Για μια περίπου εβδομάδα ΗΠΑ, Ιράν και… media διαμόρφωναν πολεμικό κλίμα, με εμπρηστικές δηλώσεις, προβοκατόρικες επιθέσεις και ανακύκλωση μίσους, σκηνικό που όπως αποδείχθηκε από το χθεσινό διάγγελμα Τραμπ ήταν προφανώς πληθωρισμένο, αν όχι περίτεχνα διαμορφωμένο. Ιδιαίτερα, μάλιστα, τα δύο τελευταία 24ωρα, ο συνδυασμός δηλώσεων, στρατιωτικής κινητικότητας και τίτλων ειδήσεων δημιουργούσε αίσθηση σύγκρουσης εν αναμονή.
Ευτυχώς, όμως, η κατάσταση εκτονώθηκε όταν φάνταζε ότι εκρηγνύεται. Τουλάχιστον, αυτή ήταν η αίσθηση που διαχεόταν μέσα από τα δημοσιεύματα. Δεν ήταν όμως πραγματική και αυτό το γνώριζαν αρκετοί και αρκετοί ακόμα ήταν σε θέση να το αντιληφθούν.
Αυτός ήταν άλλωστε ο λόγος που παρά την πολεμική ατμόσφαιρα που είχε δημιουργηθεί, η “έκτακτη” συνεδριαση των Ευρωπαίων ΥΠΕΞ είχε προγραμματιστεί για… αύριο (Παρασκευή 10 Ιανουαρίου). Ακόμη πιο περιορισμένη ήταν η κινητοποίηση σε επίπεδο ηγετών, όπου υπήρξαν βέβαια αρκετές τηλεφωνικές επικοινωνίες, δεν αναλήφθηκαν ωστόσο ούτε την “ενδεκάτη ώρα” πολιτικές πρωτοβουλίες διαμεσολάβησης.
Αντιστοίχως, το “πολεμικό κλίμα” δεν επηρέασε ουσιωδώς τις αγορές. Οι ανοδικές εκρήξεις σε πετρέλαιο και χρυσό αποδείχθηκαν βραχύβιες, οι διακυμάνσεις στις ισοτιμίες περιορισμένες και οι επιπτώσεις στη Wall Street και τις ευρωπαϊκές αγορές αξιών… οριακές.
Ακόμα και ο δείκτης “φόβου” VIX, που καταγράφει το επίπεδο της μεταβλητότητας στον S&P 500, αν και έγραψε σημαντικά κέρδη αμέσως μετά την επίθεση των ΗΠΑ και μετά την απάντηση του Ιράν, εν τούτοις δεν βρέθηκε σε επίπεδα που συνιστούν ουσιαστική αύξηση του κινδύνου.
Όπως προκύπτει, ήταν μια “παράσταση”, καλά σκηνοθετημένη, την οποία τα διψασμένα για αίμα media δραματοποίησαν, ενισχύοντας το χαρτί του Ντόναλντ Τραμπ.
Η αντίδραση ή καλύτερα η απάθεια των αγορών, βέβαια, αποδίδεται εν μέρει και στα αρνητικά επιτόκια, τα οποία περιορίζουν δραματικά το ρίσκο. Ωστόσο, όπως φαίνεται στα γραφήματα που ακολουθούν, η ένταση στον περσικό κόλπο ήταν ήδη σενάριο που θεωρούνταν ιδιαίτερα πιθανό, δεδομένης της πολιτικής αύξησης πίεσης που εφάρμοζε η Τεχεράνη τους τελευταίους μήνες πιεζόμενη από τις αμερικανικές κυρώσεις. Ωστόσο, οι επιπτώσεις μιας κρίσης με το Ιράν στον συνολικό δείκτη ρίσκου και κατ επέκταση στις παγκόσμιες αγορές θεωρούνταν εξ αρχής περιορισμένες.
Άλλωστε, σε κάθε επεισόδιο της κρίσης του Ιράν, από την επίθεση στα τάνκερ και εντεύθεν, η ένταση κλιμακωνόταν μεν, αλλά υποχωρούσε άμεσα, δημιουργώντας έτσι ένα συγκεκριμένο μοτίβο ελεγχόμενης… “ανάφλεξης”.
Στρατηγικά, η δολοφονία του στρατηγού Σουλεϊμανί από τις ΗΠΑ, θα μπορούσε -όπως έχει υπονοήσει ο Τραμπ- να επιδράσει ευεργετικά στη δυνατότητα της Τεχεράνης να λάβει πολιτικές αποφάσεις, ενώ πλέον, έχοντας φτάσει στο χείλος της Αβύσσου, το καθεστώς Χομενεΐ δεν μπορεί να κατηγορηθεί για υποχωρητικότητα. Αντιστοίχως, στις ΗΠΑ, ο Τραμπ θα είναι σύντομα σε θέση να αποδείξει ότι η μέθοδος διαπραγμάτευσης που χρησιμοποιεί, αν και πομπώδης φέρνει αποτελέσματα, ενώ πλέον έχουν εξοικειωθεί ακόμα και οι αγορές.
Πολιτικά, ο Τραμπ πέτυχε να αλλάξει δραστικά την ατζέντα, καθώς το Ιράν εκτόπισε τις εξελίξεις στο καυτό θέμα της δίκης για την καθαίρεσή του και ενίσχυσε τη συσπείρωση γύρω από το πρόσωπο του.
Επίσης, ένταση αυτή, αποτέλεσε το απαραίτητο προπέτασμα καπνού για να υπαναχωρήσει ο Τραμπ από τις δεσμεύσεις του για αναδίπλωση από τη Μέση Ανατολή και να αυξήσει εκ νέου τις δυνάμεις στην περιοχή.
