Η κληρονομιά της κρίσης είναι βαριά για τις τράπεζες και τους τραπεζίτες, καθώς δεν άφησε πίσω της μόνο κόκκινα δάνεια, αλλά άλλαξε ριζικά την κουλτούρα των ιδρυμάτων και την ψυχολογία των ιθυνόντων, τα συμπτώματα της οποίας βιώνουμε καθημερινά, με έσχατο παράδειγμα τις αυξήσεις στις χρεώσεις τραπεζικών υπηρεσιών, ενώ οι εξαντλητικοί όροι καθιστούν τις νέες δανειοδοτήσεις ασύμφορες για τον πελάτη εμποδίζοντας την ανάπτυξη σχέσης εμπιστοσύνης.
Το ρίσκο δαιμονοποιήθηκε, η πρωτοβουλία περιορίστηκε και οι κανόνες πολλαπλασιάστηκαν. Ένα ολόκληρο οικοσύστημα βρέθηκε σε κατάσταση παρατεταμένου stress. Οι μονάδες διαχείρισης μη εξυπηρετούμενων δανείων εξελίχθηκαν σε βασικό κορμό των τραπεζών, οι πωλήσεις NPE’s σε καίρια δραστηριότητα και οι δανειοδοτήσεις αρνητική έννοια.
Η κατάσταση που δημιουργήθηκε κατέστησε την επιστροφή των τραπεζών στη λειτουργικά κερδοφορία σενάριο επιστημονικής φαντασίας, ενώ η μονόπλευρη σχέση την αγορά, οι επιθετικές πολιτικές είσπραξης κόκκινων δανείων και η αδυναμία των τραπεζών να μοιραστούν το επιχειρηματικό ρίσκο έχουν υπονομεύσει τις προοπτικές αποκατάστασης της παραγωγικής σχέσης των τραπεζών με τις επιχειρήσεις και τους πελάτες.
Παράλληλα, όμως, οι ελληνικές τράπεζες έμειναν αρκετά πίσω στην ανάπτυξη των διαδικτυακών δυνατοτήτων, οι οποίες ακόμα και σήμερα παραμένουν περιορισμένες στην υλοποίηση ηλεκτρονικών πληρωμών. Ακόμα και στις καλύτερες των περιπτώσεων οι τραπεζικές υπηρεσίες δεν υπερβαίνουν το ηλεκτρονικό πορτοφόλι. Τα ηλεκτρονικά δίκτυα των τραπεζών παρέμειναν εσωστρεφή και περιορισμένης λειτουργικότητας, εικόνα αντίστοιχη με αυτή που παρουσίαζαν τα φυσικά. Οι ελληνικές τράπεζες πέρασαν με μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση καρτών νέας τεχνολογίας και στη χρήση ψηφιακών ευκολιών, όπως το δακτυλικό αποτύπωμα. Και πάλι, όμως, φοβικά, χωρίς να προσφέρουν πολυλειτουργικές κάρτες και καθετοποιημένες υπηρεσίες.
Οι σχέσεις των τραπεζών με την αγορά είναι εξόχως δυσλειτουργικές καθώς οι προμήθειες για ηλεκτρονικές πληρωμές παραμένουν υψηλές και θα ακριβύνουν περαιτέρω, τη στιγμή μάλιστα που παγκοσμίως μειώνονται. Στην Ελλάδα, επίσης, η τιμολόγησή των προσφερομένων υπηρεσιών έχει άμεσο αντίκτυπο και στην κουλτούρα πληρωμών που αναπτύσσουν οι επαγγελματίες. Οι τραπεζίτες αντί να διαμορφώσουν συνθήκες αύξησης χρήσης και να δώσουν κίνητρα διευκόλυνσης πληρωμών, επενδύοντας τόσο στους εμπόρους όσο και στους καταναλωτές, πιέζουν την εκάστοτε κυβέρνηση να καταστήσει υποχρεωτική, δια νόμου, τη χρήση POS.
Η παθητική συμπεριφορά των τραπεζών, σε συνδυασμό με την υπερ-χρηματοδότηση των start-up fintech επιχειρήσεων, δημιούργησε δυναμική disruption, η οποία ωστόσο δεν έχει εμπεδωθεί, κυρίως λόγω της άρνησης των τραπεζών να δώσουν χώρο και να εγκολπώσουν τα σχήματα και την τεχνογνωσία στον παραγωγικό τους ιστό.
