Σε ομιχλώδες τοπίο, με πολλές εστίες και ακόμα περισσότερες αβεβαιότητες, υπό διαρκώς μεταβαλλόμενες συνθήκες συναντώνται σήμερα στο Λονδίνο, στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του NATO ο Έλληνας πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης με τον Τούρκο πρόεδρο Ταγίπ Ερντογάν, στη σκιά της υπογραφής δύο Μνημονίων μεταξύ της Τουρκίας και της Λιβύης, το ένα εκ των οποίων φαίνεται να αμφισβητεί -μεταξύ άλλων- ελληνικά κυριαρχικά δικαιώματα.
Της συνάντησης, όμως, θα έχουν προηγηθεί οι ομιλίες των ηγετών στη συνεδρίαση του NATO, όπου ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχει προαναγγείλει ότι θα θέσει ανοιχτά και με στοιχεία το ζήτημα της τουρκικής προκλητικότητας, ενώ ο Ταγίπ Ερντογάν θα επικεντρώσει στην επιζητούμενη στήριξη της Συμμαχίας κατά των Κούρδων. Αυτά όμως δεν είναι τα μοναδικά ζητήματα στην ατζέντα των δύο πλευρών, αλλά τα επίκαιρα.
Το πλήρες σετ των ελληνοτουρκικών θεμάτων, το Κυπριακό, τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου, η χαλιναγώγηση της ρωσικής επιθετικότητας στη Βαλτική και τη Μαύρη Θάλασσα και το προσφυγικό συνδέονται με δεσμούς και υπόγειες διαδρομές που δεν είναι πάντα ορατές δια γυμνού οφθαλμού. Έτσι, αναπόφευκτα, η ατζέντα της διαπραγμάτευσης θα είναι ευρεία, καθιστώντας την επίτευξη απτού αποτελέσματος μια ιδιαίτερα δύσκολη πρόκληση.
Διαβάστε επίσης: Παρέμβαση Ρωσίας στα ελληνοτουρκικά: Δηλώσεις, παρασκήνιο και ερμηνείες
Τις τελευταίες ημέρες τόσο η Ελλάδα όσο και η Τουρκία έχουν αναπτύξει έντονη και πολυεπίπεδη κινητικότητα προσπαθώντας να διαμορφώσουν ad hoc συμμαχίες και να ενισχύσουν την επιρροή τους.
Χθες, εκδηλώθηκαν για πρώτη φορά δημοσίως οι αντιδράσεις των ισχυρών απέναντι στις ενέργειες της Τουρκίας, οι οποίες χαρακτηρίστηκαν προκλητικές και δυνάμει αποσταθεροποιητικές, λόγω των αντιδράσεων που προκαλούν σε Ελλάδα, Αίγυπτο και Κύπρο. Ωστόσο, οι θέσεις που διατύπωσαν ΗΠΑ και Ρωσία δείχνουν ότι δεν υπάρχει πίεση αναδίπλωσης προς την Τουρκία, αλλά ανάσχεσης, καθώς αμφότεροι οι εκπρόσωποι του State Department και του ρωσικού υπουργείου Εξωτερικών, συνέστησαν στην Άγκυρα αυτοπεριορισμό.
Διαβάστε επίσης: Διπλό πλήγμα στην Τουρκία από Πάιατ και State Department
Οι εκφράσεις που χρησιμοποιήθηκαν στις δηλώσεις είναι ενδεικτικές της στάσης αναμονής και της πολιτικής κατευνασμού που ακολουθούν οι διεθνείς παίχτες προς την Άγκυρα.
Η στάση αυτή, αν και ενοχλεί την Αθήνα, δεν ήταν απρόσμενη, δεδομένων των ανοιχτών μετώπων που επηρεάζονται καταλυτικά από τη στάση της Τουρκίας, την οπορτουνιστική αντίληψη του Ντόναλντ Τραμπ για τις διεθνείς σχέσεις και την προσπάθεια του Βλάντιμιρ Πούτιν να ανακόψει την εμπέδωση του γεωοικονομικού δόγματος των ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο.
