Το πράσινο φως για τη σύναψη “χαλαρών” Μνημονίων των χωρών της Ευρωζώνης με τον ESM άναψε το Eurogroup, για την παροχή χρηματοδότησης, στο πλαίσιο του Σχεδίου Καταπολέμισης της Πανδημίας (Pandemic Response Plan), αφήνοντας όμως πολλά θολά σημεία.
Στην απόφασή που εξέδωσε το άτυπο όργανο που συμμετέχουν οι υπουργοί Οικονομικών της Ευρωζώνης, αποφασίστηκε η ενεργοποίηση της γραμμής ρευστότητας του ESM, με μοναδικό όρο την παροχή διαβεβαιώσεων από τις χώρες που θα την χρησιμοποιήσουν, ότι τα κεφάλαια θα κατευθυνθούν στη στήριξη εγχώριας χρηματοδότησης άμεσων ή έμμεσων δαπανών που προκύπτουν για υγειονομική περίθαλψη, θεραπεία και πρόληψη λόγω της κρίσης της COVID-19.
Αν και μέχρι εδώ, το πλαίσιο φαίνεται ανεκτό και λογικό και απελευθερωμένο από άλλες δεσμεύσεις, στην επόμενη παράγραφο τίθενται τα ζητήματα της εποπτείας και της αποπληρωμής, περιπλέκοντας την κατάσταση. Ειδικότερα, αναφέρεται ότι:
(…)η παρακολούθηση και η εποπτεία θα πρέπει να είναι ανάλογες της φύσης του σοκ που προκλήθηκε από την COVID-19 και ανάλογη με τα χαρακτηριστικά και τη χρήση του προγράμματος Pandemic Crisis Support, σε ευθυγράμμιση με το πλαίσιο της Ε.Ε. και τις σχετικές οδηγίες του ESM.
Μόνο από αυτή την πρόταση προκύπτουν μια σειρά από επικίνδυνες ασάφειες, καθώς αναφέρεται σε παρακολούθηση, το πλαίσιο της οποίας προσδιορίζεται ως αντίστοιχο του σοκ, αλλά ευθυγραμμίζεται όχι με αυτό της ΕΕ, αλλά και με τις οδηγίες του ESM. Εξ αυτών των θεμάτων, ανακύπτουν νέα, καθώς ακόμα δεν έχει προσδιοριστεί ο οδικός αποκατάστασης της κανονικότητας στα δημοσιονομικά, ούτε η συσχέτισή του με την εποπτεία και την αποπληρωμή. Με δεδομένη τη συμμετοχή του ESM στη διαμόρφωση του πλαισίου παρακολούθησης,
Τα δάνεια αυτά θα παρασχεθούν από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας (ESM) και θα έχουν δεκαετή περίοδο ωρίμανσης. Που σε συνδυασμό με τις υπόλοιπες ρυθμίσεις που περιλαμβάνονται, σκιαγραφούν μια νέα μνημονιακή πραγματικότητα για όσους τα λάβουν.
Το πλαίσιο, όμως, μπορεί να γίνει ακόμα πιο ασφυκτικό, προοδευτικά, καθώς όπως αναφέρεται στην ανακοίνωση του Eurogroup:
Μετά από την υποβολή μιας αίτησης στο πρόγραμμα Pandemic Crisis Support, οι θεσμοί θα πρέπει να εγκρίνουν τις αξιολογήσεις το συντομότερο δυνατόν, και να προετοιμάσουν, σε συνεργασία με τις αρχές, το ατομικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Πανδημίας, στη βάση του συμφωνημένου υποδείγματος.
ενώ συνεχίζοντας η ανακοίνωση του Eurogroup αναφέρει
Με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών για κάθε αίτηση, τα διοικητικά όργανα του ESM θα εγκρίνουν τα ατομικά Σχέδια Καταπολέμησης της Πανδημίας, ατομικές αποφάσεις για την παροχή οικονομικής βοήθειας και τις συμφωνίες για τις πιστωτικές γραμμές, σε συμφωνία με το Άρθρο 13 της συνθήκης του ESM.
Ο συνδυασμός των ανωτέρω, θέτουν 12μηνο έως το πολύ 24μηνο ορίζοντα για τη…. “χαλαρότητα”, ενώ ανοίγουν το παράθυρο για αναθεώρηση συμβάσεων, όρων εξόφλησης και απομάκρυνση από το καθεστώς ευελιξίας. Αντιστοίχως, οι δικλείδες ασφαλείας που επιτρέπουν την ευελιξία, δεν έχουν μόνιμο αλλά περιοδικό χαρακτήρα, ενώ μπορούν να αρθούν μονομερώς από την Επιτροπή.
