Ιδιαίτερα θετική για την Ελλάδα και την ατζέντα αντιμετώπισης της τουρκικής προκλητικότητας που προωθεί ήταν η κοινή δήλωση του Συμβολίου υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ, καθώς αναγνωρίζεται εγγράφως η ανάγκη προστασίας των συνόρων, εγκαλείται η Τουρκία, γίνεται αναφορά στη διασπορά ψευδών ειδήσεων και τίθενται οι βάσεις για ενιαίο μέτωπο.
Η υιοθέτηση συγκεκριμένων διατυπώσεων, που πρότεινε η ελληνική διπλωματική αποστολή, όπως
“Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της παραμένουν αποφασισμένοι να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Παράνομες διελεύσεις δεν θα γίνονται ανεκτές. Εν προκειμένω, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο”.
αποτελεί ένδειξη αύξησης της επιρροής της Ελλάδας στα συλλογικά όργανα της ΕΕ, η οποία φαίνεται ότι επιτεύχθηκε μετά την επίσκεψη των επικεφαλής της ΕΕ στα ελληνοτουρκικά σύνορα στον Έβρο.
Το κείμενο της κοινής ανακοίνωσης, μάλιστα, κάνει συστάσεις προς την Τουρκία και αφήνει σαφείς αιχμές για fake news, λέγοντας:
“Οι μετανάστες δεν θα πρέπει να ενθαρρύνονται να επιχειρούν παράνομες διελεύσεις δια ξηράς ή δια θαλάσσης. Το Συμβούλιο καλεί την τουρκική κυβέρνηση και όλους τους επιτόπου φορείς και οργανώσεις να μεταφέρουν αυτό το μήνυμα και να παρεμποδίσουν τη διάδοση ψευδών πληροφοριών”.
Με τον τρόπο αυτό, πέρασε μια βασική παράμετρος των ελληνικών θέσεων, αυτή της κατάδειξης της τουρκικής κυβέρνησης ως υπεύθυνου για την ανάσχεση των ροών. Σε συνδυασμό μάλιστα με την αλληλεγγύη στη φύλαξη των συνόρων, αποτελεί ένα ολοκληρωμένο πλαίσιο προσδιορισμού της ευθύνης για την εν εξελίξει κρίση στην τουρκική πλευρά.
“Η ΕΕ επιβεβαιώνει επίσης την πλήρη αλληλεγγύη της προς την Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κατάσταση, τη Βουλγαρία και την Κύπρο, καθώς και προς άλλα κράτη μέλη, τα οποία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις, μεταξύ άλλων στις προσπάθειες για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Το Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την πρακτική στήριξη την οποία ανακοίνωσε η Επιτροπή στις 4 Μαρτίου 2020. Θα συνεχιστεί επίσης η στενή συνεργασία με τους εταίρους στα Δυτικά Βαλκάνια εν προκειμένω”.
Η αλληλεγγύη και η “πρακτική” στήριξη που αναφέρονται έχουν να κάνουν με τα πρόσθετα κονδύλια συνολικού ύψους 700 εκατ. και την αύξηση της παρουσίας της Frontex. Αυτά τα μέτρα προστίθενται στη συμφωνία Κουμουτσάκου-EASO για την αύξηση των υπαλλήλων της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Ασύλου στην Ελλάδα, έτσι ώστε να επιταχυνθούν οι διεργασίες.
Η “Αχίλλειος πτέρνα” της ανακοίνωσης
Βέβαια, πρέπει να σημειωθεί ότι στην ανακοίνωση δεν γίνεται λόγος για τα έκτακτα μέτρα αναστολής της διαδικασίας καταγραφής μεταναστών και προσφύγων και υποβολής αίτησης ασύλου. Ωστόσο, επισημαίνεται ότι
“(…)η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο”.
Πρόκειται για “πονηρή” διατύπωση, καθώς αν και δεν εκφράζεται ευθεία κρίση έναντι των μέτρων που ανακοίνωσε η ελληνική κυβέρνηση, μένει ανοιχτό το ενδεχόμενο αυτά να μην είναι σύννομα. Όπερ σημαίνει ότι η συγκεκριμένη ρητορική θα μπορούσε να αποτελέσει εν δυνάμει πρόβλημα για την ελληνική εξωτερική πολιτική.
Η κοινή δήλωση του Συμβουλίου υπουργών Εξωτερικών της ΕΕ
“Οι Υπουργοί Εξωτερικών της ΕΕ συνεδρίασαν σήμερα σε έκτακτη σύνοδο του Συμβουλίου για να συζητήσουν την κρίση στο Ιντλίμπ και την κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ με την Τουρκία.
