Στρατηγική υψηλών τόνων, πολιτικών και διπλωματικών αδιεξόδων υιοθετεί η Τουρκία, ενώ παράλληλα επιχειρεί να επιβάλλει οδικό χάρτη 3-4 μηνών στην Ελλάδα για την αποφυγή θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, όπως προκύπτει από μπαράζ δηλώσεων και παρεμβάσεων υψηλόβαθμων Τούρκων αξιωματούχων, διπλωματών και την προσωπική “σφραγίδα” του Ταγίπ Ερντογάν. Ο Τούρκος πρόεδρος, παραχώρησε συνέντευξη στην κρατική τηλεόραση, back-to-back με συνέντευξη του υπουργού Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ -σε άλλο δίκτυο- σε περίοδο με ιδιαίτερα πυκνό πολιτικό πολιτικό χρόνο.
Αν και ακόμα οι δηλώσεις του Τούρκου προέδρου αποκωδικοποιούνται σε στρατιωτικό, διπλωματικό και πολιτικό επίπεδο, από Έλληνες και αξιωματούχους και διεθνείς παράγοντες, σε μια προσπάθεια να προβλεφθεί το ρίσκο, οι επόμενες κινήσεις και να σκιαγραφηθεί το σκηνικό που διαμορφώνεται, εν τούτοις, υπάρχουν κάποια κατ’ αρχήν συμπεράσματα που μπορούν να εξαχθούν με σχετική ασφάλεια, τα οποία βασίζονται σε εμπειρική, πολιτική και επαγωγική προσέγγιση της συνέντευξης του.
Άλλωστε, δεν είναι τυχαίο ότι σε μια από τις σπάνιες δημόσιες παρεμβάσεις της η τουρκική πρεσβεία στην Αθήνα, εγκάλεσε, εμμέσως πλην σαφώς, τον πρέσβη των ΗΠΑ Τζέφρι Πάιατ, ενώ έστειλε μήνυμα αυτοπεριορισμού στην ΕΕ, καθιστώντας σαφές ότι πρόθεση της Άγκυρας είναι να διαχειριστεί το θέμα σε διμερές επίπεδο, κάτι που επιδιώκει εξ αρχής.
Η Τουρκία, κινούμενη σε αυτή την τροχιά, χρησιμοποίησε την απειλή των προσφυγικών ροών για να απομακρύνει την ΕΕ και να υποβαθμίσει τα ευρωτουρκικά ζητήματα συνόρων σε ελληνοτουρκικά, έτσι ώστε να μπορέσει να επιβάλλει όρους με τη λογική της ισχύος.
Οι απειλές Ερντογάν και ο οδικός χάρτης που επιχειρεί να επιβάλλει η Τουρκία, βέβαια, πρέπει να εξεταστούν και υπό το πρίσμα του πολιτικού σκηνικού στο εσωτερικό της Ελλάδας, όπου τα σενάρια για εκλογές έχουν αποδυναμωθεί, μετά τη διάψευση του Κυριακου Μητσοτάκη, παραμένουν όμως επί τάπητος. Πιο ώριμος όμως φαίνεται ο ανασχηματισμός. Ενδεχόμενες αλλαγές -και ενδεχόμενη πολιτική διεύρυνση- στο κυβερνητικό σχήμα θα μπορούσαν, υπό προϋποθέσεις να δώσουν νέα δυναμική στα ελληνοτουρκικά, επιτρέποντας μεγαλύτερη ευελιξία κινήσεων στην κυβέρνηση. Το ίδιο αποτέλεσμα θα μπορούσε να επιτευχθεί μέσω πολιτικής συνεννόησης για την αποφυγή πρόωρων εκλογών, βέβαια.
