Νέο κύκλο προκλήσεων και περιφερειακής τρομοκρατίας ανοίγει ο Ταγίπ Ερντογάν, θέλοντας αφενός να υποβαθμίσει τις διπλωματικές και πολιτικές ήττες σε Ουάσιγκτον και ΟΗΕ και αφετέρου να δημιουργήσει δυναμική τετελεσμένων στην Ανατολική Μεσόγειο προλαμβάνοντας ενδεχόμενη κατάρρευση της Κυβέρνησης Έθνικής Ενότητας (GNA) της Λιβύης.
Ο Τούρκος πρόεδρος σε μια ακόμη προσπάθεια να εκτρέψει την προσοχή και να κερδίσει χρόνο, ανακοίνωσε την επιτάχυνση της συνεργασίας με τη Λιβύη, μιλώντας σε δημοσιογράφους στη Γενεύη στο πλαίσιο του διεθνούς φόρουμ για τους Πρόσφυγες που διοργανώνει ο ΟΗΕ.
«Θα επιταχύνουμε τη συμφωνία μεταξύ Τουρκίας και Λιβύης. Τους έχουμε πει ότι είμαστε πάντα έτοιμοι να βοηθήσουμε εάν το χρειαστούν. Είτε πρόκειται για στρατιωτική συνεργασία και συνεργασία για την ασφάλεια είτε για τα βήματα που έχουν ληφθεί σε ό,τι αφορά τα δικαίωματά μας στη θάλασσα. Είμαστε έτοιμοι»,
τόνισε.
Ο Ερντογάν αναφέρθηκε και στην αποστολή drones στα κατεχόμενα λέγοντας ότι «είμαστε σε διαδικασία να αυξήσουμε τον αριθμό τους αν αυτό κριθεί απαραίτητο”. Οι δηλώσεις του Ερντογάν έρχονται τη στιγμή που τουρκικά media κάνουν λόγο και για αποστολή F-16 στα Κατεχόμενα. Επίσης, πραγματοποιούνται στο πλαίσιο του ΟΗΕ, προκαλώντας, στην ουσία, το Συμβούλιο Ασφαλείας να θέσει το θέμα σε συνεδρίασή του, έτσι ώστε να μπορέσει να συμψηφίσει την τουρκική παρουσία στη Λιβύη με τη ρωσική και την αμερικανική, διεκδικώντας ρόλο περιφερειακής υπερδύναμης.
Την ίδια στιγμή η Άγκυρα κλιμακώνει τις προκλήσεις απέναντι στην Ελλάδα, τόσο με την έξαρση των προσφυγιών-μεταναστευτικών ροών και την αλλαγή της πληθυσμιακής σύνθεσής τους, όσο και με τη δραστηριότητα της τουρκικής πολεμικής αεροπορίας, της ακτοφυλακής και του πολεμικού ναυτικού στο Αιγαίο.
Ταυτόχρονα, κρατάει “ζεστό” και το μέτωπο με την Κύπρο, το οποίο επιχειρεί να στρατιωτικοποιήσει, αυξάνοντας τον κίνδυνο για την ευρύτερη περιοχή.
Η αύξηση της στρατιωτικής και παραστρατιωτικής δραστηριότητας της Τορκίας στη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, δρα υπονομευτικά για τις αναπτυξιακές προοπτικές της περιοχής, καθώς αυξάνεται το γεωπολιτικό ρίσκο και περιπλέκονται οι ισορροπίες.
Ωστόσο, τα πολυμερή σχήματα αμυντικής και οικονομικής συνεργασίας που δημιουργήθηκαν στην περιοχή, υπό την αιγίδα των ΗΠΑ και με στόχο τον έλεγχο του ανατολικού ενεργειακού διαδρόμου της ΕΕ, βάλλονται παντανταχόθεν και επιχειρείται να δοθεί η αίσθηση ότι είναι κατώτερα των προσδοκιών και των απαιτήσεων, έτσι ώστε να αποσυσπειρωθούν. Η στρατηγική, όμως, αν και απέδωσε αρχικά επικοινωνιακά δεν φαίνεται να αποδίδει καρπούς πολιτικά και διιπλωματικά.