Επίσης, δεν ζητούνται εγκρίσεις του Eurogroup, της Κομισιόν ή του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για ενδεχόμενη αναθεώρηση του πλαισίου, κάτι που θα μπορούσε να συμβεί μέσω του προγράμματος Έγκαιρης Προειδοποίησης, που περιλαμβάνεται στους όρους του Μνημονίου και το οποίο ελέγχεται μονομερώς από τον ESM. Το Πρόγραμμα Έγκαιρης Προειδοποίησης, επίσης έχει μοναδικό σκοπό τη “διασφάλιση της έγκαιρης αποπληρωμής του προγράμματος Pandemic Crisis Support”.
Η ανακοίνωση του Eurogroup
1. Στις 23 Απριλίου 2020, οι Ηγέτες ενέκριναν τη συμφωνία του Eurogroup της 9 Απριλίου του 2020, σε διευρυμένη σύνθεση, για τα τρία σημαντικά δίχτυα ασφαλείας για τους εργαζομένους, τις επιχειρήσεις και τα κράτη, τα οποία αντιστοιχούσαν σε ένα ποσό 540 δισ. ευρώ και ζήτησαν να έχουν τεθεί σε λειτουργία ως την 1η Ιουνίου του 2020. Οι Ηγέτες συμφώνησαν επίσης να εργαστούν προς την ίδρυση ενός Ταμείου Ανάκαμψης και ανέθεσαν στην Κομισιόν να αναλύσει τις ακριβείς ανάγκες και να καταθέσει άμεσα πρόταση η οποία θα είναι ανάλογη της πρόκλησης. Τo Εurogroup, σε διευρυμένη σύνθεση, θα παρακολουθεί προσεκτικά την οικονομική κατάσταση και θα προετοιμάσει το έδαφος για μια ισχυρή ανάκαμψη.
2. Το Eurogroup καλωσορίζει τις προσπάθειες που έχει ξεκινήσει το Συμβούλιο για την πρόταση SURE, και στα διοικητικά όργανα της EIB για τη θέσπιση ενός πανευρωπαϊκού ταμείου εγγυήσεων για τη στήριξη των Ευρωπαίων εργαζομένων και επιχειρήσεων και επιβεβαιώνει τη συμφωνία να θεσπίσει τo πρόγραμμα Pandemic Crisis Support (Στήριξης για την Κρίση της Πανδημίας) του ESM για τα κράτη μέλη.
3. Συμφωνήσαμε σήμερα για τα χαρακτηριστικά και τους όρους του προγράμματος Pandemic Crisis Support, που θα είναι διαθέσιμο σε όλα τα κράτη μέλη της ευρωζώνης για ποσό ως 2% του ΑΕΠ του κάθε μέλους – το οποίο θα υπολογίζεται με βάση το τέλος του 2019 – για τη στήριξη της εγχώριας χρηματοδότησης άμεσων και έμμεσων δαπανών που προκύπτουν για υγειονομική περίθαλψη, θεραπεία και πρόληψη λόγω της κρίσης της COVID-19. Καλωσορίσαμε επίσης τις προκαταρκτικές αξιολογήσεις των θεσμών για τη βιωσιμότητα του χρέους, τις χρηματοδοτικές ανάγκες, τους κινδύνους για τη χρηματοπιστωτική σταθερότητα, καθώς και τα κριτήρια επιλεξιμότητας για την απόκτηση πρόσβασης στο εργαλείο. Συμφωνήσαμε με την εκτίμηση των θεσμών ότι όλα τα κράτη μέλη πληρούν τα κριτήρια επιλεξιμότητας για την παροχή στήριξης υπό το πρόγραμμα Pandemic Crisis Support. Με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών, αναμένουμε ότι το Συμβούλιο των Διοικητών του ESM θα υιοθετήσει απόφαση που θα το επιβεβαιώνει αυτό πριν από την 1η Ιουνίου του 2020. Θα ακολουθηθούν οι διατάξεις της συνθήκης του ESM.
4. Το Eurogroup επισημαίνει ότι η μόνη προϋπόθεση για την απόκτηση πρόσβασης στην πιστωτική γραμμή θα είναι ότι τα κράτη μέλη που θα ζητήσουν στήριξη θα δεσμεύονται να χρησιμοποιήσουν την πιστωτική αυτή γραμμή για τη στήριξη εγχώριας χρηματοδότησης άμεσων ή έμμεσων δαπανών που προκύπτουν για υγειονομική περίθαλψη, θεραπεία και πρόληψη λόγω της κρίσης της COVID-19. Περαιτέρω λεπτομέρειες για τη δέσμευση αυτή θα παρουσιαστούν σε ένα Σχέδιο Καταπολέμησης της Πανδημίας (Pandemic Response Plan) στη βάση ενός υποδείγματος, για κάθε γραμμή που εγκρίνεται υπό το πρόγραμμα Pandemic Crisis Support.