Μολονότι αναγνωρίζει την αυξημένη μεταναστευτική επιβάρυνση και τους συναφείς κινδύνους που αντιμετωπίζει η Τουρκία στο έδαφός της και τις ουσιώδεις προσπάθειες τις οποίες έχει καταβάλει για τη φιλοξενία 3,7 εκατομμυρίων μεταναστών και προσφύγων, η ΕΕ επαναλαμβάνει ότι ανησυχεί σοβαρά για την κατάσταση στα ελληνοτουρκικά σύνορα και απορρίπτει κατηγορηματικά τη χρήση της μεταναστευτικής πίεσης από την Τουρκία για πολιτικούς σκοπούς. Αυτή η κατάσταση στα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ είναι απαράδεκτη. Η ΕΕ και τα κράτη μέλη της παραμένουν αποφασισμένοι να προστατεύσουν αποτελεσματικά τα εξωτερικά σύνορα της ΕΕ. Παράνομες διελεύσεις δεν θα γίνονται ανεκτές. Εν προκειμένω, η ΕΕ και τα κράτη μέλη της θα λάβουν όλα τα αναγκαία μέτρα σύμφωνα με το ενωσιακό και το διεθνές δίκαιο. Οι μετανάστες δεν θα πρέπει να ενθαρρύνονται να επιχειρούν παράνομες διελεύσεις δια ξηράς ή δια θαλάσσης. Το Συμβούλιο καλεί την τουρκική κυβέρνηση και όλους τους επιτόπου φορείς και οργανώσεις να μεταφέρουν αυτό το μήνυμα και να παρεμποδίσουν τη διάδοση ψευδών πληροφοριών.
Η ΕΕ επιβεβαιώνει επίσης την πλήρη αλληλεγγύη της προς την Ελλάδα, η οποία αντιμετωπίζει μια άνευ προηγουμένου κατάσταση, τη Βουλγαρία και την Κύπρο, καθώς και προς άλλα κράτη μέλη, τα οποία ενδέχεται να αντιμετωπίσουν παρόμοιες καταστάσεις, μεταξύ άλλων στις προσπάθειες για τη διαχείριση των εξωτερικών συνόρων της ΕΕ. Το Συμβούλιο εκφράζει ικανοποίηση για την πρακτική στήριξη την οποία ανακοίνωσε η Επιτροπή στις 4 Μαρτίου 2020. Θα συνεχιστεί επίσης η στενή συνεργασία με τους εταίρους στα Δυτικά Βαλκάνια εν προκειμένω.
Το Συμβούλιο υπενθυμίζει ότι αναμένει από την Τουρκία να εφαρμόσει πλήρως τις διατάξεις της Κοινής Δήλωσης του 2016 έναντι όλων των κρατών μελών. Η εν λόγω δήλωση παράγει απτά αποτελέσματα, μεταξύ άλλων, στηρίζοντας τις σημαντικές προσπάθειες της Τουρκίας για τη φιλοξενία μεταναστών και προσφύγων. Η συνέχιση αυτής της συνεργασίας και δέσμευσης είναι προς όφελος τόσο της ΕΕ όσο και της Τουρκίας.
Στο Ιντλίμπ, η πρόσφατη και συνεχιζόμενη επίθεση από το συριακό καθεστώς και τους υποστηρικτές του, συμπεριλαμβανομένης της Ρωσίας, προκαλεί ανείπωτα ανθρώπινα δεινά και έχει γεννήσει τη χειρότερη ανθρωπιστική κρίση από την έναρξη της σύγκρουσης στη Συρία.
Το Συμβούλιο απευθύνει έκκληση για την επείγουσα αποκλιμάκωση της σύγκρουσης στη Συρία, προκειμένου να αποφευχθεί η διολίσθηση σε διεθνή στρατιωτική αντιπαράθεση και να προληφθεί η πρόκληση περαιτέρω δεινών. Το Συμβούλιο εκφράζει τη λύπη του για την απώλεια ζωών. Το Συμβούλιο αναγνωρίζει επίσης τη δύσκολη κατάσταση στην οποία βρίσκεται η Τουρκία λόγω της επίθεσης στο Ιντλίμπ και των συνεπειών της.
