Με 8101 πρόσφυγες να έχουν φτάσει από τις αρχές του έτους μέχρι τώρα στην Ευρώπη, εκ των οποίων οι 3352 στην Ελλάδα, οι 2500 στην Ισπανία και οι 1700 στην Ιταλία, το προσφυγικό-μεταναστευτικό έχει περάσει ήδη στο επίκεντρο. Η αποσταθεροποίηση της Λιβύης, από την Τουρκία και η εργαλειοοίηση των προσφυγικών ροών από τον Ταγίπ Ερντογάν τόσο από τα τουρκικά παράλια προς την Ελλάδα όσο και από τη Λιβύη προς την Ιταλία, δημιουργούν ένα νέο πλαίσιο.
Στην Ελλάδα, η κυβέρνηση μετά από σερί αστοχιών επιχειρεί τώρα να αντιμετωπίσει το πρόβλημα, μέσω της επαναφοράς δομών και της ανάπτυξης νέων πρωτοβουλιών, χωρίς ωστόσο να είναι σε θέση να πείσει ΕΕ και Τουρκία για τη δυνατότητά της να λειτουργήσει έγκαιρα και αποτελεσματικά τους μηχανισμούς.
Ο πρωθυπουργός ανεξαρτητοποίησε εκ νέου το αρμόδιο υπουργείο Μετανάστευσης και Ασύλου, που είχε αρχικά θέσει υπό το υπουργείο Προστασίας του Πολίτη. Παράλληλα, επανεισήγαγε την απονομή ΑΜΚΑ στους αιτούντες για άσυλο, καθώς μόνο έτσι είναι εφικτή η κοινοτική χρηματοδότηση, η οποία είχε ανακοπεί μετά από τη διακοπή της σχετικής διαδικασίας. Επίσης, ανακοίνωσε σχέδιο αναδιάρθρωσης του συστήματος χορήγησης ασύλου, το οποίο απέχει από τα ευρωπαϊκά standards προκαλώντας ένταση στις σχέσεις με τις αρμόδιες υπηρεσίες των Βρυξελλών.
Η κυβέρνηση έχει ανακοινώσει και ολοκληρωμένο σχεδιασμό αναδιάταξης των κέντρων διαμονής, τον μετασχηματισμό τους σε κέντρα κράτησης ή ελεγχόμενης διαβίωσης, σχήματα που όμως για να εδραιωθούν και να λειτουργήσουν αποτελεσματικά χρειάζεται να λάβουν το πράσινο φως από την ΕΕ, το οποίο όμως είναι δύσκολο έως απίθανο να εξασφαλιστεί όταν δεν πληρούνται οι βασικές προϋποθέσεις.
Αιτήσεις Ασύλου
Από την άλλη πλευρά, δεν έχει ξεκαθαρίσει ακόμα το χάος αρμοδιοτήτων με την ενεργή εμπλοκή του υπουργείου Εθνικής Άμυνας, του Μαξίμου και του εθνικού συντονιστή για το προσφυγικό, δημιουργώντας δομημένες ασάφειες και αλληλλεπικαλύψεις. Αν σε αυτά προστεθεί το ζήτημα του πλωτού φράχτη, τότε η προοπτική υπέρβασης των προβλημάτων με την Ευρώπη καθίσταται ανεδαφική.
Σε μια προσπάθεια να αντιστραφεί το κλίμα αυτό και να καθαρίσει η ομίχλη η ηγετική ομάδα του υπουργείου Μετανάστευσης και Ασύλου έχει μπαράζ συναντήσεων με τον πρέσβη της Τουρκίας στην Ελλάδα, Μπουράκ Οζουγκεργκίν, τον επικεφαλής της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες στην Ελλάδα, Φιλίπ Λεκλέρκ, και τέλος με αντιπροσωπεία αξιωματούχων της ελβετικής κυβέρνησης, με επικεφαλής τον Γενικό Γραμματέα για τη Μετανάστευση, Μάριο Γκάτικερ, και τον πρέσβη της Ελβετίας στην Ελλάδα, Όλαφ Κίλσεν.
Σε μια προσπάθεια να αναβαθμίσει το θέμα των επιστροφών μεταναστών που έχει απορριφθεί η αίτηση ασύλου στις χώρες καταγωγής-προέλευσης η νέα ηγεσία του υπουργείου Μετανάστευσης ανακοίνωσε τη δημιουργία “Διεύθυνσης Επιστροφών”, η οποία θα επιφορτιστεί με το θέμα.
Η ελληνική κυβέρνηση ασκεί, επίσης, πιέσεις στην ΕΕ για τη διαμόρφωση διαύλου και την επίτευξη συμφωνίας επιστροφής μεταναστών στο Αφγανιστάν. Η Ελλάδα θέλει οι διαδικασίες αυτές να γίνονται στην Τουρκία, ή τη Συρία, ωστόσο κάτι τέτοιο δεν φαίνεται ιδιαίτερα πιθανό. Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, η Ελλάδα επιδιώκει διμερείς συμφωνίες για την ανακατανομή των προσφύγων, σχέδιο που δύσκολα θα υλοποιηθεί, δεδομένου ότι κάτι τέτοιο δεν επιτεύχθηκε ούτε με την προσφυγή της Κομισιόν στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο για όσες χώρες αρνήθηκαν να εφαρμόσουν τις προβλέψεις του Δουνβίνου ΙΙ.
