Πότε, πως και πόσο γρήγορα. Αυτές είναι οι θεμελιώδεις ερωτήσεις που βασανίζουν πολιτικούς, αγορές και κοινωνίες, καθώς βιώνουν την εμπειρία του κορονοϊού, μετρώντας κρούσματα, νεκρούς και συγκρίνοντας καμπύλες εξάπλωσης και νέους ασθενείς, ενώ έχουν εναποθέσει τις ελπίδες τους στα 40 υπό έρευνα εμβόλια και στα τουλάχιστον 6 φάρμακα.
Παράλληλα, όμως, λαμβάνονται σειρά μέτρων για τη σταθεροποίηση των αγορών, την προστασία των οικονομιών, τη συνοχή των κοινωνιών και την υποστήριξη της επόμενης ημέρας.
Η κινητοποίηση, πολιτικών, επενδυτών, επιχειρήσεων και τραπεζιτών είναι πρωτοφανής, πακτωλός κεφαλαίων εισρέει σε ερευνητικά προγράμματα, δημόσιο χρήμα στα συστήματα υγείας, ενώ θεμελιώδεις παραδοχές για τη λειτουργία της οικονομίας και το ρόλο του κράτους επαναξιολογούνται.
Παρ΄όλα αυτά, ακόμα απαντήσεις δεν υπάρχουν. Η αβεβαιότητα κυριαρχεί, δισεκατομμύρια άνθρωποι βιώνουν περιορισμό των ατομικών τους δικαιωμάτων και αναμένεται να βγαίνοντας από τα σπίτια τους να βρεθούν μπροστά σε μια νέα πραγματικότητα, για την οποία δεν γνωρίζουν τίποτα.
Σύμφωνα με μελέτη Oxfam, μάλιστα, έως και 500 εκατ, άνθρωποι μπορεί να οδηγηθούν κάτω από το όριο της φτώχειας, εξαιτίας του κορονοϊού, ενώ ολοένα αυξανόμενος αριθμός χωρών ζητά τη συνδρομή του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου.
Live εικόνα του Covid 19 στην Ελλάδα και τον κόσμο
Στο πλέον απαισιόδοξο σενάριο της μέλέτης της βρετανικής ΜΚΟ Oxfam, το κατα κεφαλήν εισόδημα θα μειωθεί κατά 20%, παγκοσμίως, οδηγώντας 548 εκατ. ανθρώπους στη φτώχεια, καθώς θα κερδίζουν λιγότερα από 5,5 δολάρια την ημέρα, επίπεδο που αποτελεί το όριο σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα.
Έτσι, παρά τα αστρονομικά κεφάλαια που ρίχνουν οι κεντρικές τράπεζες, τα προγράμματα στήριξης που ετοιμάζουν οι κυβερνήσεις και την αποφασιστικότητα όλων των παραγόντων να αντιδράσουν, η επαναφορά της κοινωνίας και της οικονομίας στην προτεραία κατάσταση δεν θα συμβεί. Αυτό είναι, ίσως, το μόνο σίγουρο αποτέλεσμα. Το ίδιο, ήταν γνωστό όμως και στην αρχή της κρίσης, όταν οι πρωθυπουργοί με διαγγέλματα ανακοίνωναν έκτακτα μέτρα.
Οι προσδοκίες
Αναλυτές και οικονομολόγο προέβλεπαν αρχικά μια κρίση περιορισμένου βάθους και εύρους. Στη συνέχεια αναθεώρησαν επί τα χείρω τις προβλέψεις για το βάθος και τη δυναμική της ύφεσης και τώρα, πολλοί -αλλά όχι όλοι- αναθεωρούν -επιμηκύνοντας- τη χρονική διάρκεια της υγειονομικής κρίσης και των συνεπακόλουθων οικονομικών συνεπειών.
Υπάρχουν όμως και οι contrarians, όπως η Goldmans Sachs, η οποία σε έκθεσή για τις αμερικανικές αγορές, εκτιμά ότι οι μετοχές έχουν πιάσει πάτο, καθώς η Fed και το Κογκρέσο έχουν ρίξει τρισεκατομμύρια στην αγορά και την οικονομία για να ανακόψει την πτώση και την ταχύτητα.
Οι αναλυτές παρακολουθούν την εξέλιξη των νέων κρουσμάτων, σε μια προσπάθεια να εντοπίσουν την κορύφωση του ξεσπάσματος της επιδημίας, έτσι ώστε μπορέσουν να κάνουν προβολές και προβλέψεις για την ολοκλήρωση της αποδρομής, έστω του πρώτου κύματος.
Την ίδια στιγμή, ο Ντόναλντ Τραμπ πιέζει αφόρητα για την επαναλειτουργία των “καθαρών” από τον κορονοϊό περιοχών, ενώ η Γερμανία -αρχικά- και άλλες χώρες σταδιακά, διαμορφώνουν συνθήκες για τη σταδιακή επανακυκλοφορία ανθρώπων, με τη χρήση “ιατρικών πιστοποιητικών”, τα οποία θα προκύπτουν από τη διενέργεια τεστ αντισωμάτων.
