Εξελίξεις που αυξάνουν την πίεση στις σχέσεις Μέρκελ-Ερντογάν πυροδότησε η γερμανική Αριστερά, καθώς ζήτησε και έλαβε γνωμάτευση της νομικής υπηρεσίας της γερμανικής Βουλής, η οποία χαρακτηρίζει παράνομο, το Μνημόνιο της Τουρκίας με τη Λιβύη με βάση τη Σύμβαση του Δικαίου της Θάλασσας, ενώ η τουρκικής καταγωγής Σεβίμ Ντάγκντελεν, ζητά από την καγκελάριο να θέσει το θέμα που ανακύπτει στη συνάντηση που θα έχει με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Το θέμα έχει λάβει ήδη εκτεταμένη δημοσιότητα στην Ελλάδα, καθώς δημοσιεύθηκε στην ελληνική έκδοση της DW, αλλά αποσιωπάται στην Τουρκία, ενώ μέχρι τα μεσάνυχτα της Πέμπτης (ώρα Ελλάδος) δεν αναφερόταν στην αγγλική, ούτε τη γερμανική ηλεκτρονική έκδοση της DW. Είναι λοιπόν προφανές ότι ακόμα και δημοσιογραφικά, δεδομένου ότι η DW είναι το κρατικό πρακτορείο ειδήσεων της Γερμανίας, επιχειρείται να ελεγχθεί η δημοσιότητα που δίδεται στο συγκεκριμένο ζήτημα, ιδιαίτερα πριν την επίσκεψη της Μέρκελ στην Άγκυρα.
Ταυτόχρονα, το ζήτημα έχει και πολιτικές απολήξεις, καθώς τροφοδοτήθηκε και αναδείχθηκε από τη γερμανική Αριστερά και μάλιστα από τουρκικής καταγωγής Βουλευτή, γεγονός που καταδεικνύει ότι κινητοποιήθηκαν άλλες -μη κυβερνητικές δυνάμεις- από την Ελλάδα που διαθέτουν τους σχετικούς διαύλους επικοινωνίας.
Τι λέει η γνωμάτευση
Σύμφωνα με τη νομική υπηρεσία της Bundestag τυχόν διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στην ανατοτολική Μεσόγειο μπορεί να γίνει μόνο «λαμβάνοντας υπόψη τις θαλάσσιες περιοχές των ελληνικών νησιών και με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, της Κύπρου και ενδεχομένως άλλων Μεσογειακών χωρών.
Στην 18σέλιδη έκθεσή της το επιστημονικό γραφείο, στο οποίο υπάγεται η νομική υπηρεσία του γερμανικού Κοινοβουλίου εξετάζει εξαντλητικά και παραθέτει όλα τα επιχειρήματα Ελλάδας, Τουρκίας και υπολοίπων εμπλεκομένων χωρών, ενώ βασίζει την κρίση του στη Σύμβαση του Διεθνούς Δικαίου των Θαλασσών, το οποίο ξεκαθαρίζει ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα.
Ωστόσο, πρέπει να σημειωθεί ότι η Τουρκία δεν έχει υπογράψει την εν λόγω σύμβαση και συνεπώς επιδιώκει να κινηθεί με το ελλιπές και ασαφές Διεθνές Δίκαιο.
Η διαφορά βάσης, αυτή, που επισημαίνεται και από τη νομική υπηρεσία της γερμανικής Βουλής, αποτελεί στην ουσία το επίκεντρο της διαμάχης Ελλάδας-Τουρκίας και η οποία θα πρέπει να επιλυθεί πριν από ενδεχόμενη προσφυγή στη Χάγη.
Παραβίαση του εθιμικού δικαίου
Σύμφωνα με αποσπάσματα της έκθεσης που δημοσιεύει η DW, τυχόν διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στην ανατοτολική Μεσόγειο μπορεί να γίνει μόνο «λαμβάνοντας υπόψη τις θαλάσσιες περιοχές των ελληνικών νησιών και με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, της Κύπρου και ενδεχομένως άλλων μεογειακών χωρών”.