Διαδοχικές ήττες στην Ουάσιγκτον
Έτσι, ενώ τα μηνύματα στις διμερείς σχέσεις με τις ΗΠΑ είναι αρνητικά, καθώς μπορεί ο Τραμπ να μην υπογράφει το ψήφισμα του Κογκρέσου για την αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων, θεωρείται ωστόσο δύσκολο ο πρόεδρος των ΗΠΑ να μπλοκάρει τον αμυντικό προϋπολογισμό του 2020 που υπερβαίνει τα 700 δισ. δολάρια και στον οποίο περιλαμβάνονται οι κυρώσεις CAATSA για τους S-400 και η άρση του εμπάργκο πωλήσεων όπλων στην Κύπρο. Αν σε αυτά προστεθεί και το νομοσχέδιο αναβάθμιση των σχέσεων ΗΠΑ-Ελλάδας, στα πλαίσια του οποίου επαναξιολογείται η γεωστρατηγική αξία της Τουρκίας, τότε διαμορφώνεται ένα μάλλον ασφυκτικό πεδίο στις σχέσεις με τις ΗΠΑ.
Βέβαια, δεν θα μπορούσαν να παραβλεφθούν και οι δηλώσεις του πρέσβη των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, ο οποίος με ηχηρό τρόπο καταδίκασε το Μνημόνιο Τουρκίας-Λιβύης, χαρακτηρίζοντάς το έκνομο καθώς δεν συνάδει με το διεθνές δίκαιο της Θάλασσας.
Ανησυχούν και οι Άραβες
Αξίζει να σημειωθεί ότι ο Έλληνας υπουργός Εξωτερικών, που περιοδεύει στις αραβικές χώρες της Ανατολικής Μεσογείου, έχει ήδη καταγράψει τη βαθύτατη ανησυχία τους για την προσπάθεια της Τουρκίας να επεκτείνει την επιρροή της όχι μόνο στη βόρεια Συρία αλλά και στη Λιβύη.
Ο κ. Δένδιας βρέθηκε χθες στη Σαουδική Αραβία, πρώτο σταθμό του στην ευρύτερη περιοχή (σήμερα βρίσκεται στο Αμπου Ντάμπι και αύριο στο Αμμάν). Ωστόσο νωρίτερα, η μόνιμη αντιπροσωπεία της Αιγύπτου στα Ηνωμένα Εθνη κοινοποίησε δύο επιστολές προς τον γ.γ. του ΟΗΕ Αντόνιο Γκουτέρες και την πρόεδρο του Συμβουλίου Ασφαλείας, με τις οποίες χαρακτηρίζονται ως άκυρα και ανυπόστατα τα δύο μνημόνια που υπεγράφησαν μεταξύ της κυβέρνησης της Τρίπολης και της Αγκυρας. Διπλωματικές πηγές ανέφεραν ότι το Κάιρο ζητεί από τον ΟΗΕ να μην πρωτοκολληθούν τα δύο μνημόνια. Παράλληλα, η Αθήνα προχωρεί σε κινήσεις περαιτέρω απομόνωσης των τουρκικών θέσεων, καθώς μπλόκαρε το αίτημα της κυβέρνησης της Λιβύης στο ΝΑΤΟ για τη χορήγηση βοήθειας στην ανάπτυξη αμυντικών δυνατοτήτων (Defence and Related Security Capacity Building).
Επίσης, οι Αραβες εκτιμούν ότι η Αγκυρα επιχειρεί να αναπτύξει στρατιωτικές δυνάμεις στο έδαφος της Λιβύης, ώστε να έχει λόγο στο μέλλον της χώρας κατά τρόπο πανομοιότυπο με εκείνον που διαθέτει αυτή τη στιγμή στο μέτωπο της Συρίας. Εξάλου, η Τουρκία διαθέτει, όπως και οι ΗΠΑ, μεγάλη βάση στο Κατάρ, το οποίο στηρίζουν έναντι της Σαουδικής Αραβίας, διαμορφώνοντας παράληλλα και νέες σχέσεις με το Ιράν, μέσου του ίδιου διαύλου.
Οι κινήσεις της Άγκυρας, ιδωμένες αποσπασματικά ερμηνεύονται ως αποσταθεροποιητικές, ενώ υπό το πρίσμα της προσπάθειας αναβάθμισης της γεωπολιτικής της θέσης και γεωστρατηγικής της αξίας, καθίσταται πιο εύκολα αντληπτό ότι πρόκειται για ευρεία προσπάθεια αναδιάταξης ισορροπιών και ανατροπής του status quo στην περιοχή.
