Παρασκηνιακές διαβουλεύσεις και lobbying χρειάστηκε για να εκδώσει τελικά έκθεση για την Ελλάδα η Moody΄s, εκτός πλαισίου της κανονικής αξιολόγησης, αλλά ως “regular update” και τα ελληνικά media δαπάνησαν (ξανά) τόνους μελάνης για να βγάλουν τα δικά τους συμπεράσματα, αναδεικνύοντας αποσπασματικά τμήματα της έκθεσης κατά το δοκούν και το πολιτικά βολικό.
Ωστόσο, η νέα έκθεση της Moody΄s τίποτα καινούριο δεν είχε πέρα από δύο παραγράφους για τα πρώτα βήματα της κυβέρνησης Μητσοτάκη, στις οποίες όμως αναφέρεται αποσπασματικά χωρίς να αποδίδει ούτε καν το κλίμα και τη σύνδεσή τους με το ευρύτερο περιβάλλον της ανάλυσης.
Ανεξαρτήτως λοιπόν των σημείων που περιλαμβάνει και τα οποία ελάχιστα διαφοροποιούνται από τις έως τώρα προβλέψεις, εκθέσεις και αξιολογήσεις που έχει κατά καιρούς εκδώσει ο οίκος, η χρονοσειρά των γεγονότων και η γραμμική προσέγγιση των εξελίξεων στις τελευταίες ημέρες λέει τη δική της ιστορία.
Η Moody¨s αναμενόταν να μιλήσει την Παρασκευή, 23 Αυγούστου, αλλά τελικά σώπασε και για τρεις ημέρες το site της εταιρίας ήταν εκτός λειτουργίας για άγνωστους λόγους. Πριν από τη Moody΄s, όμως, είχε μιλήσει η Fitch, η οποία επανέλαβε ρίσκα, αβεβαιότητες και προκλήσεις, αγνόησε την επίδραση και τις προοπτικές της νέας κυβέρνησης και κατέληξε στην ίδια βαθμονόμηση. Ακόμη νωρίτερα, όμως, η Κομισιόν είχε αναβάλλει την έκθεση αξιολόγησης της ελληνικής οικονομίας, δίνοντας χρόνο στη νέα κυβέρνηση. Έτσι, παρά την ένταση με την οποία η νέα κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας υλοποιεί πρωτοβουλίες, οι οίκοι αξιολόγησης επιμένουν να κρατούν αποστάσεις, επιλέγοντας γενικόλογες και ασαφείς διατυπώσεις, ένδειξη της έλλειψης στοιχείων και action plan για την διεξοδική και αποτελεσματική ανάλυση της κατάστασης,
Αυτό που οικονομικά έμοιαζε να καταγράφεται από τη στάση των οίκων αξιολόγησης πιστοποιήθηκε κατά τη συνάντηση του Κυριάκου Μητσοτάκη με τον Εμμάνουελ Μακρόν, όπου η ελληνική ατζέντα υποβαθμίστηκε και ο Γάλλος πρόεδρος δεν έδειξε καμία διάθεση να ανοίξει εκ νέου το θέμα του ελληνικού προγράμματος. Έτσι προσέφερε μια πρόγευση για τη στάση που θα κρατήσει η Άγκελα Μέρκελ κατά την αυριανή συνάντηση με τον Κυριάκο Μητσοτάκη, την οποία αποκρυστάλλωσαν οι εκπρόσωποι Τύπου της καγκελαρίας και του υπουργείου Οικονομικών της Γερμανίας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο, σήμερα Τετάρτη 28 Αυγούστου, η νέα έκδοση (rollover) εντόκων γραμματίων διάρκειας έξι μηνών από τον ΟΔΔΗΧ, απογοήτευσε, καθώς παρά τις ελκυστικές, συγκριτικά με τις ευρωπαϊκές, αποδόσεις που προσφέρουν τα ελληνικά χρεόγραφα, η ζήτηση περιορίστηκε αισθητά, ενώ το επιτόκιο παρέμεινε σταθερό. Επίσης, τις τελευταίες εβδομάδες το Χρηματιστήριο έχει σημειώσει σημαντικές απώλειες, ενώ οι πρόσφατες ανοδικές κινήσεις της αγοράς ακόμα δεν έχουν πείσει.