Σήμερα, οι τράπεζες αναζητούν ρευστότητα, που θα έρθει μέσω της αύξησης καταθέσεων, λειτουργική κερδοφορία που μπορεί να επιτευχθεί μέσω της δημιουργίας και προώθησης νέων προϊόντων καθώς και ρυθμό ανάπτυξης που θα επιτρέψει να αποτανθούν στις αγορές όχι για την κάλυψη χρηματοδοτικών κενών, αλλά για την επίτευξη αποδόσεων και συμμετοχή στο μέλλον. Ωστόσο, κάτι τέτοιο δεν φαίνεται να επιτυγχάνεται υπό τις τρέχουσες συνθήκες. Τα βήματα που κάνουν οι τραπεζίτες είναι καθυστερημένα, νωχελικά και φοβικά. Η αναγωγή του ρίσκου σε αρνητική έννοια, η αδυναμία τους να διαμορφώσουν προϊόντα συνδυασμένου κύκλου αποδόσεων και προοδευτικού διαμοιρασμού του κινδύνου για τις μικρές και πολύ μικρές επιχειρήσεις και η εμμονή στην παλαιού τύπου προσέγγιση πελατών, μέσω απαρχαιωμένων τεχνικών αποτίμησης κινδύνου, με ελλιπώς εκπαιδευμένο προσωπικό, υπό τη δαμόκλειο σπάθη της αέναης μείωσης κόστους, δημιουργούν ένα ιδιαίτερα πιεστικό πλαίσιο που υποσκάπτει τις προοπτικές και αυξάνει τους κινδύνους.
Πλέον, οι τραπεζίτες οφείλουν να εστιάσουν στην σωστή αποτίμηση του κινδύνου, στον υπολογισμό αποδόσεων και στην δημιουργία προοπτικών με πελατοκεντρικά και όχι τραπεζοκεντρικά κριτήρια. Όπως δήλωσε προσφάτως ο πρόεδρος της Ένωσης Ελληνικών Τραπεζών και πρόεδρος της Τράπεζας Πειραιώς,
Η Ανεξάρτητη Μονάδα Διαχείρισης κινδύνων καλείται να παίξει κρίσιμο ρόλο σε τέσσερα πεδία:
- η χάραξη των πολιτικών κινδύνου ώστε να υπάρχει αποτελεσματική διαχείριση κεφαλαίων και ρευστότητας,
- η αναλογία ρίσκου και αναμενόμενου οφέλους,
- οι προκλήσεις από τη ραγδαία εξέλιξη της τεχνολογίας και
- κυρίως η εμπέδωση της κουλτούρας ότι η διαχείριση κινδύνων είναι κοινός στόχος.
Συνεχίζοντας μάλιστα ο Γιώργος Χατζηνικολάου τόνισε
“Ο Chief Risk Officer πρέπει να λειτουργεί μέσα στο επιχειρηματικό περιβάλλον της Τράπεζας, ως ο στρατηγικός συνεταίρος των επιχειρηματικών στελεχών, για τη λήψη των βέλτιστων αποφάσεων αλλά και ως ανεξάρτητος σύμβουλος στο Διοικητικό Συμβούλιο σε θέματα διαχείρισης κινδύνων”.
Οι δηλώσεις αυτές σίγουρα δεν είναι δυνατόν να αποκωδικοποιηθούν σε όλο τους το εύρος υπό το πρίσμα της θέσης του ομιλούντος και των εν γένει βαρετών τραπεζικών συνεδρίων, που προσφέρονται κυρίως για networking. Ωστόσο, αν η παρέμβαση ερμηνευθεί στο πλαίσιο της ευρύτερης προσπάθειας αναδιάταξης του τραπεζικού συστήματος και της ενεργής συμμετοχής του στο νέο οικονομικό κύκλο, τότε, τα μηνύματα είναι σαφώς βαθύτερα.
Έχοντας όμως λύσει το μείζον πρόβλημα της ρευστότητας και περιορίζοντας διαρκώς το κόστος κεφαλαίων, οι τραπεζίτες μπορούν πλέον να “απεξαρτηθούν” από την κουλτούρα διαρκούς περιορισμού του ρίσκου και να αναζητήσουν κίνδυνο και αποδόσεις μέσω χρηματοδοτήσεων.
