Με τη Λιβύη στο επίκεντρο η συζήτηση περιστρέφεται ολοένα και περισσότερο στην αναζήτηση ικανών ερεισμάτων για τον έλεγχο των εξελίξεων εντός της χώρας και στην ευρύτερη περιοχή.
Τα ελληνικά media, όμως, παρέχουν μια εντελώς αποσπασματική, ελλιπή και εν πολλοίς παραπλανητική εικόνα για την ισορροπία δυνάμεων στην περιοχή, την επιρροή της Τουρκίας και της Ελλάδας. Συνήθως αποδίδεται μεγαλύτερος ρόλο σε ΗΠΑ, ΕΕ και Ρωσία από αυτόν που πραγματικά τους αναλογεί.
Έτσι, αν και η διάσκεψη για τον καθορισμό του μέλλοντος της Λιβύης διοργανώνεται από τη Γερμανία, με τη συμμετοχή της Γαλλίας, Τουρκίας και Ρωσίας στο Βερολίνο, υπάρχουν αντίστοιχα η και πιο σχυροί πόλοι εντός της Αφρικής. Η Αφρική αποτελείται από 55 αναγνωρισμένα κράτη, τα οποία είναι οργανωμένα σε περιφερειακές οικονομικές ζώνες υπό τον μανδύα της Αφρικανικής Ένωσης, η οποία είναι δομημένη εν πολλοίς στο μοντέλο της Ευρωπαϊκής Ένωσης και διαθέτει επίσης και στρατιωτικό εκτόπισμα, που έχει σε πολλές περιστάσεις χρησιμοποιήσει.
Με τα χρόνια ολοένα και περισσότεροι διεθνείς παίχτες έχουν αναπτύξει συμφέροντα στην Αφρική, ξεκινώντας μια κούρσα επιρροής, η οποία σε πολλές περιοχές έχει συμβάλλει στη σταθεροποίηση, σε άλλες έχει προκαλέσει κοινωνικές αναταραχές. Ακόμα περιορισμένη είναι η παρουσία της Ρωσίας, κατάσταση την οποία αγωνίζεται ενεργά να αλλάξει το Κρεμλίνο, γι αυτό το λόγο άλλωστε στηρίζει τον Χαφτάρ στη Λιβύη και τον Σίσι στην Αίγυπτο.
Η διεθνής παρουσία και επιρροή στην Αφρική δεν είναι ενιαία, αλλά ποικίλει, ανάλογα με τις περιοχές ενδιαφέροντος. Μετά την εκλογή του Ντόναλντ Τραμπ οι ΗΠΑ έχασαν δραματικά ερείσματα στην Αφρική,καθώς περιέκοψαν σημαντικά τη USAID για τις ευάλωτες χώρες της ηπείρου.
Η Ευρώπη, διατηρεί μια σχετικά σταθερή παρουσία και επιρροή, εστιάζοντας στη ζώνη Σάχελ και την οποία ελέγχει σχεδόν αποκλειστικά η Γερμανία με τη στήριξη της Γαλλίας και μέχρι πρότινος του Βελγίου και της Ολλανδίας. Η ΕΕ ανακοίνωσε προσφάτως νέα πολιτική για την Αφρική μέσω της χρηματοδότησης αναπτυξιακών έργων στο πλαίσιο ειδικών οχημάτων και από την EBRD, σχέδιο που είναι όμως μακρόπνοο και δύσκολο στην εφαρμογή.
Τα τελευταία χρόνια, όμως, κινήσεις για να αποκτήσει να ενδυναμώσει ερείσματα στην περιοχή κάνει η Τουρκία, με τον Ταγίπ Ερντογάν να έχει επισκεφθεί κατά το 2018 και 2019 τις περισσότερες χώρες της περιοχής, ενώ η Τουρκία έχει εδραιώσει ή ενισχύσει διπλωματικές αποστολές επίσης σε αρκετές χώρες της ηπείρου.
Δεν μπορεί όμως να παραβλεφθεί και η επέλαση της Κίνας, η οποία μέσω του “δόμου του μεταξιού” και της ανάγκης για ορυκτό πλούτο έχει επενδύσει αρκετά δισεκατομμύρια και διαθέτει πλέον ικανά ερείσματα.
