Πρωτοβουλίες για τον διαχωρισμό του προσφυγικού και μεταναστευτικού επιχειρεί να αναλάβει μέσω νομοσχεδίου που προωθεί η νέα κυβέρνηση, με στόχο να επιταχύνει τις απελάσεις, ενώ ταυτόχρονα επαναφέρει τα κλειστά κέντρα κράτησης και επιχειρεί να περιορίσει και τις δευτερεύουσες ροές, ενώ τροποποιώντας το νομικό πλαίσιο προσπαθεί να ανακόψει και τις αμφισβητούμενες από άλλες χώρες, αλλά νόμιμες για την Ελλάδα, επανενώσεις οικογενειών.
Ωστόσο, το σχέδιο που ανακοίνωσε το Υπουργικό Συμβούλιο πριν από λίγο κρύβει πολλές και επικίνδυνες παγίδες, ενώ ούτε η χρονική περίοδος ευνοεί μια τέτοια κίνηση. Με τον αυστηροποίηση στο διαχωρισμό προσφύγων και μεταναστών, η Ελλάδα είναι πολύ πιθανό να χάσει ευρωπαϊκά κονδύλια, ενώ παράλληλα διεθνοποιεί το μικρό πρόβλημα, ήτοι το προσφυγικό και καθιστά εθνικό και διμερές με την Τουρκία το μεγάλο, ήτοι το προσφυγικό.
Όπως από καιρό επισημάνει το Crisis Monitor, οι κινήσεις αυτές μπορεί να φαίνονται τεχνικές και διαδικαστικού χαρακτήρα, είναι όμως φορείς της στρατηγικής επιλογής της ελληνικής κυβέρνησης να αναλάβει βάρη σε ένα ζήτημα-βόμβα, προκειμένου να εμπεδώσει την εμπιστοσύνη των εταίρων για την προώθηση της ατζέντας στα οικονομικά.
Από τις ρυθμίσεις που ανακοινώθηκαν προκύπτει η επαναφορά κλειστών κέντρων κράτησης, παρά το γεγονός ότι στην προηγούμενη παράγραφο γίνεται σαφής αναφορά για την υπαγωγή στο Ευρωπαϊκό Δίκαιο και αγνοώντας (;) ότι η Κομισιόν έχει προσφύγει στο ΕΔΑΔ κατά της Ουγγαρίας και της Κροατίας για το ίδιο θέμα.
Η κυβέρνηση επιχειρεί να εξαναγκάσει την αποσυμφόρηση των νησιών και τη μεταφορά αιτούντων στην ενδοχώρα εισάγοντας ρύθμιση που αντιτάσσεται ωστόσο στο κοινοτικό κεκτημένο
“για πρώτη φορά ότι σε περίπτωση που οι αλλοδαποί κατά την υποδοχή δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς τους σε άλλες δομές, τεκμαίρεται ότι δεν επιθυμούν την προστασία και παραπέμπονται σε διαδικασίες επιστροφής.”
Επίσης ο επαναπροσδιορισμός των κριτηρίων για την επανένωση οικογενειών αναμένεται να περιορίσει δραστικά τις προωθήσεις από την Ελλάδα, καθώς όπως ανακοινώθηκε
“Μεταφέρονται οι ορισμοί της οδηγίας ως προς το τι συνιστά «μέλη οικογένειας» και απαλείφεται ο προηγούμενος ορισμός ο οποίος είχε εντάξει στην έννοια πρόσωπα που δεν προέβλεπε η Οδηγία”.
Η ανακοίνωση
Το Υπουργικό Συμβούλιο που συνεδρίασε σήμερα υπό την προεδρία του Κυριάκου Μητσοτάκη στο Μέγαρο Μαξίμου, σύμφωνα με την επίσημη ανακοίνωση, συζήτησε εκτενώς τις τελευταίες εξελίξεις στις μεταναστευτικές και προσφυγικές ροές καθώς και το σχέδιο νόμου για την αυστηροποίηση του πλαισίου αίτησης και χορήγησης ασύλου.
Αναφορικά με το πρώτο, με βάση την ανάλυση των στατιστικών στοιχείων εθνικότητας όσων εισέρχονται στη χώρα, κοινή πεποίθηση είναι ότι πλέον πρόκειται για μεταναστευτικό πρόβλημα και όχι προσφυγικό. Η αντιμετώπιση του προβλήματος απαιτεί τον συνδυασμό των παρακάτω μέτρων:
- Ενίσχυση της φύλαξης των συνόρων μας, ιδίως με αύξηση των περιπολιών στη θάλασσα. Ήδη την τελευταία εβδομάδα έχουν ενισχυθεί οι περιπολίες και γίνονται καθημερινά επιπλέον 23 περιπολίες στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
- Κατασκευή κλειστών προαναχωρησιακών κέντρων, για όσους παράνομα εισήλθαν στη χώρα και δεν δικαιούνται άσυλο, ή η αίτησή τους απορρίπτεται.
