συνεργασία Μόσχας-Άγκυρας και τις εξελίξεις σε Λιβύη και Ναγκόρνο Καραμπάχ, διαμορφώνοντας έτσι ένα ιδιαίτερα σύνθετο παζλ.
Υπό τη σκιά του αδιεξόδου, ο Σαρλ Μισέλ άλλαξε την ατζέντα της Συνόδου Κορυφής, μεταφέροντας το ζήτημα της Τουρκίας στη βασική συνεδρίαση, έναντι του δείπνου που αρχικά είχε τοποθετηθεί.
Μηνύματα Μισέλ και παρασκήνιο
Την «πλήρη αλληλεγγύη» της Ε.Ε. στην Ελλάδα και την Κύπρο στο ζήτημα των εντάσεων στην Ανατολική Μεσόγειο εξέφρασε προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής ο Σαρλ Μισέλ. «Χρειαζόμαστε περισσότερη σταθερότητα, περισσότερη προβλεψιμότητα» στην περιοχή, τόνισε, μιλώντας για την ανάγκη η Ε.Ε. να υπερασπιστεί τα «κυριαρχικά δικαιώματα» των μελών της. «Διαφορετικές επιλογές είναι στο τραπέζι», είπε ο πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου, σημειώνοντας ότι σήμερα είναι η ευκαιρία για την Ένωση να ξεκαθαρίσει τι περιμένει από τη μελλοντική της σχέση με την Τουρκία.
Η διατύπωση αυτή, από τον Σάρλ Μισέλ, σκιαγραφεί τον τρόπο με τον οποίο προσεγγίζεται το ζήτημα της Τουρκίας στην ΕΕ. Το διευθυντήριο έχει καταστήσει σαφές ότι δεν θέλει να δυναμιτίσει την προοπτική διαλόγου με την Άγκυρα, ιδιαίτερα καθώς μέτωπα ξεπετάγονται από την ανατολική Μεσόγειο, μέχρι τον Καύκασο. Ωστόσο, η στάση της Κύπρου, που μπλοκάρει την επιβολή κυρώσεων στη Λευκορωσία, αναγκάζει τους ισχυρούς να αναζητήσουν εναλλακτικές λύσεις.
Σε παρασκηνιακό επίπεδο, φαίνεται ότι εξαντλήθηκαν οι επιλογές παροχής οικονομικών ανταλλαγμάτων προς τη Λευκωσία, ώστε να υπαναχωρήσει. Τώρα η διαπραγμάτευση περνά στην έμπρακτη μεν απόδειξη της αλληλεγγύης προς Ελλάδα και Κύπρο, εξετάζονται όμως λύσεις που δεν θα φτάνουν στο επίπεδο της υιοθέτησης κυρώσεων στην Τουρκία.
Το παιχνίδι της Τουρκίας
Η Άγκυρα, από την άλλη πλευρά, πιέζει ακόμα και για ανταλλάγματα, ήτοι την έναρξη των διαβουλεύσεων για την επικαιροποίηση της συμφωνίας για το προσφυγικό και την τελωνειακή ένωση, ενώ επί τάπητος βρίσκεται η διαμόρφωση της ατζέντας των διερευνητικών επαφών με την Ελλάδα.
Η Τουρκία, έχει κατεβάσει τους τόνους απέναντι στην Ελλάδα, ενώ και η Ελλάδα έχει αποφύγει να επωμιστεί, σε αυτή τη φάση, το βάρος της αντιπαράθεσης Τουρκίας-Κύπρου, επιλέγοντας χαμηλούς τόνους και επιβάλλοντας αποστάσεις με τη Λευκωσία. Αυτό φάνηκε από την απουσία αναφοράς στην Κύπρο κατά την ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη στον ΟΗΕ. Επίσης, καταγράφηκε από την παροχή διπλωματικής και όχι πολιτικής κάλυψης; στη Λευκωσία, ενόψει της Συνόδου Κορυφής.
Ο Ταγίπ Ερντογάν, μάλιστα, διαπιστώνονται την αμφίβολη έκβαση της διελκυστίνδας παρεμβαίνει με δηλώσεις κατηγορώντας Ελλάδα και Κύπρο ότι επιδιώκουν τη σύγκρουση, προβάλλοντας έτσι ακόμα και έμμεση απειλή πολέμου και ξεκινώντας απριόρι το blame game για ενδεχόμενη κατάρρευση των διαπραγματεύσεων. Ενώ στην ουσία, η Άγκυρα ζητά να κλείσει η ΕΕ τα μάτια στις συνεχιζόμενες δραστηριότητες της ΄Τουρκίας στην κυπριακή ΑΟΖ.
