Διπλή και συντονισμένη -όπως φαίνεται- παρέμβαση στα ελληνοτουρκικά έκαναν με μικρή χρονοκαθυστέρηση οι ΗΠΑ, καθώς τόσο ο εκπρόσωπος του State Department, όσο και ο πρέσβης τους στην Αθήνα χαρακτήρισαν “προκλητικό” και “αποσταθεροποιητικό”.
Ιδιαίτερη σημασία έχει ο χρόνος που εκδηλώνεται το αμερικανικό μπαράζ κατά της τουρκικής προκλητικότητας, καθώς συμπίπτει με τη Σύνοδο Κορυφής του NATO, όπου η Τουρκία προτάσσει το θέμα του χαρακτηρισμού των Κούρδων πολιτοφυλάκων YPG, ως τρομοκρατική οργάνωση.
Οι δηλώσεις των Αμερικανών αξιωματούχων αναμένεται να βαρύνουν στις διαπραγματεύσεις των ΗΠΑ με την Τουρκία στο πλαίσιο του NATO, αλλά και σε διμερές επίπεδο. Η απόφαση των ΗΠΑ να αποστασιοποιηθεί από τις ενέργειες της Τουρκίας στην Ανατολική Μεσόγειο, αναμένεται να δώσει ώθηση στην ελληνική στρατηγική ακόμα και εντός της Συμμαχίας, αν και επισήμως ο γενικός γραμματέας έχει απριόρι ξεκαθαρίσει ότι το ΝΑΤΟ θα διατηρήσει ρόλο ουδέτερου παρατηρητή.
Όπως δήλωσε ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών,
«η ανακοίνωση ενός υπογεγραμμένου μνημονίου κατανόησης για την οριοθέτηση μεταξύ της Τουρκίας και της κυβέρνησης Εθνικής Συμφιλίωσης της Λιβύης (GNA) έχει προκαλέσει εντάσεις στην περιοχή, δεν είναι χρήσιμη και είναι προκλητική».
Σε ερώτηση του ΑΠΕ-ΜΠΕ, εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ υπενθύμισε ότι οι ΗΠΑ δεν παίρνουν γενικά θέση στις διαφωνίες για τα θαλάσσια σύνορα άλλων κρατών. Παρ’ όλα όμως αυτά, κάλεσε
«όλες τις πλευρές να απέχουν από ενέργειες που ενέχουν τον κίνδυνο να αυξήσουν τις εντάσεις στην ανατολική Μεσόγειο σε μια ευαίσθητη χρονικά στιγμή».
Κληθείς να σχολιάσει τις τελευταίες εξελίξεις, ο εκπρόσωπος του αμερικανικού υπουργείου Εξωτερικών παρατήρησε ότι
«αυτές οι εξελίξεις δείχνουν τον κίνδυνο η σύγκρουση στη Λιβύη να λάβει ευρύτερες περιφερειακές διαστάσεις και την επείγουσα ανάγκη να εργαστούν όλα τα ενδιαφερόμενα μέρη μέσω διαπραγματεύσεων για την επίτευξη μιας λύσης».
Κριτική και από Πάιατ
Στο ίδιο πνεύμα κινήθηκε και ο πρέσβης των ΗΠΑ στην Αθήνα, Τζέφρι Πάιατ, υπογραμμίζοντας ότι η κάθε συμφωνία πρέπει να βασίζεται στο Διεθνές Δίκαιο και επισημαίνοντας ότι η ενέργεια αυτή δεν συμβάλλει στην σταθερότητα.
Σε δηλώσεις του στο περιθώριο του συνεδρίου του Ελληνο-Αμερικανικού Επιμελητηρίου, ο Τζέφρι Πάιατ ρωτήθηκε εάν η Τουρκία επιχειρεί να ερμηνεύσει ή να ξαναγράψει τις διεθνείς συνθήκες για το Δίκαιο της Θάλασσας.
Ο Αμερικανός πρέσβης απάντησε ότι για το
«φερόμενο μνημόνιο συνεργασίας της Τουρκίας με τη Λιβύη δεν έχουμε δει ακόμα το κείμενο, αλλά ξεκάθαρα βλέπουμε μια τέτοια ενέργεια ως απομάκρυνση από την κατάσταση της σταθερότητας που οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν προσπαθήσει να ενθαρρύνουν». Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αμερικανός πρέσβης εξέφρασε την ελπίδα ότι «το συντομότερο δυνατόν, η προσοχή μας να στραφεί ξανά στην οικοδόμηση πεδίων συνεργασίας βάσει του Διεθνούς Δικαίου».
Πάντως, ο πρέσβης των ΗΠΑ κράτησε και επιφυλάξεις, λέγοντας ότι “δεν έχουμε δει ακόμα το κείμενο”, διατύπωση που αφήνει χώρο για ελιγμούς εφόσον αποκτήσουν πρόσβαση στο κείμενο και ανάλογα με τις ευρύτερες εξελίξεις στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας.
Επισήμανε πως η Ελλάδα και οι ΗΠΑ έχουν κοινό ισχυρό ενδιαφέρον να παραμένει η Τουρκία αγκυροβολημένη στη Δύση, το ΝΑΤΟ και στην ευρωατλαντική συμμαχία.
Παράλληλα υπογράμμισε πως οι ΗΠΑ έχουν επανειλημμένα ξεκαθαρίσει την εκτίμησή τους για τα βήματα που έχουν κάνει ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης και η κυβέρνησή του, «κυριολεκτικά από τις πρώτες ημέρες της διακυβέρνησής τους», να κρατήσουν ανοικτά τα κανάλια επικοινωνίας μεταξύ της Αθήνας και της Άγκυρας, καθώς και ότι έχουν ξεκαθαρίσει ότι η Ελλάδα δεν επιδιώκει κλιμάκωση ούτε προκλήσεις.
Παράλληλα, χαρακτήρισε «καίριας σημασίας» την πρόσκληση του πρωθυπουργού στην Ουάσινγκτον στις 7 Ιανουαρίου.