Ποιά είναι η Αφρικανική Ένωση
Η Αφρικανική Ένωση (ΑΕ) είναι ένας οργανισμός που αποτελείται από σχεδόν όλα τα 55 αφρικανικά κράτη (αναγνωρισμένα διεθνώς). Μέλος είναι και η Δυτική Σαχάρα, αλλά δεν αναγνωρίζεται διεθνώς. Έδρα του οργανισμού είναι η Αντίς Αμπέμπα, στην Αιθιοπία. Συστάθηκε το 2001 ως διάδοχος δύο οργανισμών που συγχωνεύτηκαν, της Αφρικανικής Οικονομικής Κοινότητας (ΑΟΚ) και του Οργανισμού Αφρικανικής Ενότητας (ΟΑΕ).
Απώτερος σκοπός της ΑΕ είναι να αποκτήσει ενιαίο νόμισμα και ενιαία αμυντική δύναμη, όπως και άλλους κρατικούς θεσμούς, συμπεριλαμβανομένου και ενός υπουργικού συμβουλίου για τον ηγέτη της ΑΕ. Σκοπός της ένωσης είναι να συνεισφέρει στη διασφάλιση της δημοκρατίας στην Αφρική, των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και μιας βιώσιμης οικονομίας, ιδιαίτερα τερματίζοντας τις ενδοαφρικανικές διαμάχες και δημιουργώντας μια λειτουργική κοινή αγορά.
Μέλη της Αφρικανικής Ένωσης
Κράτη μέλη της Αφρικανικής Ένωσης
Η Αφρικανική Ένωση αποτελείται σήμερα από 55 κράτη-μέλη. Περιλαμβάνει όλα τα κράτη της Αφρικής συμπεριλαμβανομένης της (μερικώς αναγνωρισμένης διεθνώς) Δυτικής Σαχάρας.
Κατά καιρούς, η ιδιότητα ορισμένων κρατών ως μέλη της ένωσης έχει ανασταλεί. Η Μαυριτανία ήταν για 2 χρόνια (2005-07) εκτός Οργανισμού, καθώς έγινε το 2005 πραξικόπημα στη χώρα, επανήλθε αλλά το 2008 η εισδοχή της ανεστάλη ξανά εξαιτίας νέου πραξικοπήματος τον Αύγουστο του 2008, για να επανέλθει ξανά στον οργανισμό το 2009. Η Ερυθραία ανακάλεσε «τους πρεσβευτές της από την Αφρικανική Ένωση» στις 20 Νοεμβρίου 2009.[1] Αυτό συνέβη έπειτα από το κάλεσμα της Αφρικανικής Ένωσης προς το Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών για επιβολή κυρώσεων λόγω της φερόμενης υποστήριξης που παρέχει η Ερυθραία προς τους ισλαμιστές αντάρτες της Σομαλίας. Οι τελευταίοι επιδιώκουν την ανατροπή της προσωρινής και αναγνωρισμένης κυβέρνησης της Σομαλίας.
[2] Στις 22 Δεκεμβρίου 2009 το Συμβούλιο Ασφαλείας ενέκρινε το ψήφισμα 1907, με το οποίο επιβλήθηκε εμπάργκο όπλων και ταξιδιωτικές απαγορεύσεις για τους ηγέτες της Ερυθραίας, καθώς επίσης και πάγωμα λογαριασμών για τους αξιωματούχους της. Τελικά, τον Ιανουάριο του 2011, η χώρα απέστειλε εκπρόσωπό της ξανά στην Ένωση, τον Tesfa-Alem Tekle. Ο Νίγηρας τέθηκε εκτός Αφρικανικής Ένωσης στις 19 Φεβρουαρίου 2010, έπειτα από το πραξικόπημα που έγινε την προηγούμενη ημέρα και είχε ως αποτέλεσμα την ανατροπή του προέδρου Μαμαντού Ταντζά,[3] ενώ η Ακτή Ελεφαντοστού τέθηκε εκτός οργανισμού στις 9 Δεκεμβρίου 2010, εξαιτίας των αμφισβητούμενων προεδρικών εκλογών του 2010.[4] Σήμερα έχουν επανέλθει και οι δύο χώρες στον οργανισμό, ενώ το ίδιο συνέβη και με την Γουινέα, η οποία τέθηκε εκτός του οργανισμού στις 29 Δεκεμβρίου του 2008, έπειτα από το πραξικόπημα που ακολούθησε το θάνατο του προέδρου Λανσάνα Κοντέ. Έπειτα από την επιστροφή της δημοκρατίας, επανήλθε στον οργανισμό το 2010.