Διττό είναι το μήνυμα του κειμένου συμπερασμάτων του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου για την Τουρκία, καθώς αφενός χαρακτηρίζεται έκνομο το Μνημόνιο με τη Λιβύη, ενώ από την άλλη δεν υπάρχει καμία αναφορά στις εξελίξεις στη Λιβύη, όπου κατά τη διάρκεια της Συνόδου Κορυφής ο στρατάρχης Χαφτάρ ξεκίνησε επίθεση κατά της κυβέρνησης της Τρίπολης, η οποία υπέγραψε τη σύμβαση με την Άγκυρα.
Το κείμενο συμπερασμάτων είναι καταπέλτης για την Τουρκία, όπως αναμενόταν άλλωστε, καθώς χαρακτηρίζει το Μνημόνιο με τη Λιβύη μη-σύννομο, αναγνωρίζει το Διεθνές Δίκαιο της Θάλασσας ως βάση της αξιολόγησης και ξεκαθαρίζει ότι δεν παράγει νομικά αποτελέσματα για τρίτες χώρες. Τέλος, εκφράζει ρητά την αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και επιβεβαιώνει αποτελέσματα προηγούμενων συνόδων στα οποία περιλαμβάνονται αποφάσεις για κυρώσεις.
Οι Ευρωπαίοι ηγέτες στην παράγραφο 19 των συμπερασμάτων αναπτύσσουν το σκεπτικό της ΕΕ γύρω από τις ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, τις οποίες χαρακτηρίζουν συνολικά παράνομες και προκλητικές, εντάσσοντας την Ελλάδα στο ίδιο πλαίσιο που έχει τεθεί η Κύπρος. Έτσι, αν και η ΕΕ δεν αναφέρεται σε συνέπειες και δεν προειδοποιεί ευθέως την Τουρκία για κυρώσεις, όπως είχε εγκαίρως επισημάνει το Crisis Monitor, εν τούτοις καθιστά σαφές στην Άγκυρα ότι οι δραστηριότητές της στη Μεσόγειο αντιμετωπίζονται ενιαία και συλλογικά. Όπερ σημαίνει ότι δεν θα χρειαστεί νέα προσέγγιση και νέα διαδικασία κλιμάκωσης για να επεκταθούν οι κυρώσεις που ήδη προωθούνται για την Κύπρο, έτσι ώστε να καλύψουν και τις δραστηριότητες της Τουρκίας που παραβιάζουν τα κυριαρχικά δικαιώματα της Ελλάδας.
Η γλώσσα του ανακοινωθέντος είναι πολιτικά ήπια, χωρίς εξάρσεις και αποπνέει ψυχραιμία. Νομικά, η ρητορική είναι σαφής, αυστηρή και δεν αφήνει περιθώρια παρερμηνειών, καθιστώντας σαφές ότι η ΕΕ δεν θα αναγνωρίσει αποτελέσματα που προσπαθεί να παράξει η Τουρκία μέσω του Μνημονίου, επιμένοντας στο status quo της περιοχής. Το πλέον σημαντικό σκέλος του είναι η επίκληση του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας, το οποίο αναγνωρίζει τις υφαλοκρηπίδες των νησιών και τα δικαιώματα των νησιωτικών κρατών.
Η αναφορά της ΕΕ στις δραστηριότητες της Τουρκίας
“Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο υπενθυμίζει τα προηγούμενα συμπεράσματά του σχετικά με την Τουρκία της 22ας Μαρτίου και της 20ής Ιουνίου. Επαναβεβαιώνει τα συμπεράσματά του της 17ης και 18ης Οκτωβρίου σχετικά με τις παράνομες γεωτρήσεις της Τουρκίας στην Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της Κύπρου. Το Μνημόνιο Κατανόησης Τουρκίας-Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο Θάλασσα παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τα τρίτα κράτη. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιβεβαιώνει χωρίς αμφιβολία τη δική του αλληλεγγύη προς την Ελλάδα και την Κύπρο σχετικά με αυτές τις ενέργειες της Τουρκίας”,
Τα βασικά σημεία εντοπίζονται στις διατυπώσεις ο Μνημόνιο Κατανόησης Τουρκίας-Λιβύης για την οριοθέτηση των θαλάσσιων δικαιοδοσιών στη Μεσόγειο Θάλασσα παραβιάζει τα κυριαρχικά δικαιώματα τρίτων κρατών, δεν συμμορφώνεται με το δίκαιο της θάλασσας και δεν μπορεί να παράγει νομικές συνέπειες για τα τρίτα κράτη.
Η ανακοίνωση της ΕΕ, εκφράζει επίσης ρητώς την «αλληλεγγύη» της στην Ελλάδα και στην Κύπρο, που ανησυχούν ότι η Τουρκία προσπαθεί να προβάλλει αξιώσεις σε μεγάλα κοιτάσματα φυσικού αερίου τα οποία εκτιμάται πως βρίσκονται στον βυθό των περιοχών που εποφθαλμιά.
Η ΕΕ, αποφεύγει ωστόσο να σηκώσει τους τόνους, δεν διατυπώνει συστάσεις, ούτε παραινέσεις προς την Άγκυρα, δεν συστήνει αυτοπεριορισμό και δεν απειλεί με κυρώσεις. Ωστόσο, τα παραπάνω περιλαμβάνονται στα αποτελέσματα προηγούμενων Συνόδων Κορυφής, τα οποία αναφέρει ρητά ότι επιβεβαιώνει.
Έτσι, αν και πολιτικο-διπλωματικά επιλέχθηκε συναισθηματικά αποφορτισμένη γλώσσα, με στόχο να μην πληγεί το γόητρο του Ταγίπ Ερντογάν με τρόπο θα οδηγήσει σε κλιμάκωση της ρητορικής της αντιπαράθεσης και θα μπορούσε να προκαλέσει αψυχολόγητες αντιδράσεις από την πλευρά της Τουρκίας, εν τούτοις δημιουργείται η αίσθηση της κάλυψης για την Ελλάδα και την Κύπρο.
Από τη ρητορική του ανακοινωθέντος οι ηγέτες φαίνεται ότι αναμένουν κινητικότητα που θα αλλάξει de facto το προφίλ της κατάστασης, καθώς ήταν ενήμεροι για την επίθεση των δυνάμεων του Χαλίφα Χαφτάρ στην Τρίπολη, την οποία δεν καταδίκασαν, ούτε ζήτησαν από τις εμπλεκόμενες πλευρές στη Λιβύη να επιδείξουν αυτοσυγκράτηση.
Συνεπώς, η ΕΕ λαμβάνει ενεργά και παθητικά θέσεις που έρχονται σε ευθεία αντίθεση με τα συμφέροντα της Τουρκίας και ως εκ τούτου είναι δηλωτικές των διαθέσεών της, τις οποίες αποφεύγει να εκφράσει ρητά, έτσι ώστε να χρεώσει την όποια έξαρση ακολουθήσει στον Ταγίπ Ερντογάν.