5. Συμφωνούμε ότι η παρακολούθηση και η εποπτεία θα πρέπει να είναι ανάλογες της φύσης του σοκ που προκλήθηκε από την COVID-19 και ανάλογη με τα χαρακτηριστικά και τη χρήση του προγράμματος Pandemic Crisis Support, σε ευθυγράμμιση με το πλαίσιο της Ε.Ε. και τις σχετικές οδηγίες του ESM. Καλωσορίζουμε την πρόθεση της Κομισιόν να εφαρμόσει ένα ενιαίο πλαίσιο αναφοράς και παρακολούθησης, το οποίο θα περιορίζεται στις δεσμεύσεις που περιγράφονται στο Σχέδιο Καταπολέμησης της Πανδημίας, όπως αναφέρεται στο γράμμα της 7ης Μαίου του Αντιπροέδρου της Κομισιόν Βλάντις Ντομπρόβσκις και του Επιτρόπου Πάολο Τζεντιλόνι προς τον πρόεδρο του Eurogroup. Ο ESM θα εφαρμόσει επίσης το Σύστημα Έγκαιρης Προειδοποίησης για να διασφαλίσει την έγκαιρη αποπληρωμή του προγράμματος Pandemic Crisis Support.
6. Συμφωνούμε με την πρόταση του ESM για κοινούς χρηματοοικονομικούς όρους και συνθήκες σε όποια πιστωτική γραμμή εγκριθεί υπό το πρόγραμμα Pandemic Crisis Support. Αυτό περιλαμβάνει μέγιστη μέση περίοδο ωρίμανσης 10 ετών για τα δάνεια και ευνοϊκή τιμολόγηση προσαρμοσμένη στην έκτακτη φύση της κρίσης.
7. Το Eurogroup επιβεβαιώνει ότι το πρόγραμμα Pandemic Crisis Support έχει έκτακτο χαρακτήρα λόγω του αντίκτυπου της κρίσης της COVID-19 σε όλα τα κράτη μέλη. Οι αιτήσεις για στήριξη από το πρόγραμμα θα μπορούν να γίνουν ως τις 31 Δεκεμβρίου του 2022. Με την υποβολή αίτησης από τον γενικό διευθυντή του ESM, το Συμβούλιο των Διοικητών του ESM θα μπορεί να αποφασίσει με κοινή απόφαση να προσαρμόσει τη διορία. Η πρόταση του γενικού διευθυντή θα βασίζεται σε αντικειμενικά στοιχεία για την πορεία της κρίσης. Κατόπιν, τα κράτη μέλη της Ευρωζώνης θα δεσμεύονται να ενισχύσουν τα οικονομικά και χρηματοοικονομικά θεμελιώδη μεγέθη, σε ευθυγράμμιση με το ευρωπαϊκό πλαίσιο οικονομικού και χρηματοοικονομικού συντονισμού και παρακολούθησης, συμπεριλαμβανομένης και οποιασδήποτε ευελιξίας προσφερθεί από τους αρμόδιους θεσμούς της Ε.Ε.
8. Η αρχική περίοδος πρόσβασης για κάθε πιστωτική γραμμή που εγκρίνεται υπό το πρόγραμμα Pandemic Crisis Support θα είναι 12 μήνες, το οποίο θα μπορεί να παραταθεί δύο φορές για έξι μήνες, σε συμφωνία με το τυπικό πλαίσιο του ESM για τα προληπτικά εργαλεία.
9. Μετά από την υποβολή μιας αίτησης στο πρόγραμμα Pandemic Crisis Support, οι θεσμοί θα πρέπει να εγκρίνουν τις αξιολογήσεις το συντομότερο δυνατόν, και να προετοιμάσουν, σε συνεργασία με τις αρχές, το ατομικό Σχέδιο Καταπολέμησης της Πανδημίας, στη βάση του συμφωνημένου υποδείγματος.
10. Με την ολοκλήρωση των εθνικών διαδικασιών για κάθε αίτηση, τα διοικητικά όργανα του ESM θα εγκρίνουν τα ατομικά Σχέδια Καταπολέμησης της Πανδημίας, ατομικές αποφάσεις για την παροχή οικονομικής βοήθειας και τις συμφωνίες για τις πιστωτικές γραμμές, σε συμφωνία με το Άρθρο 13 της συνθήκης του ESM.