[5] Το Μάλι έμεινε εκτός για το διάστημα 23 Μαρτίου 2012- 24 Οκτωβρίου 2012, εξαιτίας πραξικοπήματος. Η Μαδαγασκάρη τέθηκε εκτός οργανισμού στις 20 Μαρτίου του 2009 μετά την την πολιτική κρίση του 2009.[6] Ο οργανισμός έκρινε ως «αντισυνταγματική» την διαδικασία που έφερε στην εξουσία τον πρόεδρο Αντρί Ραζοελίνα.[7] Μετά τη διεξαγωγή των προεδρικών εκλογών το 2013, η νησιωτική χώρα επέστρεψε στον οργανισμό (27 Ιανουαρίου 2014). Για μικρό χρονικό διάστημα εκτός του οργανισμού βρέθηκαν το Τόγκο (25 Φεβρουαρίου – 27 Μαΐου 2005) και η Γουινέα-Μπισσάου (έπειτα από το στρατιωτικό πραξικόπημα του 2012). Το 2013-2014 ανεστάλη η συμμετοχή της Αιγύπτου, ως επακόλουθο της ανατροπής του εκλεγμένου προέδρου Μοχάμεντ Μόρσι από τις αιγυπτιακές ένοπλες δυνάμεις.[8] Η Αίγυπτος επανήλθε στον οργανισμό στις 17 Ιουνίου 2014. Για μικρό χρονικό διάστημα εκτός του οργανισμού βρέθηκε η Μπουρκίνα Φάσο (18 Σεπτεμβρίου 2015 – 26 Σεπτεμβρίου 2015).[9] H Κεντροαφρικανική Δημοκρατία τέθηκε εκτός οργανισμού στις 25 Μαρτίου του 2013 και επέστρεψε στον οργανισμό στις 7 Απριλίου του 2016.[10]
Το Μαρόκο επανεντάχθηκε στον οργανισμό το 2017. Είχε αποχωρήσει το 1984 από τον Οργανισμό Αφρικανικής Ενότητας, πρόδρομο της ΑΕ, όταν ο Οργανισμός υποστήριξε τη Δυτική Σαχάρα, χώρα που διεκδικεί την απόσχισή της από το Μαρόκο. Η Δυτική Σαχάρα σήμερα αναγνωρίζεται από 43 κράτη στον κόσμο και είναι πλήρες μέλος της ΑΕ.
Τον Φεβρουάριο του 2012, η Αϊτή, η νησιωτική χώρα της Καραϊβικής, αν και ανήκει στην Αμερικανική ήπειρο έκανε αίτηση προς την Αφρικανική Ένωση ώστε να συμπεριληφθεί ως πλήρες μέλος της.[11] Η χώρα έλαβε αρχικά τον τίτλο του Παρατηρητή, ενώ η Ένωση θα συζητήσει την πιθανότητα αναβάθμισης της σχέσης της χώρας τον Ιούνιο του 2013.[12] Σε ένα δελτίο τύπου που εκδόθηκε τον Μάιο του 2016, η Επιτροπή της Αφρικανικής Ένωσης ανακοίνωσε ότι «σύμφωνα με το άρθρο 29.1 της Καταστατικής Πράξης της ΑΕ, μόνο τα αφρικανικά κράτη μπορούν να ενταχθούν στην Αφρικανική Ένωση». Ως εκ τούτου, η «Αϊτή δεν θα γίνει δεκτή ως κράτος μέλος της Αφρικανικής Ένωσης».[13]
Κράτη μέλη
Τα 54 μέλη της Αφρικανικής Ένωσης είναι, σήμερα, τα ακόλουθα:
Μέλη – παρατηρητές
Αϊτή – Κατέχει ρόλο παρατηρητή.
Καζακστάν – Παρατηρητής από τις 14 Νοεμβρίου 2013.[16]
Λετονία –Παρατηρητής από το 2012.[17]
Λιθουανία – Παρατηρητής από το 2013.[18]
Ουκρανία – Μέλος-παρατηρητής από το 2016.[19]
Κράτος της Παλαιστίνης – Με καθεστώς παρατηρητή έπειτα από την 21η σύνοδο κορυφής του οργανισμού, το 2013.[20]
Σερβία – Παρατηρητής. Οι υπουργοί Εξωτερικών της Σερβίας έχουν παραστεί στις συνόδους κορυφής του οργανισμού στην Αντίς Αμπέμπα.[21][22][23]
Τουρκία – Με καθεστώς παρατηρητή από το 2005.[24]
Κεντρικά όργανα
O Γενικός Γραμματέας και ο έχων την Προεδρία του Οργανισμού αποτελούν τα κυριότερα διοικητικά όργανα του Οργανισμού. Υπάρχει από το 2004 και το Παναφρικανικό Κοινοβούλιο.
Ιστορικό
- 25 Μαΐου 1963 Οργανισμός Αφρικανικής Ενότητας (OAU).
- 9 Ιουλίου 2002 Αφρικανική Ένωση(AU).