- Αύξηση των επιστροφών, από 1.806 στα 4,5 χρόνια της προηγούμενης διακυβέρνησης ΣΥΡΙΖΑ, σε 10.000 μέχρι το τέλος του 2020.
- Κατάρτιση λίστας «ασφαλούς χώρας», ώστε να επιστρέφονται αμέσως σε αυτή όσοι εισήλθαν παράνομα στην Ελλάδα.
- Συνέχιση της αποσυμφόρησης των νησιών του Ανατολικού Αιγαίου με μεταφορά στην ενδοχώρα.
- Διεθνοποίηση του προβλήματος, με τέσσερις κινήσεις: πρωτοβουλία για τη μεταναστευτική οδό της Ανατολικής Μεσογείου, επίσκεψη του Αναπληρωτή Υπουργού Προστασίας του Πολίτη κ. Γ. Κουμουτσάκου στην Τουρκία στις 2-3 Οκτωβρίου 2019, επίσκεψη των Υπουργών Εσωτερικών της Γαλλίας και της Γερμανίας σε Τουρκία και Ελλάδα εντός της εβδομάδας, πρωτοβουλία για συμπερίληψη του θέματος στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο της 17ης – 18ης Οκτωβρίου 2019.
Ο υπουργός Προστασίας του Πολίτη κ. Μιχάλης Χρυσοχοϊδης παρουσίασε το νομοσχέδιο για την επιτάχυνση και αυστηροποίηση των διαδικασιών αίτησης και χορήγησης ασύλου.
Βασικές αρχές του νομοσχεδίου είναι:
- Πλήρης σεβασμός των δικαιωμάτων των αιτούντων άσυλο, όπως προβλέπει το Ενωσιακό δίκαιο,
- Απαίτηση οι αιτούντες να συνεργάζονται με τις εθνικές αρχές,
- Ένταξη στο σύστημα ασύλου μόνο όσων αιτούντων έχουν προσφυγικό προφίλ και διατήρηση στο σύστημα μόνον όσων εξ αυτών συμμορφώνονται προς τις υποχρεώσεις τους,
- Γρήγορη απένταξη από το σύστημα όσων παρελκυστικά υποβάλουν αιτήματα ασύλου.
Στόχος των παραπάνω παρεμβάσεων είναι η ολοκλήρωση των σχετικών διαδικασιών εντός τριμήνου.
Ειδικότερες ρυθμίσεις του νομοσχεδίου για τη διαδικασία αίτησης και χορήγησης ασύλου.
- Επιταχύνεται η διαδικασία χορήγησης (ή απόρριψης) της αίτησης ασύλου, με μείωση των βημάτων για την εξέταση των αιτήσεων, κατάργηση του τέταρτου βαθμού κρίσης, και μεταφορά της εκδίκασης των υποθέσεων στα Πρωτοδικεία με ακυρωτικό έλεγχο.
- Διατηρούνται οι Επιτροπές Προσφυγών ως δεύτερος βαθμός κρίσης. Η απόφαση αυτή είναι συνέπεια μελέτης των στατιστικών δεδομένων τόσο της Υπηρεσίας Ασύλου, όσο και της Αρχής Προσφυγών και των Δικαστηρίων. Αλλάζουμε την σύνθεση των επιτροπών (δύο δικαστές και ένα μέλος από Ύπατη Αρμοστεία) και προβλέπουμε τρεις δικαστές.
- Προβλέπονται μονομελείς και τριμελείς συνθέσεις διότι έχει αποδειχθεί από τα στατιστικά των δικαστηρίων ότι η μονομελής σύνθεση εκδίδει τις αποφάσεις με μεγαλύτερη ταχύτητα.
- Προβλέπεται για πρώτη φορά ότι σε περίπτωση που οι αλλοδαποί κατά την υποδοχή δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς τους σε άλλες δομές, τεκμαίρεται ότι δεν επιθυμούν την προστασία και παραπέμπονται σε διαδικασίες επιστροφής. Στόχος μας να μην μπουν καθόλου στο σύστημα όσοι εξαρχής ακόμα και πριν την καταγραφή τους δεν συμμορφώνονται.
- Μετά την καταγραφή, εφόσον οι αιτούντες τελικά παραμένουν στο σύστημα αλλά δεν συμμορφώνονται προς τις αποφάσεις μεταφοράς, τότε η αίτηση τους εξετάζεται με ταχύρρυθμη εξέταση εντός 3 ημερών. Και αυτό διότι συνάγεται ότι έχουν υποβάλει την αίτηση μόνο για να καθυστερήσουν την απομάκρυνσή τους. Σε κάθε περίπτωση παραβιάζουν το καθήκον συνεργασίας τους και αυτό επιφέρει συνέπειες.