Έτσι, στην πραγματικότητα οι τράπεζες αποδυναμώνουν τις προοπτικές τους και χάνουν προοδευτικά χώρο και μερίδιο αγοράς, αυξάνοντας τα λειτουργικά τους ρίσκα.
Η έλευση των νέων τεχνολογιών διακόπτει ταχέως την αλυσίδα αξίας όλων των τομέων. Οι εταιρίες δημιουργούν όλο και περισσότερο συνεργασίες με startups για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πελατών τους. Σε αυτό το πλαίσιο, ο τραπεζικός τομέας και ο τομέας των πληρωμών οδήγησαν το τοπίο των συντριμμιών τεχνολογίας μεταξύ 2016 και 2019, σύμφωνα με την GlobalData.
Η βάση δεδομένων GlobalData’s Disruptor Database, η οποία αναλύει και προβάλλει τη δραστηριότητα της εταιρικής τεχνολογίας σε επιχειρήσεις και κλάδους, αποκαλύπτει ότι, με γνώμονα την τεχνητή νοημοσύνη (AI), οι τραπεζικές συναλλαγές και οι πληρωμές έφτασαν σε άλλους τομείς από την άποψη της χρήσης τεχνολογιών σε διάφορα θέματα.
Ανάλυση της βάσης δεδομένων του Disruptor GlobalData αποκαλύπτει ότι μεταξύ των διάφορων τεχνολογικών θεμάτων, τα μεγάλα δεδομένα, το AI, το σύννεφο, το Διαδίκτυο των πραγμάτων (IoT) και η ασφάλεια στον κυβερνοχώρο ήταν οι σημαντικότεροι μεταξύ τομέων, ενώ η δραστηριότητα των εταιρικών σχέσεων σε τρισδιάστατη εκτύπωση, κυρίως επειδή αφορούν μόνο τους τομείς στους οποίους υπάρχει μια μοναδική εφαρμογή.
Είναι ενδιαφέρον ότι αρκετές εταιρίες σε όλους τους κλάδους σφυρηλατούν τεχνολογικές συνεργασίες για να αντιμετωπίσουν ορισμένα από τα μακροχρόνια ζητήματά τους. Ωστόσο, η κλίμακα και ο ρυθμός του ψηφιακού μετασχηματισμού που βρίσκεται σε εξέλιξη στον τομέα των τραπεζών και των πληρωμών δείχνει ότι θα ξεπεράσει ουσιαστικά όλους τους άλλους τομείς όσον αφορά τις εταιρικές σχέσεις τεχνολογίας.
Για παράδειγμα, η National Westminster Bank, ανακοίνωσε πρόσφατα την τεχνολογική συνεργασία με την DreamQuark της Microsoft και της AI για να προβλέψει τους μελλοντικούς κινδύνους και ευκαιρίες σε όλες τις επιλεγμένες αγορές και τμήματα πελατών, χρησιμοποιώντας έναν συνδυασμό προσομοιώσεων που τρέχουν μέσω του συστήματος.
Ομοίως, η Visa έχει συνεργαστεί με τον καναδικό πάροχο τεχνολογίας τραπεζικών συναλλαγών Finn AI για να εξυπηρετήσει τις ανάγκες των πελατών ψηφιακών τραπεζών με έναν εικονικό βοηθό.
Η Novartis και η Microsoft συνεργάστηκαν πρόσφατα για να αξιοποιήσουν τα δεδομένα και το AI για να μεταμορφώσουν τον τρόπο με τον οποίο τα φάρμακα ανακαλύπτονται, αναπτύσσονται και διατίθενται στο εμπόριο.
Νωρίτερα φέτος, ο γίγαντας του λιανεμπορίου Walmart συνεργάστηκε με Udelv για την εκκίνηση αυτοκινήτων για δοκιμή αυτόνομων υπηρεσιών παράδοσης παντοπωλείων.
Ο γερμανικός γίγαντας υποδημάτων Adidas συνεργάστηκε με την εταιρεία 3D Carbon για την κατασκευή μιας νέας σειράς προσαρμόσιμων αθλητικών υποδημάτων με τεχνολογία Futurecraft 4D.
Η Disney συνεργάζεται με την Holoride, ξεκινώντας από την πολυτελή αυτοκινητοβιομηχανία Audi, για να φέρει το παιχνίδι της εικονικής πραγματικότητας “Marvel’s Avengers: Rocket’s Rescue Run” στους επιβάτες πίσω καθισμάτων στα οχήματα Uber.