Τα μηνύματα αυτά αποστέλλονται σε όλα τα βασικά εμπλεκόμενα μέρη. Η ΕΕ συνεργάζεται με άλλους διεθνείς εταίρους, όπως τον ΟΗΕ, το ΝΑΤΟ και τις ΗΠΑ, ώστε να ενισχυθεί σημαντικά η σαφής διεθνής συναίνεση για αποκλιμάκωση και μόνιμη κατάπαυση του πυρός.
Το Συμβούλιο σημειώνει το αποτέλεσμα της χθεσινής ρωσοτουρκικής συνάντησης στη Μόσχα και επαναλαμβάνει, με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο, την έκκλησή του προς όλα τα μέρη να διατηρήσουν την άμεση και βιώσιμη κατάπαυση του πυρός, να εγγυηθούν την προστασία των αμάχων στο έδαφος και από αέρος και να επιτρέψουν την απρόσκοπτη παροχή ανθρωπιστικής βοήθειας από τη διεθνή κοινότητα.
Παρότι η Ευρωπαϊκή Ένωση αναγνωρίζει ότι στην περιοχή υπάρχει παρουσία ομάδων που έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατικές από τον ΟΗΕ, οι τυφλές επιθέσεις και η καταστροφή μη στρατιωτικών υποδομών, συμπεριλαμβανομένων υγειονομικών εγκαταστάσεων, σχολείων και οικισμών για εκτοπισμένα άτομα, από το συριακό καθεστώς και τους συμμάχους του δεν μπορούν να δικαιολογηθούν σε καμία περίπτωση και πρέπει να σταματήσουν. Επαναλαμβάνουμε τη θέση της ΕΕ ότι όλοι οι δράστες εγκλημάτων πολέμου και εγκλημάτων κατά της ανθρωπότητας θα πρέπει να λογοδοτήσουν.
Το Συμβούλιο καλεί το συριακό καθεστώς να επιστρέψει στο τραπέζι των διαπραγματεύσεων και επαναλαμβάνει ότι οποιαδήποτε βιώσιμη διευθέτηση της σύγκρουσης απαιτεί γνήσια πολιτική μετάβαση σύμφωνα με την απόφαση αριθ. 2254 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ και το Ανακοινωθέν της Γενεύης κατόπιν διαπραγματεύσεων με τα εμπλεκόμενα μέρη στη Συρία στο πλαίσιο της διαδικασίας της Γενεύης υπό την αιγίδα του ΟΗΕ και παραμένει προσηλωμένο στην ενότητα, την κυριαρχία και την εδαφική ακεραιότητα του συριακού κράτους. Η ΕΕ θα προωθήσει ενεργά μια ανανεωμένη, συντονισμένη προσπάθεια της διεθνούς κοινότητας για την αντιμετώπιση της συριακής κρίσης και την προετοιμασία του εδάφους για μια πολιτική λύση.
Η ΕΕ αντιμετωπίζει κατά προτεραιότητα την ανθρωπιστική κατάσταση. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κινητοποιεί επιπλέον 60 εκατ. ευρώ για ανθρωπιστική βοήθεια στη βορειοδυτική Συρία, μεταξύ άλλων σε παραμεθόριες περιοχές, και έχει δεσμευτεί να αυξήσει τη βοήθειά της προς τον άμαχο πληθυσμό στη βορειοδυτική Συρία. Πραγματοποιούνται παραδόσεις ανθρωπιστικής βοήθειας για την κάλυψη των έκτακτων αναγκών στεγαστικής, ιατρικής και επισιτιστικής υποστήριξης περίπου ενός εκατομμυρίου ατόμων που έχουν εκτοπιστεί τις τελευταίες εβδομάδες, καθώς και όλων των άλλων Συρίων που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης στην περιοχή του Ιντλίμπ. Πρέπει να εξακολουθήσει να καθίσταται δυνατή η ασφαλής, διαρκής και άμεση πρόσβαση σε πληθυσμούς που έχουν ανάγκη, σε πλήρη συμμόρφωση με το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο. Η ΕΕ ζητεί μετ’ επιτάσεως να επεκταθεί η απόφαση αριθ. 2165 του Συμβουλίου Ασφαλείας του ΟΗΕ για τη διασυνοριακή πρόσβαση, ώστε η ανθρωπιστική βοήθεια, συμπεριλαμβανομένου του ιατρικού και χειρουργικού εξοπλισμού, να φτάνει στους ανθρώπους που βρίσκονται σε κατάσταση ανάγκης σε ολόκληρη τη Συρία μέσω των συντομότερων διαδρομών”.
