Νέες συγκρούσεις, που δεν αποκλείεται να οδηγήσουν σε de facto περιορισμό των δυνατοτήτων ή και της αξιοπιστίας των θεσμών που βρίσκονται στη πρώτη γραμμή της μάχης για την ανάσχεση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης που γέννησε ο COVID-19, ξεπροβάλλουν στην Ευρώπη, τάση που δύσκολα θα περιοριστεί, καθώς τέτοιες κρίσεις προκαλούν ή οδηγούν σε τεκτονικές αλλαγές στα συστήματα διακυβέρνησης και λήψης αποφάσεων.
Μέτωπο για “απεριόριστη δράση” φαίνεται ότι συστήνουν οι υπερεθνικοί οργανισμοί για την αντιμετώπιση του κορονοϊού, αλλά και απέναντι σε προσπάθειες απριόρι ή ακόμα και ex post περιορισμού των δυνατοτήτων τους, με την επικεφαλής της ΕΚΤ, Κριστίν Λαγκάρντ και του ΔΝΤ, Κρισταλίνα Γκεοργκίεβα να ευθυγραμμίζονται απέναντι στις αγορές και στην απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας.
Σε webinar που διοργάνωσε το Bloomberg Λαγκάρντ και Γκεοργκίεβα επισήμαναν την ανάγκη για δράση με όλα τα εργαλεία, συντονισμό και μεταφορά τεχνογνωσίας. Η επικεφαλής της ΕΚΤ, είπε ότι δεν μπορεί παρά να χρησιμοποιήσει μη συμβατικές πολιτικές για την αντιμετώπιση της κρίσης του κορονοϊού. Η δήλωση αυτή, ερμηνεύεται ως έμμεση απάντηση στην απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, που εκτιμάται, ότι επιχειρεί να περιορίσει την αυτονομία της ΕΚΤ και να υπερβεί το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο, χαλιναγωγώντας και ελέγχοντας τα όρια της.
Επίσης, μιλώντας σε online πανελ του ΔΝΤ, η Λαγκάρντ χαρακτήρισε τη συγκυρία “εξαιρετική”, ενώ στο webinar του Bloomberg επέμεινε ότι:
“Πρέπει να λάβουμε όλα τα μέτρα που είναι δυνατόν για να αντιμετωπίσουμε το σοκ”,
επισημαίνοντας ότι:
“Ζούμε την οξύτερη και άνευ προηγουμένου κρίση, εν καιρώ ειρήνης”
Αυτή η τοποθέτηση της Λαγκάρντ, έχει αυξημένο ειδικό βάρος, καθώς αντανακλά τις δηλώσεις της Άγκελα Μέρκελ, κατά το διάγγελμα για την ανακοίνωση των μέτρων.
Ειδικότερα, η Γερμανίδα καγκελάριος είχε αναφερθεί στην τρέχουσα κρίση ως “τη μεγαλύτερη πρόκληση από την περίοδο του Δευτέρου Παγκοσμίου Πολέμου”. Αναφερόμενη στην οικονομία είπε ότι “η κατάσταση είναι ήδη αρκετά δύσκολη, αλλά τις επόμενες εβδομάδες θα χειροτερέψει ακόμη περισσότερο. Διαβεβαίωσε ωστόσο ότι η κυβέρνηση «κάνει ό,τι μπορεί για να μετριάσει τις οικονομικές επιπτώσεις και προπαντός για να διατηρηθούν θέσεις εργασίας.»
Συνεπώς, με δεδομένη την απόφαση του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας, η οποία μεταξύ άλλων εγκαλεί την Άγκελα Μέρκελ και την κυβέρνησή της, γιατί δεν ζήτησαν το νομικό έλεγχο των αποφάσεων της ΕΚΤ από τη γερμανική Δικαιοσύνη, ταυτιζόμενη εννοιολογικά και σε τόνους με την Γερμανίδα Καγκελάριο, η Κριστίν Λαγκάρντ φαίνεται να υποδεικνύει το κοινό πλαίσιο ως ένδειξη συνεννόησης ή έστω, ζητά εμμέσως από τη Μέρκελ να επιβεβαιώσει το πλαίσιο αυτό.
Μάλιστα, απαντώντας σε ερώτηση για την απόφαση του γερμανικού Δικαστηρίου, η Κριστίν Λαγκάρντ αν και απέφυγε να σχολιάσει ευθέως, δήλωσε ότι η ΕΚΤ είναι απόητη στην αποστολή της να αναζωογονήσει τον πληθωρισμό στην Ευρωζώνη και κατ επέκταση την οικονομία, όπως προστάζει η εντολή της.