Οι δηλώσεις Ερντογάν
Υψηλότερους και ευθέως απειλητικούς τόνους απέναντι στην Ελλάδα και την Κύπρο υιοθέτησε σε συνέντευξη που παραχώρησε στην κρατική τηλεόραση της Τουρκίας, ο Ταγίπ Ερντογάν, επιβεβαιώνοντας τις εκτιμήσεις ότι η Άγκυρα επιχειρεί να οδηγήσει τις διμερείς σχέσεις σε αδιέξοδο και να επιβάλλει άνευ όρων και εφ’ όλης της ύλης διαπραγματεύσεις, ακόμα και προσφυγή στη Χάγη
Ο Τούρκος πρόεδρος άφησε ανοιχτό ακόμη και το σενάριο του θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο, κλιμακώνοντας την απειλή, καθώς μέχρι τώρα τέτοιου είδους δηλώσεις έκαναν οι υπουργοί Άμυνας των δύο χωρών. Η αναβάθμιση στο υψηλότερο πολιτικό επίπεδο των απειλών πολέμου, σε αυτή τη φάση, περιορίζει ασφυκτικά τα περιθώρια ελιγμών σε διμερές επίπεδο.
Στη συνέντευξή του, ο Ταγίπ Ερντογάν μεταξύ άλλων δήλωσε ότι εάν η Ελλάδα δεν γνωρίζει τα όριά της, είναι προφανές τι θα κάνει η Τουρκία, ενώ υποστήριξε πως η Ελλάδα «ρίχνει άδεια». Πρόσθεσε ότι τα γεωτρύπανα της Τουρκίας συνοδεύονται από τουρκικές φρεγάτες και αν η Ελλάδα κάνει το παραμικρό λάθος εκεί, τότε η Τουρκία θα κάνει αυτό που πρέπει. Για την Αγία Σοφία, ο Τούρκος Πρόεδρος είπε ότι δεν θα πάρει άδεια από την Ελλάδα, ενώ πρόσθεσε πως αναμένουν την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας για να κάνουν τα βήματα που πρέπει.
Ο Τούρκος Πρόεδρος είπε ότι
“η εικόνα της ανατολικής Μεσογείου είναι εκεί, σε αυτή την εικόνα είναι και η θέση της Τουρκίας στις περιοχές θαλάσσιας αρμοδιότητας της Λιβύης”. Ένας έξυπνος άνθρωπος γνωρίζει ότι σε αυτό το θέμα η Τουρκία δεν θα κάνει την παραμικρή υποχώρηση”.
Υπενθυμίζοντας ότι η Τουρκία στο παρελθόν ούτε ερευνητικά πλοία είχε, ούτε και γεωτρύπανα, πρόσθεσε πως τώρα έχει τρία γεωτρύπανα και δύο ερευνητικά σκάφη.
“Αυτά συνεχίζουν τις εργασίες τους εδώ. Το ένα, το Φατίχ, το στείλαμε στη Μαύρη Θάλασσα. Όλα αυτά τους ενοχλούν πάρα πολύ αυτούς. Τώρα τα γεωτρύπανά μας έρχονται εδώ συνοδευόμενα με φρεγάτες και πλήρως προετοιμασμένα. Το παραμικρό λάθος να κάνετε εδώ, θα γίνει αυτό που πρέπει. Η Ελλάδα τώρα δεν κάθεται ήσυχα, σηκώνεται και ρίχνει άδεια. Ποια είναι αυτή η χώρα που της ρίχνεις άδεια; Λένε τέτοια λόγια στην Τουρκία; Εσύ ποιον κοροϊδεύεις; Να γνωρίζεις τα όριά σου. Εάν εσύ δεν γνωρίζεις τα όριά σου, είναι προφανές τι θα κάνει η Τουρκία. Στη νότια Κύπρο προσπαθούν να κάψουν το ένα τζαμί μας με μολότοφ, στο άλλο κρεμούν βυζαντινή σημαία. Κάνουν τέτοια πράγματα. Θα μείνουν αυτά αναπάντητα όταν τα κάνετε; Γίνονται οι απαραίτητες προειδοποιήσεις και εσείς δεν δίνετε καν σημασία σε αυτές τις προειδοποιήσεις”,
είπε ο Τούρκος Πρόεδρος.
Για την Αγία Σοφία ο Ταγίπ Ερντογάν ανέφερε ότι
“τώρα λένε μην την μετατρέψετε σε τζαμί”.