Σε αδιέξοδο η Λευκορωσία
Χωρίς λύση ωστόσο στο ζήτημα της διασύνδεσης των κυρώσεων στη Λευκορωσία και των νέων κυρώσεων εις βάρος της Άγκυρας ξεκινά αυτήν την ώρα η έκτακτη Σύνοδος. Στόχος των εντατικών διαβουλεύσεων του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου είναι να πετύχει ομοφωνία για τις κυρώσεις κατά του καθεστώτος Λουκασένκο, αλλά η Λευκωσία, σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, προς το παρόν επιμένει να μη δίνει τη συναίνεσή της αν δεν υπάρξουν νέα μέτρα κατά της Άγκυρας.
Σύμφωνα με νεότερο προσχέδιο των συμπερασμάτων της Συνόδου, το οποίο διέρρευσε στο ΚΥΠΕ και που δεν περιλαμβάνει το υπό διαπραγμάτευση απόσπασμα για την Τουρκία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο «καταδικάζει την απαράδεκτη βία εκ μέρους των αρχών της Λευκορωσίας εναντίον ειρηνικών διαδηλωτών, καθώς και τον εκφοβισμό, τις αυθαίρετες συλλήψεις και κρατήσεις μετά τις προεδρικές εκλογές, τα αποτελέσματα των οποίων δεν αναγνωρίζει».
Το Συμβούλιο, αναφέρεται,
«υποστηρίζει πλήρως το δημοκρατικό δικαίωμα του λαού της Λευκορωσίας να εκλέγει τον πρόεδρό του μέσω νέων ελεύθερων και δίκαιων εκλογών, χωρίς εξωτερική παρέμβαση» και «καλεί τις αρχές της Λευκορωσίας να τερματίσουν τη βία και την καταστολή, να απελευθερώσουν όλους τους συλληφθέντες και τους πολιτικούς κρατουμένους, να σεβαστούν την ελευθερία των μέσων ενημέρωσης και την κοινωνία των πολιτών και να ξεκινήσουν έναν εθνικό διάλογο χωρίς αποκλεισμούς». Το σχετικό απόσπασμα καταλήγει ότι «πρέπει να επιβληθούν περιοριστικά μέτρα… χωρίς καθυστέρηση».
Η δήλωση Μητσοτάκη
Η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή» τόνισε ο Έλληνας πρωθυπουργός προσερχόμενος στη Σύνοδο Κορυφής.
Συγκεκριμένα, ο Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε:
«Έχει έρθει η ώρα η Ευρώπη να συζητήσει με θάρρος και με ειλικρίνεια τι είδους σχέση θέλει πραγματικά να έχει με την Τουρκία. Ένα είναι βέβαιο. Η τουρκική προκλητικότητα, είτε αυτή εκδηλώνεται μέσα από μονομερείς ενέργειες είτε εκδηλώνεται μέσα από μία ακραία ρητορική δεν μπορεί να γίνει άλλο ανεκτή. Κι αυτό όχι μόνο γιατί η τουρκική συμπεριφορά παραβιάζει κυριαρχικά δικαιώματα δύο κρατών-μελών της ΕΕ, της Ελλάδος και της Κύπρου αλλά και γιατί αυτή η τουρκική συμπεριφορά θίγει σημαντικά γεωπολιτικά συμφέροντα ολόκληρης της Ευρώπης στη Μεσόγειο.
Δύο δρόμοι ανοίγονται μπροστά μας, ο ένας είναι ο δρόμος του διαλόγου της διπλωματίας, ένας διάλογος ο οποίος πρέπει να στηρίζεται στο σεβασμό στο διεθνές δίκαιο, στην αποφυγή μονομερών ενεργειών και στους κανόνες καλής γειτονίας.
Ο άλλος δρόμος είναι η κλιμακούμενη ένταση, η οποία αναπόφευκτα αργά η γρήγορα θα οδηγήσει στη λήψη μέτρων από την Ευρώπη εις βάρος της Τουρκίας. Η Ελλάδα έχει αποδείξει έμπρακτα ότι θέλει να ακολουθήσει τον πρώτο δρόμο.
Εναπόκειται στην Τουρκία να πράξει και αυτή το ίδιο αλλά θα πρέπει να το κάνει με συνέπεια και με σταθερότητα