Έκανε όμως και ένα βήμα παραπέρα, αμφισβητώντας εμμέσως την αρμοδιότητα του γερμανικού Δικαστηρίου:
“Είμαστε Ευρωπαϊκός Θεσμός, με αρμοδιότητα στην Ευρωζώνη”,
ενώ πρόσθεσε ότι:
“Η ΕΚΤ είναι υπόλογη στο Ευρωκοινοβούλιο και παραμένει στη δικαιοδοσία του Ευρωπαϊκού Δικαστηρίου”
Οι δηλώσεις αυτές, προλειαίνουν το έδαφος για ενδεχόμενη άρνηση της ΕΚΤ να συμμορφωθεί με τις υποδείξεις του Συνταγματικού Δικαστηρίου της Γερμανίας.
Η κατ’ εξαίρεση νομοθέτηση, από ad hoc νομοθέτες, οδηγεί σε “νέα κανονικότητα” και τον φόβο της μονιμοποίησης του προσωρινού. Αν και εκ πρώτης όψεως, η αντιπαράθεση αυτή φαίνεται θεωρητική και απομακρυσμένη από την κοινωνική και πολιτική καθημερινότητα, στην πραγματικότητα δεν είναι. Πρόκειται για την πάλη των εξουσιών, για τη διάρθρωση των πολιτικών συστημάτων και την απρόθυμη αλλά επιβεβλημένη εξέλιξη οργανισμών όπως η ΕΕ. Συζητήσεις έχουν γίνει, έδαφος έχει διαμορφωθεί, αλλά συνήθως είναι οι “εξαιρετικές” συγκυρίες που αποτελούν τη θρυαλλίδα που πυροδοτεί τις εξελίξεις.
Από την πλευρά της, η Κρισταλίνα Γεοργκίεβα, υποστήριξε τη θέση ότι οι διαμορφωτές πολιτικής πρέπει να “να ρίξουν ό,τι διαθέτουν σε αυτή την ύφεση” λέγοντας:
“Το μήνυμα αφορά άπαντες: Προσδεθείτε. Είμαστε στο δρόμο τον λιγότερο ταξιδεμένο. Το καλύτερο που μπορούμε να κάνουμε σε μια τέτοια κατάσταση είναι να μάθουμε μαζί, να συνεργαστούμε όσο περισσότερο γίνεται και οι πιο δυνατοί να κάνουν περισσότερα, ώστε οι πιο αδύναμοι να επωφεληθούν από μέτρα που πάρθηκαν αλλού”.
Ενδεικτικές του βάθους και έντασης της κρίσης είναι οι προβλέψεις του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία, όπου βλέπει ύφεση 3% το 2020, ενώ θέτει την συνεπακόλουθη ανάπτυξη-αντίδραση, υπό την αίρεση της επανεμφάνισης του κορονοϊού και νέων lockdowns.
Υπ΄αυτό το πρίσμα, η Γκερκίεβα επαίνεσε τους κεντρικούς τραπεζίτες για τις πρωτοβουλίες τους, επισημαίνοντας ότι κινήσεις τους κατέστησαν τις προσπάθειες των κυβερνήσεων δυνατές, ενώ συνεχίζοντας δήλωσε:
“Έχουμε αρκετή ρευστότητα και τα επιτόκια, κατά πάσα πιθανότητα, θα παραμείνουν πάρα πολύ χαμηλά. Μπορούμε να αντιμετωπίσουμε την αύξηση στο χρέος, για αρκετό καιρό”.
Η τοποθέτηση αυτή, όμως, έρχεται μια ημέρα μετά τη δημοσίευση της έκθεσης της Κομισιόν που προβλέπει εκρηκτική ανάπτυξη στην ΕΕ το 2021, σηματοδοτώντας παράλληλα την παρέλευση της “κατεπείγουσας” συγκυρίας, που επέτρεψε το “ξεχείλωμα” του Συμφώνου Σταθερότητας. Αν ερμηνευτεί στο πλαίσιο αυτής της συγκυρίας, η δήλωση της επικεφαλής του ΔΝΤ, προειδοποιεί για το πρώιμο ορισμένων σχεδιασμών και διαδικασιών, έχοντας επισημάνει προηγουμένως ότι απαιτείται συντονισμός και κοινή δράση.
