Στο ερώτημα πόσο ακόμα μπορεί να εκτραχυνθεί η Τουρκία, πότε και με ποιές αφορμές καλούνται να απαντήσουν στρατιωτικοί, αναλυτές και διπλωμάτες στην Αθήνα, καθώς τα media αναπαράγουν και τροφοδοτούν κλίμα έντασης στο Αιγαίο, ενώ η πολυδιάσπαση της Άγκυρας σε σειρά μετώπων αποτελεί παράγοντα που εντείνει τις ανησυχίες για ατυχήματα.
Παράλληλα, το νέο γεωοικονομικό δόγμα που προωθούν οι ΗΠΑ στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή με τη συνεργασία Ισραήλ, Αιγύπτου, Σαουδικής Αραβίας, Ελλάδας και Κύπρου, αποτελεί πηγή εντάσεων καθώς σε αυτό αντιτάσσεται σφόδρα η Ρωσία και χώρες δορυφόροι της, με τον αποκλεισμό της Τουρκίας από τις δρομολογηθείσες εξελίξεις να διευρύνει το μέτωπο αυτό.
Στην Ελλάδα τα media παρουσιάζουν σχεδόν σε πραγματικό χρόνο τις κινήσεις και αναπαράγουν εν ριπή οφθαλμού τις δηλώσεις Τούρκων αξιωματούχων για το Αιγαίο, την Κυπριακή ΑΟΖ και τη Μεσόγειο, ενώ την ίδια στιγμή φιλοκυβερνητικά τουρκικά ΜΜΕ, αναδεικνύουν ως μείζον ζήτημα το εξοπλιστικό, ενώ τα δημοσιεύματα αμφοτέρων αναπαράγονται από ρώσικα πρακτορεία ειδήσεων, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία κλίματος έντασης και τη συντήρηση υψηλών τόνων στην περιοχή.
Κατά τη διάρκεια του Σαββατοκύριακου στην Ελλάδα κυριάρχησαν οι κινήσεις και δηλώσεις των υπουργών Άμυνας και Ενέργειας της Τουρκίας Χουλουσί Ακάρ και Φατίχ Ντονμέζ, οι οποίοι, επισκέφθηκαν διαδοχικά το γεωτρύπανο και τη φρεγάτα που βρίσκονται στην κυπριακή ΑΟΖ, κηρύσσοντας “ανένδοτο” για τα τουρκικά συμφέροντα στην περιοχή και απειλώντας με δράσεις και… αντιδράσεις.
Τα τουρκικά media, συνεπικουρούμενα από τα ρωσικά, την ίδια περίοδο, εστίασαν στα εξοπλιστικά της Τουρκίας, στο πλαίσιο της αντιπαράθεσης με τις ΗΠΑ, καθώς στην Ουάσιγκτον επεξεργάζονται τις κυρώσεις που θα επιβάλλουν για την αγορά των S-400. Η Άγκυρα, έχοντας καταφέρει να ανάγει μια διαδικαστική απόφαση σε διελκυστίνδα μεταξύ Πενταγώνου και State Department με τον Λευκό Οίκο, επιχειρεί να προβάλλει ως αξιόπιστη απειλή την προοπτική πιο σφιχτού εναγκαλισμού με τη Ρωσία στα εξοπλιστικά, καθώς συζητά ήδη την προμήθεια Su-35 και την ανάπτυξη τουρκικού μαχητικού πέμπτης γενιάς, αν τελικά αποκλειστεί τελεσίδικα από το πρόγραμμα των F-35.
Την προηγούμενη εβδομάδα, όμως, στο επίκεντρο της επικαιρότητας ήταν το Κουρδικό και η συμφωνία συνεργασίας ΗΠΑ-Τουρκίας για τη δημιουργία ζώνης ασφαλείας ενός της Συρίας, έτσι ώστε να ανακοπεί υλοποίηση νέας επιχείρησης κατά των Κούρδων. Φεύγοντας απ’ αυτό, η προσοχή στράφηκε στη συνάντηση Αναστασιάδη-Ακιντζί για τις προϋποθέσεις επανεκκίνησης του διαλόγου στο Κυπριακό και τη σύνδεσή του με τις εξελίξεις στο ενεργειακό μέτωπο.
Από τις αρχές και μέχρι τις 7 Αυγούστου, σύμφωνα με το ΓΕΕΘΑ η τουρκική δραστηριότητα στο Αιγαίο ήταν σχετικά περιορισμένη, με εξαίρεση τις 5/8 που σημειώθηκε μπαράζ παραβιάσεων και δύο εμπλοκές.
