Χθες το βράδυ η κυβέρνηση έλαβε ψήφο εμπιστοσύνης, έχοντας όμως ήδη δημιουργήσει σκηνικό δρομολογημένων αναπόδραστων αλλαγών, τόσο στη δομή και τη διάρθρωση του κράτους όσο και στην οικονομική πολιτική, τις οποίες η διαδικασία των προγραμματικών δηλώσεων επικύρωσε. Μετά από 31 ώρες κοινοβουλευτικής διαδικασίας, η εικόνα που έχει κανείς για τις αλλαγές στην οικονομική πολιτική, τις θέσεις στα εθνικά, ενεργειακά και γεωπολιτικά ζητήματα είναι συγκεχυμένη, ασαφής και ελλειμματική, καταδεικνύοντας ότι τα περισσότερα θέματα είναι ανοιχτά προς διαβούλευση και ότι η κυβερνητική αποτελεσματικότητα μένει να κριθεί.
Την ίδια στιγμή, η κοινωνία τελεί εν μετρία συγχύσει, καθώς από τη μια αναμένει τις προκηρυχθείσες αλλαγές και ανατροπές και από την άλλη βρίσκεται σε ρυθμούς διακοπών, τα media παραμένουν σε κατάσταση πόλωσης, το πολιτικό προσωπικό καταβεβλημένο από την εκλογική κόπωση των διαδοχικών αναμετρήσεων και η αντιπολίτευση σε διαδικασία ενδοσκόπησης.
Η επόμενη ημέρα στην Ελλάδα, βρίσκει την Ευρώπη σε φάση ανασύνταξης καθώς μετά τις ευρωεκλογές, τη διαδικασία επιλογής προέδρων στην Κομισιόν, την ΕΚΤ και το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο, έχει ξεκινήσει ο σχηματισμός της νέας Κομισιόν με τις χώρες να προτείνουν επιτρόπους, να διεκδικούν χαρτοφυλάκια και να σχηματίζουν ομάδες στη βάση της προώθησης συγκεκριμένων πολιτικών.
Η Ευρώπη, αν και σε διαδικασία μετά σχηματισμού, αντέδρασε σε δύο περιπτώσεις χωρίς να θέλει να προκαλέσει, αλλά με τρόπο που έστειλε σαφές μήνυμα. Πρώτα, με τον Δημήτρη Αβραμόπουλο στο προσφυγικό, όπου το Μαξίμου αναίρεσε όλες τις εξαγγελίες για περικοπές πόρων και κλειστά κέντρα κράτησης μεταναστών. Εν συνεχεία, στην οικονομία, όπου ο Κλάους Ρέγκλινγκ απέσπασε τόσο από τον υπουργό Οικονομικών, όσο και από τον πρωθυπουργό τη δέσμευση ότι τα πλεονάσματα θα παραμείνουν ως έχουν για το 2019-2020, ενώ οι όποιες μειώσεις στη φορολογία θα συνοδευτούν από διεύρυνση της φορολογικής βάσης. Όπως τόνισε η αντιπολίτευση στην Ελλάδα, οι προγραμματικές δηλώσεις και η δέσμευση για τήρηση του στόχου πρωτογενών πλεονασμάτων δημιουργούν ένα πρόσθετο δημοσιονομικό κενό της τάξης των 2 δισ., το οποίο η κυβέρνηση θα πρέπει να καλύψει, είτε με μειώσεις σε άλλα σημεία, που όπως έχει αφήσει να εννοηθεί θα είναι η περιστολή ή περικοπή επιδομάτων, είτε με πρόσθετα έσοδα από άλλες πηγές, είτε με εισαγωγή άλλων μέτρων, όπως ενδεχομένως της μείωσης του αφορολόγητου.
Οι εξαγγελίες, οι ισορροπίες και ο ρόλος των media στη δημιουργία συλλογικών παραισθήσεων
Η κυβέρνηση, από την πλευρά της, σε μια προσπάθεια να κερδίσει χώρο, χρόνο και να επιδείξει πολιτική βούληση σε τομείς που η προηγούμενη υστερούσε, διαμορφώνοντας έτσι ένα νέο πλαίσιο σχέσεων με την ΕΕ, έχει ξεκαθαρίσει ότι θα προωθήσει με άμεσες διαδικασίες την πώληση της ΔΕΗ, τμημάτων του ΔΕΔΔΗΕ και των ΕΛΠΕ, και θέλοντας να βάλει στο παιχνίδι και το Real Estate έκανε λόγο για αξιοποίηση της περιουσίας του υπουργείου Άμυνας.