Πιο αναλυτικά, σύμφωνα με τα βασικά σημεία, στα οποία καταλήγει η επιστημονική υπηρεσία της γερμανικής βουλής, λόγω της απόρριψης του μνημονίου από το λιβυκό κοινοβούλιο στις 4 Ιανουαρίου του 2020, εγείρονται αμφιβολίες για το κατά πόσο το μνημόνιο μπορεί να τεθεί σε ισχύ σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο. Από την άλλη πλευρά Ελλάδα και Τουρκία υπό το πρίσμα της διένεξης στο Αιγαίο, υποστηρίζουν διαφορετικές νομικές θέσεις σε ότι αφορά την αναγνώριση, την διεκδίκηση δικαιωμάτων και την οριοθέτηση των θαλασσίων περιοχών, ειδικότερα της ΑΟΖ. Στο άρθρο 121 παράγραφος 2 της Σύμβασης των ΗΕ για το Δίκαιο Θαλάσσης εμφαίνεται σαφώς ότι οι νήσοι ανεξάρτητα του μεγέθους τους διαθέτουν υφαλοκρηπίδα. Συνεπώς οι θαλάσσιες περιοχές των νήσων θα πρέπει να λαμβάνονται υπόψη κατά την οριοθέτηση των ΑΟΖ. Εκτός αυτού η Τουρκία δεν μπορεί να προβάλλει ως νομικά δεσμευτικό τον ισχυρισμό, ότι οι προβλέψεις της Σύμβασης για το Δίκαιο Θαλάσσης, σύμφωνα με το οποίο ακόμη και οι νήσοι διαθέτουν ΑΟΖ, δεν τη δεσμεύουν, αφού η χώρα δεν έχει επικυρώσει τη σύμβαση, επειδή (ακόμη και τρίτα κράτη που δεν έχουν προσχωρήσει και επικυρώσει τη σύμβαση) δεσμεύονται μέσω του εθιμικού δικαίου.
Μάλιστα σε ένα άλλο σημείο των συμπερασμάτων επισημαίνεται σαφώς ότι το τουρκολιβυκό μνημόνιο παραβιάζει το αναγνωρισμένο εθιμικό δίκαιο των ελληνικών νησιών με το να «αρνείται» την ελληνική ΑΟΖ νοτιοανατολικά της Κρήτης και δημιουργεί (αντιποιείται) μια δική της ενιαία ΑΟΖ μέχρι τις ακτές της Κρήτης και της Ρόδου. Τέλος, στα συμπεράσματα αναφέρεται ότι η θαλάσσια οριοθέτηση των ΑΟΖ των νήσων είναι σε ορισμένες περιπτώσεις πολύπλοκη. Φαίνεται όμως η οριοθέτηση της ΑΟΖ στην ανατολική Μεσόγειο, έτσι όπως προβλέπεται από το διμερές μημόνιο, δεν εναρμονίζεται με τις αρχές της ακριβοδίκαιης οριοθέτησης (equitable delimitation, υπό την έννοια του άρθρου 74 της Σύμβασης του Δικαίου Θαλάσσης.
Να θέσει θέμα μνημονίου η Μέρκελ
Η τουρκικής καταγωγής βουλευτής του κόμματος η Αριστερά Σέβιμ Ντάγκντελεν ζητά από τη Μέρκελ να θέσει θέμα μνημονίου στον Ερντογάν
Ενδιαφέρουσα και μια ακόμη πτυχή από την παρουσίαση των επιχειρημάτων είναι η θέση που εκφράζουν οι νομικοί της γερμανικής βουλής ότι τυχόν διαπραγμάτευση για την οριοθέτηση της ΑΟΖ στην ανατοτολική Μεσόγειο μπορεί να γίνει μόνο «λαμβάνοντας υπόψη τις θαλάσσιες περιοχές των ελληνικών νησιών και με τη σύμφωνη γνώμη της Ελλάδας, της Κύπρου και ενδεχομένως άλλων μεογειακών χωρών.”
Η βουλευτής του κόμματος «Η Αριστερά», τουρκικής καταγωγής Σεβίμ Ντάγκντελεν, η οποία και ζήτησε από την επιστημονική υπηρεσία τη γνωμάστευση, κάλεσε την καγκελάριο Μέρκελ να θέσει θέμα μνημονίου στην συνάντησή της Παρασκευής με τον πρόεδρο Ερντογάν. “Όποιος, όπως ο τούρκος πρόεδρος, παραβιάζει το διεθνές δίκαιο στη περιοχή και με επιθετική εξωτερική πολιτική στηρίζει την ισλαμιστική τρομοκρατία στην περιοχή, δεν μπορεί να είναι εταίρος» τόνισε η κυρία Ντάγκντελεν. Σε ότι αφορά τη γνωμάτευση της επιστημονικής υπηρεσίας, η βουλευτής υποστηρίζει ότι αποτελεί ένα ακόμα στοιχείο για το ότι η γερμανική κυβέρνηση θα πρέπει να σταματήσει άμεσα τις πωλήσεις όπλων και τη χορήγηση οικονομικής βοήθειας στην Τουρκία.