- Αλλάζει το καθεστώς κράτησης ώστε να μη χάνονται από την επιτήρηση των αρχών χιλιάδες αλλοδαποί, όπως γινόταν με την προηγούμενη διακυβέρνηση.
- Προβλέπεται ρητά ότι η παραβίαση των όρων και κανονισμών λειτουργίας των Κέντρων Υποδοχής και Ταυτοποίησης έχει ως συνέπεια την διακοπή της στέγασης και ουσιαστικά την αποπομπή των αιτούντων από αυτά.
- Μεταφέρονται οι ορισμοί της οδηγίας ως προς το τι συνιστά «μέλη οικογένειας» και απαλείφεται ο προηγούμενος ορισμός ο οποίος είχε εντάξει στην έννοια πρόσωπα που δεν προέβλεπε η Οδηγία.
- Ευάλωτοι πλέον είναι μόνο όσοι αναφέρονται στην Οδηγία και απαλείφεται το μετατραυματικό στρές ως λόγος ευαλωτότητας ενώ αυστηροποιείται η έννοια της ευαλωτότητας.
- Διορθώνεται ο ορισμός για το τι συνιστά τελεσιδικία και ιδίως τι συνιστά μεταγενέστερο αίτημα που δημιούργησε μέχρι σήμερα σωρεία προβλημάτων και παρελκυστικών αιτημάτων.
- Θεσπίζονται Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής της Υπηρεσίας Ασύλου. Τα Κλιμάκια Ταχείας Συνδρομής αμέσως μετά την κατάταξη της αίτησης ενημερώνουν τον αιτούντα για την πιθανή πορεία της υπόθεσής του. Έτσι ο αιτών ενημερώνεται ότι η αίτηση του μπορεί να απορριφθεί πολύ γρήγορα και θα υποχρεωθεί άμεσα σε επιστροφή.
- Μπαίνει τάξη στη διαδικασία της προκαταγραφής και της καταγραφής και προβλέπονται πλέον συνέπειες για όσους δεν συμμορφώνονται, ή για όσους δεν συνεργάζονται για να γίνει η καταγραφή τους.
- Ρυθμίζεται το ζήτημα των ιατρικών βεβαιώσεων με την πρόβλεψη αυτές να είναι μόνο από δημόσια νοσοκομεία και δημόσιους φορείς. Ενώ παράλληλα εφαρμόζεται η νομολογία των Διοικητικών Δικαστηρίων στο άσυλο και οι ιατρικές βεβαιώσεις θα πρέπει να φέρουν πλήρη αιτιολόγηση ως προς τα ευρήματά τους.
- Προβλέπονται ρητές προθεσμίες για την εξέταση των αιτήσεων και λαμβάνονται όλα τα αναγκαία διοικητικά μέτρα για τη στελέχωση και τη στήριξη των υπηρεσιών μας.
- Προτείνεται «Κατάλογος ασφαλών χωρών» καταγωγής και ασφαλών τρίτων χωρών. Μία γενναία πολιτική απόφαση επιβεβλημένη από την πραγματικότητα αλλά και σε συμφωνία με την πρακτική που ακολουθούν εδώ και χρόνια όλα τα ευρωπαϊκά κράτη.
- Προβλέπεται η αυτοπρόσωπη παράσταση των αιτούντων σε κάθε στάδιο της διαδικασίας, από την Υπηρεσία Ασύλου μέχρι και στα δικαστήρια.
- Προβλέπεται πως οι επιδόσεις μπορούν να γίνουν όχι μόνο στους αιτούντες αλλά και στους πληρεξούσιους δικηγόρους τους που καθίστανται αυτοδικαίως και αντίκλητοι.
- Προβλέπεται ότι η διάρκεια του δελτίου αιτούντος άσυλο είναι πλέον εννεάμηνης διάρκειας, προκειμένου να έρχονται πιο τακτικά σε επαφή με τις αρχές και να καθίσταται ακόμα πιο ευχερής ο εντοπισμός τους. Για πρώτη φορά συνδέεται η διάρκεια των δελτίων με την έκδοση της απόφασης και όχι με την επίδοση όπως συνέβαινε έως σήμερα.
- Σταματάει η «μηχανή παραγωγής προσφυγών» που έως σήμερα λειτουργούσε λόγω των κακών νομοθετικών επιλογών. Η προσφυγή στις Επιτροπές προϋποθέτει δικόγραφο με λόγους, και όχι ένα προεντυπωμένο έγγραφο που έως σήμερα χορηγείτο από την ίδια την υπηρεσία στους αιτούντες.
