Προκλήσεις, εμπόδια και κινδύνους που δεν είναι πάντα εντός του πλαισίου ελέγχου της ελληνικής κυβέρνησης αντιμετωπίζει το αναθεωρημένο και πάλι φιλόδοξο πρόγραμμα αποκρατικοποιήσεων, όπως αυτό παρουσιάζεται στον προϋπολογισμό του 2020 και προωθείται από το ΤΑΙΠΕΔ. Το ελληνικό Δημόσιο προσδοκά σε έσοδα 2,4 δισ. το επόμενο έτος, από τα οποία υψηλές πιθανότητες ολοκλήρωσης εμφανίζουν projects της τάξης των 1-1,2 δισ., εξαιτίας του risk spillover effect.
Στο pipeline του ΤΑΙΠΕΔ εξέχουσα θέση κατέχουν το Ελ. Βενιζέλος, η Εγνατία Οδός, οι Γούρνες της Κρήτης, η διπλή ΔΕΠΑ, τα ενεργειακά της Αλεξανδρούπολης, τα ΕΛΠΕ και τα λιμάνια.
Ωστόσο, τα περισσότερα εξ αυτών, καθώς και σειρά άλλων δραστηριοτήτων που συνδέονται άμεσα ή έμμεσα με τις αποκρατικοποιήσεις αυτές. Τα δίκτυα 5G, για τα οποία βρίσκεται σε εξέλιξη μπρα-ντε-φερ ΗΠΑ-Κίνας και η ΕΕ παραμένει επί του παρόντος σκεπτικά ουδέτερη, είναι ίσως η πιο χαρακτηριστική περίπτωση περίπλοκου και επενδυτικά αποτρεπτικού περιβάλλοντος, σε ιδιαίτερα ευαίσθητο τομέα. Αντίστοιχες δυσκολίες υπάρχουν και στις υποδομές, τόσο στους λιμένες, όπου ασκούνται πολύπλευρες πιέσεις, όσο και στους αγωγούς φυσικού αερίου.
Σε αυτά προστίθεται το risk premium της τουρκικής προκλητικότητας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο, καθώς όπως αποδείχθηκε στην Κύπρο η Άγκυρα πέτυχε να εκφοβίσει την ENI και να απομακρύνει ερευνητικό σκάφος του Ισραήλ από την κυπριακή ΑΟΖ. Ακόμα περισσότερο περιπλέκουν την κατάσταση οι απειλές περί διπλών εκλογών του 2020, καθώς μπορεί η κυβέρνηση να διαθέτει ακόμα πολιτικό κεφάλαιο και κοινωνική αποδοχή, ενδεχόμενη προσφυγή όμως στις κάλπες προκαλεί παγίως αναταράξεις και δυναμική αναδιάταξης του μηχανισμού.
Μικρότερη, αλλά υπαρκτή, πηγή αβεβαιότητας είναι οι αμερικανικές εκλογές του 2020, καθώς το σκηνικό στις ΗΠΑ πολώνεται επικίνδυνα, ο Ερντογάν έχει δέσει τη μοίρα του με τον Τραμπ και ο σημαντικότερος και με μεγαλύτερη επιρροή σύμμαχος της Ελλάδας στην Ουάσιγκτον, το Ισραήλ, βρίσκεται σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, η οποία θα διαρκέσει τουλάχιστον μέχρι τα μέσα του επόμενου έτους.
Στόχοι και προοπτικές
Τα ΕΛΠΕ, για παράδειγμα, έχουν άδειες ερευνών και εξόρυξης ανοιχτά της Κρήτης, περιοχές, που επιχειρεί εντατικά να αμφισβητήσει η Τουρκία, ιδιαίτερα με το Μνημόνιο που υπέγραψε με τη Λιβύη, θέλοντας έτσι να αναγκάσει την ελληνική κυβέρνηση σε εφ΄όλης της ύλης και χωρίς προαπαιτούμενα διμερείς διαπραγματεύσεις. Συνεπώς, ενδεχόμενη πώληση ποσοστού από το 35% που διαθέτει το Δημόσιο, υπό τη σκιά εντάσεων με την Άγκυρα, οι οποίες δεν φαίνεται να υποχωρούν άμεσα, θα επηρεαζόταν άμεσα από την επιβολή ρίσκου επί του ιδιαίτερα αξιόλογου περιουσιακού στοιχείου της εταιρίας.
Αν παρ΄όλα αυτά η κυβέρνηση προχωρήσει σε τμηματική αποκρατικοποίηση, μόνο του 35%, δεδομένου ότι ο Λάτσης δεν πουλάει, μέσω Χρηματιστηρίου και ιδιωτικής τοποθέτησης, η τιμή θα είναι πολύ χαμηλότερη από την αρχικά προσδοκώμενη, δημιουργώντας ρίσκο κοινωνικών αντιδράσεων και απώλειας πολιτικού κεφαλαίου για την κυβέρνηση. Οι παράγοντες αυτοί αξιολογούνται, ενώ η στάθμισή τους στη λήψη πολιτικών αποφάσεων είναι αντίστοιχη των πιέσεων και της ευρύτερης κοινωνικής συγκυρίας.
Ζητήματα, θα μπορούσα να ανακύψουν επίσης από τον γεωοικονομικό ανταγωνισμό ΗΠΑ-ΕΕ στα ενεργειακά, ιδιαίτερα όσον αφορά τη διαδικασία ιδιωτικοποίησης της ΔΕΠΑ δικτύων και του terminal φυσικού αερίου στην Αλεξανδρούπολη.
Ακόμη δυσκολότερη και ανώριμη είναι η υπόθεση απολιγνιτιμού και σταδιακής πώλησης της ΔΕΗ. λόγω τόσο των εσωτερικών ισορροπιών που πρέπει να εξασφαλιστούν, όσο και εξαιτίας των διαφορετικών δυνάμεων που επιδρούν σε αυτούς τους σχεδιασμούς σε εθνικό και ευρωπαϊκό επίπεδο καθώς και στην ιδιαίτερη περιοχή των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου.
Οι επιπτώσεις
Έτσι, ακόμα και οι αναθεωρημένοι και συγκρατημένα φιλόδοξοι σχεδιασμοί για αποκρατικοποιήσεις 2,4 δισ. το 2020, αυτές δεν αναμένεται να ξεπεράσουν τα 1-1,2 δισ.
Βέβαια, η υποαπόδοση του προγράμματος αποκρατικοποιήσεων θα έχει πολυεπίπεδες επιπτώσεις, ΄ξεκινώντας από τους στόχους για προσέλκυση Άμεσων Ξένων Επενδύσεων και φτάνοντας μέχρι την ανάπτυξη, την αγορά εργασίας, τα έσοδα του προϋπολογισμού και τους ιδιαίτερα ευαίσθητους δημοσιονομικούς στόχους.
Σε ένα τέτοιο σκηνικό, οι προοπτικές των αποκρατικοποιήσεων αποτιμώνται σε πολύ χαμηλότερες τιμές ως έσοδα και στους πίνακες προοπτικές των εταιριών αξιολόγησης, που συνεπάγεται πιο χλιαρό ενδιαφέρον από smart money και εντονότερο από distress funds.