Σήμερα, πάντως, η Ισπανία χαλάρωσε τα περιοριστικά μέτρα, επιτρέποντας σε αργαζομένους σε μη-κρίσιμες επιχειρήσεις, ανά περιοχές να πάνε στις δουλειές τους. Είχαν προηγηθεί η Αυστρία και η Τσεχία.
…και η πραγματικότητα
Ωστόσο, η σταδιακή χαλάρωση του lockdown και των μέτρων κοινωνικής απομάκρυνσης δεν συνιστούν επιστροφή στην κανονικότητα αλλά μερική αποκατάσταση της κινητικότητας.
Χωρίς αποτελεσματική θεραπεία, που αναμένεται το νωρίτερο το καλοκαίρι και εμβόλιο, οι χρόνοι για το οποίο ποικίλουν, αλλά κινούνται μεταξύ τρίτου και τέταρτου τριμήνου, οι άνθρωποι δεν θα είναι σε θέση να ανακτήσουν την κανονικότητά τους. Επίσης, καθώς περνάει ο καιρός σε καθεστώς περιορισμένης κινητικότητας, ψυχολογικές και αγχώδεις διαταραχές αναπτύσσονται στους ενήλικες, ενώ απειλείται ακόμα και η παιδική υγεία, εξαιτίας της ριζικής αλλαγής τρόπου ζωής.
Οι αγορές αντιλαμβάνονται ότι η ισχύς και αποτελεσματικότητα των μέτρων δεν είναι συνάρτηση της πολιτικής βούλησης αλλά της επίτευξης συνθηκών που δεν θα διατρέχει άμεσο κίνδυνο η ανθρώπινη ζωή, οι οποίες για την ώρα δεν υπάρχουν, καθώς τα κρούσματα κορονοϊού προσεγγίζουν τα 2 εκατ., με ρυθμό πολύ ταχύτερο απ΄αυτό τον οποίο έφτασαν το 1 εκατ., ενώ οι θάνατοι υπερβαίνουν τους 115,000 παγκοσμίως. Θετικό είναι πάντως, ότι συνολικά παραπάνω 434 χιλιάδες άνθρωποι έχουν θεραπευτεί.
Τα στατιστικά του κορονοϊού, που βρίσκονται στο επίκεντρο, αναδεικνύουν επίσης πολλά ακόμα θέματα, καθώς οι χώρες με τους περισσότερους ιαθέντες, δεν συμπίπτουν πλήρως με αυτές με τα περισσότερα κρούσματα, όπως φαίνεται στον πίνακα που ακολουθεί:
| Country | Last | Previous | Reference |
|---|---|---|---|
| World | 434298 | 423399 | Apr/20 |
| China | 77663 | 77575 | Apr/20 |
| Spain | 64727 | 62391 | Apr/20 |
| Germany | 64300 | 57400 | Apr/20 |
| Iran | 45983 | 43894 | Apr/20 |
| Italy | 34211 | 32534 | Apr/20 |
| United States | 33122 | 32634 | Apr/20 |
| France | 27186 | 26391 | Apr/20 |
| Switzerland | 12700 | 12100 | Apr/20 |
| South Korea | 7447 | 7368 | Apr/20 |
| Austria | 7343 | 6604 | Apr/20 |
| Canada | 7106 | 6013 | Apr/20 |
| Belgium | 6707 | 6463 | Apr/20 |
| Australia | 3494 | 3338 | Apr/20 |
Τα στοιχεία αυτά βέβαια αντικατοτρίζουν διαφορές στο σύστημα καταγραφής, διαχείρισης αλλά και σε ποιοτικά δεδομένα, όπως τα μέτρα προστασίας.
Το σκηνικό αυτό αποτυπώνται στις μεγάλες διακυμάνσεις στις αγορές, όπου οι επενδυτές εστιάζουν στις πρωτοβουλίες των κυβερνήσεων, παρακολουθούν στενά την επιστημονική έρευνα για θεραπείες και εμβόλια και βιώνουν τις επιπτώσεις των μέτρων περιορισμού στις πωλήσεις των εταιριών, στο οικονομικό, επιχειρηματικό και καταναλωτικό κλίμα.
Την αβεβαιότητα αυτή αποτυπώνει, με μεγάλη πιστότητα ο δείκτης “φόβου” VIX, η πορεία του οποίου δείχνει ότι οι αγορές βλέπουν -ιδιαίτερα στις ΗΠΑ- προοπτική αποδρομής του covid-19, καθώς έχει υποχωρήσει από τα πρόσφατα υψηλά του, αλλά απέχει ακόμα παρασάγκας από τα επίπεδα “ηρεμίας”, που εντοπίζονται χαμηλότερα από τις 15 μονάδες.
Όντας πέριξ των 45 μονάδων και έχοντας υπερβεί τις 88 μονάδες και τα υψηλά της κρίσης του 2008 ο VIX, αντανακλά το risk-off factor των μέτρων που έχουν λάβει η κυβέρνηση και η Fed στις ΗΠΑ, την προοπτική εφεύρεσης εμβολίου και φαρμακευτικής αγωγής, καθώς και τη συνάρτηση του κόστους που υφίσταται η οικονομία και της αντιστάθμισής του από τα μέτρα.