ενώ συνεχίζοντας επιχείρησε να θέσει το ζήτημα σε διαφορετικές, βάσεις, επιχειρώντας να προβάλει τους τουρκικούς θεσμούς, ως εχέγγυα Δημοκρατίας και διαφάνειας…
“Την Τουρκία μήπως την κυβερνάτε εσείς ή εμείς; Η Τουρκία έχει θεσμούς. Αν γίνει τέτοιο βήμα είναι προφανές ποιοι έχουν την αρμοδιότητα να το κάνουν. Έχει κοινοβούλιο, Συμβούλιο του Επικρατείας. Ποτέ δεν θα πάρουμε άδεια από εσάς. Εμείς αυτή τη στιγμή ως κράτος δικαίου αναμένουμε την απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Μετά την απόφαση θα γίνουν τα βήματα που πρέπει”,
ανέφερε.
Ο Ντονμέζ δίνει στην Ελλάδα χρόνο 3-4 μηνών
Ο Ταγίπ Ερντογάν, όμως, μίλησε παίρνοντας τη σκυτάλη από τον υπουργό Ενέργειας, Φατίχ Ντονμέζ, ο οποίος νωρίτερα, μιλώντας στο TRT είχε επαναλάβει -επικαιροποιώντας- τον χρονικό ορίζοντα για πραγματοποίησηε ερευνών στις περιοχές του τουρκολυβικού Μνημονίου σε 3-4 μήνες.
Σε 3-4 μήνες θα πραγματοποιήσει σεισμικές έρευνες στις νέες περιοχές που η κρατική εταιρεία πετρελαίου Τουρκίας (ΤΡΑΟ) αιτήθηκε να ξεκινήσει δραστηριότητες έρευνας και γεώτρησης στην ανατολική Μεσόγειο, δήλωσε ο Τούρκος Υπουργός Ενέργειας Φατίχ Ντονμέζ. Όπως είπε, υπάρχει μια τρίμηνη διαδικασία πρώτα και στη συνέχεια ίσως ένας μήνας αξιολόγησης.
Στη συνέντευξή του, ο Τούρκος Υπουργός είπε ότι μέχρι στιγμής η Τουρκία έχει πραγματοποιήσει 6 γεωτρήσεις στην ανατολική Μεσόγειο και τώρα συνεχίζει την 7η γεώτρηση της.
“Το Γιαβούζ συνεχίζει τη γεώτρηση του στα δυτικά της Κύπρου στην τοποθεσία ‘Σελτσούκ 1’”,
ανέφερε.
Ο Ντονμέζ είπε ότι τις τελευταίες εβδομάδες, η κρατική εταιρεία πετρελαίου Τουρκίας (ΤΡΑΟ) ζήτησε άδεια από τη Γενική Διεύθυνση Μεταλλευτικών και Πετρελαϊκών Υποθέσεων για δραστηριότητες έρευνας και γεώτρησης.
“Τώρα υπάρχει μια διαδικασία και που θα συνεχιστεί για περίπου 3 μήνες. Εάν δεν υπάρξουν άλλοι αιτούντες, ο ΤΡΑΟ θα ξεκινήσει έρευνα σε αυτές τις περιοχές”,
ανέφερε.
“Εκτιμώ ότι θα είναι 3-4 μήνες θα κάνουμε σεισμικές έρευνες εκεί. Στη συνέχεια αφού συλλέξουμε τα δεδομένα θα καθορίσουμε την περιοχή (γεώτρησης)”,
είπε. Ο Τούρκος Υπουργός υποστήριξε ότι η ‘συμφωνία’ πέρασε από τα κοινοβούλια των χωρών και στη συνέχεια η Τουρκία προχώρησε σε κατάθεσή της στον ΟΗΕ.
“Ελπίζουμε ότι θα ξεκινήσουμε αυτές τις δραστηριότητες έρευνας εδώ το συντομότερο δυνατό. Ίσως η κοινή γνώμη να μην το γνωρίζει αλλά έχουμε μια ιστορία 20 χρόνων στο θέμα της έρευνας και εκμετάλλευσης πετρελαίου στη Λιβύη. Μόνο το 2011, λόγω του εμφυλίου πολέμου στη χώρα, αναγκαστήκαμε να σταματήσουμε τις δραστηριότητές μας μέχρι να υπάρξει ασφάλεια. Ο ΤΡΑΟ έχει καταστεί ισχυρός παίκτης που διεξάγει έρευνες όχι μόνο στη Λιβύη, αλλά και σε άλλα μέρη της Αφρικής. Πριν την επιδημία σχεδιάζαμε, στην Αλγερία”,
ανέφερε.