Την ίδια περίοδο η Ελλάδα διεξήγαγε ναυτικές ασκήσεις αποτροπής, ενώ συμμετείχε και σε κοινή άσκηση με τις ΗΠΑ, το Ισραήλ και τη Γαλλία στην Ανατολική Μεσόγειο. Ο σχηματισμός αυτός αποτελεί στην ουσία την επισφράγιση της αμυντικής συνεργασίας των χωρών με κοινά οικονομικά συμφέροντα στην περιοχή, δημιουργώντας ένα μεγάλο κομμάτι της ασπίδας στο πλαίσιο της γεωπολιτικής αποτύπωσης του νέου γεωοικονομικού δόγματος.
Συνεπώς, η κινητικότητα και οι δηλώσεις των Τούρκων αξιωματούχων αποτελούν, την πλέον συγκρατημένη μορφή έκφρασης της ενόχλησης της Άγκυρας, από τις εξελίξεις στην περιοχή και εντάσσονται στο πλαίσιο στρατηγικής για την εδραίωση της παρουσίας των γεωτρύπανων στην κυπριακή ΑΟΖ ως ένδειξη κατοχύρωσης δικαιωμάτων.
Τούτων δοθέντων, στρατηγική της Τουρκίας δεν φαίνεται να είναι η ενεργητική πρόκληση της Ελλάδας, αλλά η παθητική καθιέρωση τετελεσμένων στην Κύπρο. Ενόψει μάλιστα του Σεπτεμβρίου που θα συζητηθεί η ενιαία στάση της ΕΕ απέναντι στην Τουρκία και το ενδεχόμενο επιβολής κυρώσεων, η Άγκυρα δεν φαίνεται πρόθυμη να ανοίξει μέτωπο με την Ελλάδα, καθώς έτσι θα υπονομεύσει τη θέση της.
Δεν ισχύει το ίδιο όμως και για την Ανατολική Μεσόγειο, όπου η Τουρκία σε συνεργασία με τη Ρωσία επιχειρούν να μπλοκάρουν τα σχέδια για τον East Med, ανεβάζοντας το θερμόμετρο και την αμφισβήτηση. Ωστόσο, παρά τις προκλήσεις, τη μεγαλύτερη, έως τώρα, ζημιά στον East Med έχει κάνει η Ιταλία που έχει αποσύρει το αρχικό της ενδιαφέρον για τον διασυνδετήριο αγωγό Poseidon, θέτοντας εν αμφιβόλω τη βιωσιμότητα του έργου.
Επίσης, η Τουρκία θα μπορούσε να εκμεταλλευτεί το προσφυγικό, που ως κρίση αναδύεται εκ νέου και στο παρελθόν το έχει κατ’ επανάληψη εργαλειοποιήσει, σε μια προσπάθεια να πιέσει την Ευρώπη να μην επιβάλει κυρώσεις και να ανοίξει τη συζήτηση για την επαναδιαπραγμάτευση της τελωνειακής ένωσης.
Τέλος, σε αυτή τη φάση η τουρκική οικονομία δείχνει να σταθεροποιείται καθώς η διεύρυνση και μετεξέλιξη του εμπορικού πολέμου ΗΠΑ-Κίνας σε δυνάμει νομισματικό, δικαιολογεί εν μέρει τη χαλάρωσης της νομισματικής πολιτικής από την κεντρική τράπεζα της Τουρκίας, η οποία αρχικά επικρίθηκε σφόδρα, κυρίως λόγω της απομάκρυνσης του κεντρικού τραπεζίτη, που είχε έρθει σε αντιπαράθεση με τον Ταγίπ Ερντογάν.
Υπ’ αυτό το πρίσμα το ενδεχόμενο πρόκλησης θερμού επεισοδίου στο Αιγαίο είναι πολύ χαμηλό, αντιθέτως είναι πολύ πιθανό η Τουρκία να επιδιώξει διάχυση της κρίσης του προσφυγικού μέσω ξηράς, σημείο όπου υπάρχουν διαγνωσμένες αδυναμίες της Frontex και οι επιπτώσεις είναι ευρύτερες και πιο άμεσες. Ενδείξεις έχουν ήδη δοθεί με την αύξηση των ροών στον Έβρο, ενώ ανάλογες τάσεις παρατηρούνται και στην Κύπρο.
Το Crisis Monitor έχει προειδοποιήσει για το ενδεχόμενο επεισοδίου αλλά εκτός πλαισίου, καθώς η Άγκυρα δεν επιθυμεί στρατιωτική αντιπαράθεση αλλά να πιάσει την ελληνική κυβέρνηση ανοιχτή σε θέματα που άπτονται του ευρωπαϊκού προφίλ αξιοπιστίας και μπορούν να έχουν δυνητικά πολιτικό κόστος και στο εσωτερικό.