Διαβάστε επίσης: Αλαλούμ με τα ΜΟΕ: Το Μαξίμου αδειάζει το ΥΠΕΘΑ
Αντίστοιχα επιφυλακτική στάση τηρεί και η Ευρώπη, καθώς παρά τους δημόσιους διαξιφισμούς Μακρόν-Ερντογάν, η γερμανική κυβέρνηση -που ισορροπεί σε τεντωμένο σχοινί μετά την αλλαγή ηγεσίας στο SPD και την απόσταση που δημιουργείται πλέον μεταξύ δύο εκ των τριών εταίρων του συνασπισμού- επέτρεψε την πώληση στρατιωτικού υλικού στην Τουρκία.Η κίνηση αυτή, σε συνδυασμό με τις δηλώσεις για χρηματοδότηση του προσφυγικού και τις δηλώσεις για την στρατηγική σημασία της Τουρκίας, έχουν ιδιαίτερη σημειολογία, καθώς είναι ενδεικτικές της κρισιμότητας των στιγμών και αναγνωρίζουν το ευρύ μέτωπο αλληλεξάρτησης. Αυτό προέκυψε άλλωστε από τη στάση του Ύπατου Εκπροσώπου της ΕΕ, Γιόσιπ Μπόρελ, ο οποίος δεν προέβη σε δηλώσεις μετά τη συνάντηση με τον Νίκο Δένδια, χθες στις Βρυξέλλες.
Σε ό,τι αφορά στην ουσία του ζητήματος, σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, που επικαλείται η “Καθημερινή” οι θέσεις της Ελλάδας είναι ξεκάθαρες:
«Η απόπειρα της Τουρκίας να καταργήσει θαλάσσιες ζώνες νησιών -όπως η Κρήτη, η Ρόδος, η Κάρπαθος, το Καστελόριζο-με τεχνάσματα όπως άκυρα διμερή μνημόνια, δεν παράγει διεθνώς έννομα αποτελέσματα. Δεν μπορεί δηλαδή να θίξει κυριαρχικά δικαιώματα των νησιών μας, που είναι εδραιωμένα στο Διεθνές Δίκαιο και, ειδικότερα, στο Δίκαιο της Θάλασσας»
τόνιζαν χαρακτηριστικά, επισημαίνοντας πως ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης συντονίζει ήδη μια σειρά δράσεων που απαντούν έμπρακτα στις τουρκικές προκλήσεις.
Οι συνθήκες που αντιμετωπίζει τώρα η Αθήνα είναι αισθητά διαφοροποιημένες από αυτές που είχαν διαμορφωθεί προεκλογικά, για μια σειρά από λόγους:
- Πολιτική αλλαγή, αναδιάταξη προτεραιοτήτων και κενό εξουσίας στην Ελλάδα
- Μετάβαση εξουσίας και τριβές στην ΕΕ
- Απόσυρση των ΗΠΑ από τη Μέση Ανατολή
- Πολιτικό στρες Τραμπ και εκλογές 2020
- Εκλογές στη Μεγάλη Βρετανία
- Πολιτικές πιέσεις στη Γερμανία
- Εδραίωση της Ρωσίας ως ρυθμιστή των εξελίξεων στη Συρία
Προειδοποιήσεις
Την κατάσταση αυτή είχε αναγνωρίσει από καιρό η τουρκική διπλωματία και προς τούτου εφάρμοζε στρατηγική σταδιακής κλιμάκωσης. Υπ΄αυτό το πρίσμα, η υπογραφή των Μνημονίων με τη Λιβύη ακριβώς πριν από τη Σύνοδο Κορυφής του ΝΑΤΟ δεν είναι καθόλου τυχαία. Έτσι καταδεικνύεται μια ευρύτερη στρατηγική ισχυροποίησης της διαπραγματευτικής θέσης της Τουρκίας και εκμετάλλευσης της αναστάτωσης αυτής ως μέσο για την επίτευξη ωφελημάτων σε άλλο επίπεδο.
Για την αλλαγή της δυναμικής των εξελίξεων στην Ανατολική Μεσόγειο και την ανάγκη διαφοροποίησης της ελληνικής εξωτερικής πολιτικής μετεκλογικά είχε εγκαίρως προειδοποιήσει με άρθρο του και δημόσιες παρεμβάσεις ο πρώην πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης. Αντιστοίχως, μετεκλογικά και σε πιο αιχμηρή γλώσσα τοποθετήθηκε και ο Κώστας Καραμανλής.
Το πρόγραμμα του Έλληνα πρωθυπουργού την Τετάρτη:
- Στις 11.45 ώρα Ελλάδας θα παραστεί στην τελετή για τα 70 χρόνια του ΝΑΤΟ.
- Στις 12.00 είναι προγραμματισμένη η έναρξη της συνεδρίασης στη διάρκεια της οποίας θα υπάρξει παρέμβαση του Πρωθυπουργού.
- Στις 15.00 ο Πρωθυπουργός θα παρακαθίσει σε γεύμα που παραθέτει ο Πρόεδρος των ΗΠΑ Donald Trump για τους αρχηγούς κρατών και κυβερνήσεων που υλοποιούν τον στόχο της διάθεσης 2% ΑΕΠ για τις αμυντικές δαπάνες.
- Στις 16.30 ο Πρωθυπουργός θα συναντηθεί με τον Πρόεδρο της Τουρκίας Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν.
