Να αναθερμάνει τη συζήτηση γύρω από το τουρκολυβικό Μνημόνιο επιχειρεί τώρα η Άγκυρα, καθώς με νέα επιστολή να εντείνει την πίεση στον ΟΗΕ για τη δημοσίευση των συντεταγμένων του τουρκολυβικού Μνημονίου, θέλοντας -όπως φαίνεται- να αναγκάσει την Αθήνα να δεχθεί διαβουλεύσεις για προσφυγή στη Χάγη.
Η διαδικασία αυτή, αν και είναι τυπικού χαρακτήρα και εν διαφοροποιεί ουσιωδώς το νομικό και γεωπολιτικό status quo, εντούτοις αποτελεί βήμα που η Άγκυρα επιδιώκει ώστε να “σφίξει” τον κλοιό γύρω από την Αθήνα, καθώς θα της δίνει το δικαίωμα να εκδώσει NAVTEX, τις οποίες θα αμφισβητούν Αθήνα και Λευκωσία. Μετά, πάντως, από τη δημοσίευση, η Άγκυρα έχει προαναγγείλει ότι σκοπεύει να στείλει ερευνητικό σκάφος στην περιοχή και εν συνεχεία να διεξάγει γεωτρήσεις.
Αυτό το σκηνικό θα φέρει την περιοχή στα όρια της ανάφλεξης, σε μια περίοδο που η ΕΕ και ΗΠΑ διανύουν φάση εσωστρέφειας και δεν είναι διατεθειμένες να εμπλακούν σε νέα μέτωπα. Σε ένα τέτοιο πολιτικο-διπλωματικό πεδίο, η Άγκυρα εκτιμά ότι θα μπορέσει να αναγκάσει τους Ευρωπαίους να αποδεχθούν τον διμερή χαρακτήρα των διαφορών με Ελλάδα και Κϋπρο και να εξαιρέσουν εαυτούς από τις εξελίξεις.
Οι προκλήσεις
Ο Τούρκος μόνιμος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ κατέθεσε με επιστολή του στις 18 Μαρτίου τις γεωγραφικές συντεταγμένες με βάση το παράνομο τουρκολιβυκό σύμφωνο του περασμένου Νοεμβρίου. Με βάση τις οποίες η Τουρκία παραβιάζει απροκάλυπτα τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας καθώς στερεί τα τέσσερα ελληνικά νησιά από ΑΟΖ ενώ καταπατά κατάφωρα και την κυπριακή ΑΟΖ.
Ο Τούρκος μόνιμος αντιπρόσωπος τον ΟΗΕ Φεριντούν Χάντι Σινιρλιόγλου στην επιστολή του αναφέρεται στα «εξωτερικά όρια της τουρκικής υφαλοκρηπίδας» στην Ανατολική Μεσόγειο, αρνείται το δικαίωμα των νησιών σε ΑΟΖ και προκλητικά υπαινίσσεται ότι είναι νόμιμες οι τουρκικές εξορύξεις υδρογονανθράκων στην Κυπριακή ΑΟΖ.
Στο έγγραφο αναπαράγονται οι πάγιες θέσεις της Άγκυρας, η οποία δεν αναγνωρίζει την Κυπριακή Δημοκρατία και την αποκαλεί «ελληνοκυπριακή διοίκηση». Αντ’ αυτού η Τουρκία, παγίως, αναγνωρίζει το ψευδοκράτως με το οποίο έχει υπογράψει συμβάσεις εκμετάλλευσης. Σε αυτή τη βάση, Ο Τούρκος αντιπρόσωπος στον ΟΗΕ ότι η Τουρκία θα ορίσει θαλάσσιες ζώνες με όσες χώρες αυτή αναγνωρίζει και διατηρεί διπλωματικές σχέσεις.
Όπερ σημαίνει τι επιχειρεί να συσχετίσει το τουρκολυβικό μνημόνιο με το Κυπριακό, θέλοντας να καταστήσει ενιαία τη συζήτηση για τα ενεργειακά και τη διαχείριση της ανατολικής Μεσογείου. Έτσι η Τουρκία εκτιμά ότι θα βρεθεί ωφελημένη, καθώς δεν θα μπορεί να υποχρεωθεί σε διπλή ήττα και για λόγους ισορροπίας δυνάμεων στην περιοχή.
Ως εκ τούτου, η αντιμετώπιση της τουρκικής πρόκλησης, ως νομικά ανύπαρκτου ζητήματος, αποτελεί πάγια θέση της Ελλάδας, πλην όμως, σε αυτή τη φάση δίνει στην Άγκυρα περιθώρια κινήσεων.
…και οι απαντήσεις
Από ελληνικής πλευράς η αντίδραση ήρθε σε διπλωματικό επίπεδο, με επιστολές της μόνιμης αντιπροσώπου στον ΟΗΕ κ. Θεοφίλη, στις 19 Μαρτίου. Η κα Θεοφίλη, απάντησε στην κατάθεση των συντεταγμένων από την Άγκυρα στις 13 Νοεμβρίου 2019 και στην επιστολή που του ομολόγου της κ. Σινιρλιόγλου στο τέλος Φεβρουαρίου.
Σε αυτήν τονίζει ότι η Ελλάδα απορρίπτει τις τουρκικές διεκδικήσεις
«εν τω συνόλω τους, όπως και τις αυθαίρετες συντεταγμένες που έχουν προσαρτηθεί στην (τουρκική) επιστολή, που παράνομα ορίζει τα εξωτερικά όρια της διεκδικούμενης από την Τουρκία υφαλοκρηπίδας, σε πλήρη παραβίαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας και των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας στην Ανατολική Μεσόγειο.
Ως εκ τούτου, αυτοί οι ισχυρισμοί και οι προαναφερθείσες συντεταγμένες είναι κενές από οποιεσδήποτε νομικές επιπτώσεις. Δεν μπορεί να αποτελέσουν θεμέλιο οποιωνδήποτε νομικών δικαιωμάτων και δεν μπορεί να γίνει επίκλησή τους εναντίον της Ελλάδας.
Υπό αυτή την έννοια, η Ελλάδα διατηρεί τα δικαιώματά της υπό το διεθνές δίκαιο».
Η επιστολή καταλήγει με την επισήμανση ότι η τουρκική τοποθέτηση στον ΟΗΕ
«μαζί με άλλες παράνομες και προκλητικές τουρκικές ενέργειες στην ίδια θαλάσσια περιοχή, σε πλήρη αδιαφορία για τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας, όπως και άλλων γειτονικών χωρών, διακινδυνεύουν σοβαρά την ασφάλεια και την ειρήνη».
Στο μεταξύ, πρέπει να σημειωθεί ότι η Ελλάδα έχει πετύχει την καθυστέρηση της δημοσίευσης των συντεταγμένων από τον ΟΗΕ, χρόνο που επιχειρεί να αξιοποιήσει διπλωματικά ώστε να αναγκάσει την Τουρκία σε αναδίπλωση. Μέχρι στιγμής δεν είναι σαφές, ούτε εμφανές το αποτέλεσμα των ελληνικών πρωτοβουλιών.
Η ατζέντα, πάντως, διεθνώς έχει αλλάξει άρην εξαιτίας του κορονοϊού και των συνεπκόλουθων αναγκών σε ιατροφαρμακευτικό υλικό που δημιουργεί ο θανάσιμος ιός, καθώς και εξαιτίας των πιέσεων που ασκεί στις οικονομίες.