Φαίνεται λοιπόν ότι παρά την αρτιότητα του επικοινωνιακού σχεδιασμού, υπήρχαν αρκετές αβεβαιότητες στον πολιτικό που έχει υλοποιηθεί έως τώρα. Διαδοχικά λάθη και κακοί υπολογισμοί, που θα μπορούσαν με την κατάλληλη πληροφόρηση να είχαν αποφευχθεί δημιούργησαν εικόνα χάσματος μεταξύ κυβέρνησης και εταίρων-δανειστών, το οποίο όπως σημειώνουν οι οίκοι σε προγενέστερες εκθέσεις τους είναι καταλυτικό για την αξιολόγηση των προοπτικών μείωσης του χρέους. Έτσι, οι οίκοι πήραν αποστάσεις, όχι για να αξιολογήσουν εν γένει γνωστή κατάσταση της οικονομίας, αλλά για να αποτιμήσουν την πολιτική αβεβαιότητα που αποκαλύπτεται τώρα, η οποία προεκλογικά δεν ήταν εμφανής λόγω της επικοινωνιακής προβολής και της έλλειψης πραγματικών δεδομένων.
Τι είπε η Moody΄s
Η Καθημερινή αναδεικνύει από την έκθεση το σημείο που η Moody’s παρουσιάζει τις προβλέψεις της, θεωρώντας ότι η συνέχιση της εφαρμογής των συμπεφωνημένων με τους Ευρωπαίους εταίρους, συμπεριλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων που ενισχύουν τους θεσμούς, βελτιώνουν το επιχειρηματικό περιβάλλον και δίνουν ώθηση στις επενδύσεις, αλλά θα διατηρούν σε καλή κατάσταση τα δημόσια οικονομικά, μπορεί να οδηγήσει σε αναβάθμιση της πιστοληπτικής ικανότητας.
Ο διεθνής οίκος αξιολόγησης -που σημειωτέον τοποθετεί την ανάπτυξη του ΑΕΠ στο 2,1% το 2019 και στο 2,5% το 2020- σημειώνει επίσης πως εάν αν η ελληνική κυβέρνηση κάνει αυτά που πρέπει, τότε το δημόσιο χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί πολύ πιο δραστικά σε σύγκριση με τις τρέχουσες εκτιμήσεις.
Η Moody’ s χαρακτηρίζει θετικό το γεγονός ότι η κυβέρνηση Μητσοτάκη εστιάζει στην προσέλκυση επενδύσεων όπως και τις πρωτοβουλίες που έχει αναλάβει μέχρι στιγμής, τονίζοντας μάλιστα ότι η απουσία επενδύσεων αποτελούσε έως σήμερα το βασικό πρόσκομμα για την επίτευξη υψηλότερων ρυθμών ανάπτυξης.
«Η κυβέρνηση έχει κινηθεί γρήγορα, ανακοινώνοντας τη μείωση του ΕΝΦΙΑ στα τέλη Ιουλίου καθώς και ένα σχέδιο μείωσης των φορολογικών συντελεστών για τις επιχειρήσεις στο 24% τον επόμενο χρόνο και στο 20% το 2021. Ανακοίνωσε επίσης την πλήρη άρση των capital controls από 1ης Σεπτεμβρίου και την προσπάθεια αποπληρωμής του 1/3 των δανείων του ΔΝΤ. Παράλληλα, η κυβέρνηση έχει λάβει μέτρα για να οριστικοποιήσει την ιδιωτικοποίηση του πρώην αερολιμένα της Αθήνας, σε ένα μεγάλο έργο ανάπτυξης με σημαντικό οικονομικό αντίκτυπο»,
σημειώνεται στην έκθεση.
Ωστόσο, η Moody’s επισημαίνει ότι παρά τις σημαντικές θετικές εξελίξεις που έχουν καταγραφεί μέχρι σήμερα, η πιστοληπτική αξιολόγηση της χώρα αναμένεται να παραμείνει για τα επόμενα χρόνια στην κατηγορία «B», εκτός εάν σημειωθούν σοβαρές βελτιώσεις σε ό,τι αφορά στην ενίσχυση των θεσμών και τις οικονομικές της επιδόσεις.
«Οι μεσοπρόθεσμες προοπτικές ανάπτυξης παραμένουν χαμηλές εκτός και αν επιταχυνθούν σε σημαντικό βαθμό οι επενδύσεις. Για να έρθουν περισσότερες επενδύσεις απαιτούνται μεταρρυθμίσεις που θα βελτιώσουν το επιχειρηματικό κλίμα και θα προστατεύουν τα δικαιώματα ιδιοκτησίας, διαμορφώνοντας παράλληλα ένα φορολογικό σύστημα πιο φιλικό προς την ανάπτυξη, χωρίς να γίνονται εκπτώσεις στη δημοσιονομική πειθαρχία»,
προστίθεται.
Παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε αναβάθμιση
Η αξιολόγηση θα μπορούσε να αναβαθμιστεί, αν η νέα κυβέρνηση συνέχιζε να εφαρμόζει τις δεσμεύσεις που δόθηκαν στην Eυρωζώνη, συμπεριλαμβανομένων των μεταρρυθμίσεων που ενίσχυσαν τα θεσμικά όργανα και οδήγησαν σε βελτιωμένο επιχειρηματικό κλίμα και ισχυρότερες επενδύσεις, διατηρώντας ταυτόχρονα σταθερά τα δημοσιονομικά.
Αυτό θα οδηγούσε σε ταχύτερη μείωση του δημόσιου χρέους από ό,τι προβλέπεται σήμερα. Οι πιο γρήγορες από τις αναμενόμενες βελτιώσεις της υγείας του τραπεζικού τομέα θα μπορούσαν επίσης να τροφοδοτήσουν μία θετική αξιολόγηση.
Παράγοντες που θα μπορούσαν να οδηγήσουν σε υποβάθμιση
Αντίθετα, θα μπορούσε να αναπτυχθεί καθοδική πίεση στην αξιολόγηση, εάν η ελληνική κυβέρνηση αποφάσιζε να παρεκκλίνει από τις δεσμεύσεις της και κινούνταν αντίστροφα όσον αφορά τις μεταρρυθμίσεις που είχαν προηγουμένως συμφωνηθεί και νομοθετηθεί, ή εάν επανεμφανίζονταν οι εντάσεις με τους επίσημους πιστωτές, για οποιονδήποτε άλλο λόγο. Αυτό θα έθετε σε κίνδυνο τη συνεχή στήριξη της Eυρωζώνης προς τη χώρα.
H Moody’s αξιολογεί την οικονομική δύναμη της Ελλάδας ως «Μέτρια», σύμφωνα με την ενδεικτική βαθμολογία. Η αξιολόγηση εξισορροπεί τα σχετικά υψηλά επίπεδα πλούτου της χώρας με το μέτριο μέγεθος της οικονομίας και το μέτριο επίπεδο διαφοροποίησης της οικονομίας. Η ίδια αναμένει ότι οι προοπτικές ανάπτυξης της Ελλάδας θα βελτιωθούν βραχυπρόθεσμα, αν και σημαντικά εμπόδια παραμένουν για τη βιώσιμη και διαρκή ανάπτυξη, συμπεριλαμβανομένης της χαμηλής αποταμίευσης και τα ποσοστά επενδύσεων.
Παράλληλα, θεωρεί ότι η Ελλάδα έχει «Υψηλή (+)» ευαισθησία σε έκτακτους κίνδυνους. Η αξιολόγηση εξακολουθεί να καθοδηγείται από τους κινδύνους που συνδέονται με τον τραπεζικό τομέα, το οποίο χαρακτηρίζεται από πολύ χαμηλή ποιότητα ενεργητικού, χαμηλή κερδοφορία και μεγάλο μερίδιο κατώτερης ποιότητας κεφαλαίου σε μορφή αναβαλλόμενων φορολογικών απαιτήσεων. Ωστόσο, οι κίνδυνοι που προέρχονται από τον τραπεζικό τομέα μειώνονται σταδιακά και οι τράπεζες εμφάνισαν περαιτέρω σταδιακές βελτιώσεις στις περισσότερες πτυχές των πιστωτικών τους προφίλ. Ειδικότερα, οι θέσεις ρευστότητας των τραπεζών βελτιώθηκαν ουσιαστικά καθώς οι ιδιωτικές καταθέσεις επιστρέφουν και οι τράπεζες έχουν ξαναβρεί την πρόσβαση στις χρηματοπιστωτικές αγορές μαζί με την άνοδο στη διατραπεζική χρηματοδότηση. Επιπλέον, οι προτάσεις για την επιτάχυνση του καθαρισμού των ισολογισμών των τραπεζών βρίσκονται στο τραπέζι και θα ήταν ένα θετικό βήμα εάν εφαρμοστούν.
Πρόσφατα, η Moody’s μείωσε τον παράγοντα πολιτικού ρίσκου σε «Μέτρια (-)» από το προηγούμενο «Μέτρια», για να αντικατοπτρίσουμε την προοπτική για τη σταθερή πολιτική κατάσταση μετά τις εκλογές του Ιουλίου. Για πρώτη φορά από το 2009, ένα μόνο κόμμα έχει αποκτήσει την απόλυτη πλειοψηφία των εδρών στο κοινοβούλιο.