Το περιβάλλον
Συγκυριακά και χρονικά, οι δηλώσεις του Ερντογάν συμπίπτουν με την ανάληψη ειρηνευτικής πρωτοβουλίας από τον πρόεδρο της Αιγύπτου, Αμπντέλ Φατάχ Αλ Σίσι, για τη Λιβύη. Με την πρόταση του Αιγύπτιου προέδρου, μάλιστα, συμπαρατάχθηκαν ΕΕ, Ρωσία και Τουρκία, ενώ για το θέμα ο Ταγίπ Ερντογάν είχε επικοινωνία με τον Ντόναλντ Τραμπ. Αν σε αυτά προστεθεί και η δημοσιοποίηση, χθες, της κατ αρχήν συμφωνίας Τουρκίας-Ρωσίας για την παράδοση της δεύτερης συστοιχίας των S-400, τη συμπαραγωγή και τη μεταφορά τεχνογνωσίας, τότε διαμορφώνεται μια ευρύτερη εικόνα, από την οποία συνάγεται ότι η Άγκυρα νιώθει τώρα αρκετά ισχυρή ώστε να επιδιώξει την επιβολή όρων σε σειρά περιφερειακών ζητημάτων.
Διπλωματικά, επίσης, ενισχύεται η επιρροή της στους διεθνείς θεσμούς, καθώς παρά το βέτο Κύπρου και Αρμενίας Τούρκος βουλευτής και διπλωμάτης αναλαμβάνει οσονούπω την προεδρία της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ, όπου ήδη η Άγκυρα διέθετε ισχυρά ερείσματα.
Την ίδια στιγμή η ΕΕ μαστίζεται από την υγειονομική κρίση του κορονοϊού, επιχειρεί να αντιμετωπίσει τις συνέπειές της στην οικονομία, όπως άλλωστε και η Ρωσία. Στις ΗΠΑ, κυριαρχεί η αντιπαράθεση με την Κίνα, οι κοινωνικές αναταραχές, η οικονομία και οι επερχόμενες εκλογές. Ο συνδυασμός των παραγόντων αυτών κάνει τους περισσότερους ηγέτες αρκετά πιο εσωστρεφείς, ενώ συλλογικά διακηρύσσεται η έλλειψη βούλησης για εμπλοκή σε νέες περιφερειακού χαρακτήρα κρίσεις.
Τα μηνύματα στον Μητσοτάκη
Από το γενικότερο κλίμα, τον χρονισμό και τη συγκυρία μέσ στην οποία ξεδιπλώνει τις νέες προκλήσεις ο Ταγίπ Ερντογάν, φαίνεται ότι επιχειρεί να συμπλέξει τα ελληνοτουρκικά με τα ζητήματα της Ανατολικής Μεσογείου που απορρέουν από το τουρκολυβικό μνημόνιο και το κυπριακό. Πρόκειται για τη γνωστή μαξιμαλιστική στρατηγική της Άγκυρας, η οποία μεγαλώνει το διακύβευμα για να ανεβάσει το προσδοκώμενο όφελος. Τώρα, όμως, η Τουρκία, εκτός από τα γεωοικονομικά οφέλη, θέλει να κατοχυρώσει και γεωπολιτικά, αναγνωριζόμενη ως η βασική περιφερειακή υπερδύναμη της περιοχής.
Διπλωματικά, η παρέμβαση Ερντογάν απαξιώνει απριόρι οποιαδήποτε απάντηση δοθεί από την ελληνική πλευρά σε χαμηλότερο επίπεδο, πλην του πρωθυπουργού, καθώς θα θεωρηθεί λιποβαρής και ως εκ τούτου δεν θα θεωρείται ότι εισακούστηκε. Με τον τρόπο αυτό, ο Τούρκος πρόεδρος προσπαθεί να σύρει τον Κυριάκο Μητσοτάκη σε παγίδα έντασης, διαμορφώνοντας τοπίο αντιπαράθεσης υψηλών τόνων και διαλόγου σε κεντρικό πολιτικό επίπεδο.