Τα παραπάνω δεν ισχύουν όμως στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, όπου μπορεί οι παραβιάσεις του εθνικού εναερίου χώρου της Ελλάδας να έχουν περιοριστεί μετεκλογικά, αλλά ο Ταγίπ Ερντογάν προωθεί επιτακτικά την ατζέντα του και επιχειρεί να εκμεταλλευτεί πολιτικά, διπλωματικά και ενδεχομένως στρατιωτικά το κενό που δημιουργεί η πολιτική μετάβαση, καθώς και η αναθεωρητική προδιάθεση της νέας κυβέρνησης. Όπως φάνηκε από το πρώτο τηλεφώνημα, ο Τούρκος πρόεδρος έστηνε παγίδες στον Έλληνα πρωθυπουργό, επιχειρώντας να δημιουργήσει κλίμα με δημόσια “επίθεση φιλίας” και διαρροές που έθεταν τη δική του ατζέντα, αφού απέσπασε τη δήλωση του Κυριάκου Μητσοτάκη για επανεκκίνηση των ελληνοτουρκικών σχέσεων. Το σκηνικό αυτό ανετράπη άμεσα, ο Νίκος Δένδιας με ανακοίνωση αντέκρουσε την προσπάθεια της Άγκυρας να θέσει θέματα στο τραπέζι και οι διμερείς σχέσεις τέθηκαν σε καθεστώς αναμονής. Παράλληλα, όμως, η Τουρκία συνεχίζει να αναπτύσσει κινητικότητα στην κυπριακή ΑΟΖ και στα κατεχόμενα, ενώ την ίδια στιγμή η Αθήνα φάνηκε συγχυσμένη, με αποτέλεσμα η ΕΕ, να κάνει μισό βήμα πίσω παγώνοντας τη διαδικασία επιβολής των κυρώσεων που αποφασίστηκαν, δίνοντας χρόνο και χώρο για διαβουλεύσεις, εν μέσω θέρους.
Ωστόσο, αποφασισμένες να μην πέσουν στο διάκενο εμφανίζονται οι ΗΠΑ, που εν αντιθέσει με την ΕΕ, που κινείται νωχελικά ακόμα, υιοθέτησαν πολιτική άμεσης κατοχύρωσης των συμφερόντων τους, όπως ερμηνεύεται η επίσκεψη του Νίκου Δένδια στην Ουάσιγκτον και η back-to-back ανταπόδοση με την επίσκεψη του αναπληρωτή υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ σε Ελλάδα και Βόρεια Μακεδονία, που ξεκίνησε χθες, με συναντήσεις με το πολιτικό προσωπικό και θα ολοκληρωθεί με επαφές με την επιχειρηματική κοινότητα.
Όπερ σημαίνει ότι η πολιτική, διπλωματική και στρατηγική ατζέντα της κυβέρνησης ετεροπροσδιορίστηκε σε μεγάλο βαθμό, κυρίως από τις διαδικασίες, εξελίξεις και τις διαθέσεις εταίρων και συμμάχων. Αυτό που δεν είναι ακόμα σαφές, όμως, είναι σε ποιο βαθμό η μέχρι τώρα στάση της ΕΕ και του Βερολίνου είναι συνειδητή και σε ποιο απλά συγκυριακή. Για να αποφύγει βέβαια εκπλήξεις σε αυτό το επίπεδο, ο πρωθυπουργός επέλεξε να διαμορφώσει τρεις, τουλάχιστον, διαύλους επικοινωνίας με τις Βρυξέλλες σε υψηλό επίπεδο έτσι ώστε να έχει διαρκή εικόνα των κινήσεων και κυρίως των… προθέσεων. Από τη μια είναι ο Μαργαρίτης Σχοινάς, που προτάθηκε ως επίτροπος της Ελλάδας στη νέα Κομισιόν, μετά ο κυβερνητικός εκπρόσωπος κ. Πέτσας, που έχει άρτιους συνδέσμους ιδιαίτερα στο Eurogroup, τον ESM και την ΕΚΤ και εν συνεχεία ο υπουργός Ψηφιακής Πολιτικής, κ. Πιερρακάκης, ο οποίος λόγω της προϋπηρεσίας του στη Google διαθέτει διασυνδέσεις σε υψηλά κλιμάκια εντός και εκτός της Κομισιόν.
Καθώς ολοκληρώνεται η σκιαγράφηση του Μαξίμου, των συμβούλων του Κυριάκου Μητσοτάκη και οι επιλογές προσώπων για κομβικές θέσεις ολοκληρώνονται, τα βιογραφικά των υπουργών τίθενται στο μικροσκόπιο και η κυβέρνηση καθίσταται τυπικά και νομικά λειτουργική, εταίροι, σύμμαχοι και εν δυνάμει αντίπαλοι θα ξεκινήσουν να στέλνουν μηνύματα και η ετοιμότητα θα κριθεί από τις απαντήσεις που θα παρασχεθούν.
Οι έως τώρα αναληφθείσες δράσεις, όπως έχει ήδη επισημάνει το Crisis Monitor. εντάσσονται στο πλαίσιο στρατηγικής “σοκ και δέος” έτσι ώστε να προληφθούν και να καμφθούν ενδεχόμενες αντιδράσεις-αντιστάσεις, δεν διασφαλίζουν όμως ότι τα τετελεσμένα δεν θα αποτελέσουν τμήμα ευρύτερης διαπραγματευτικής ατζέντας και μοχλό πίεσης προς την ελληνική κυβέρνηση. Κομβικό ρόλο θα παίξει επίσης και η στρατηγική που θα ακολουθήσει η αντιπολίτευση στην Ελλάδα, αν δηλαδή θα επιχειρήσει να μπλοκάρει και θεσμικά συγκεκριμένες εξαγγελίες της κυβέρνησης κινητοποιώντας τον ευρωπαϊκό μηχανισμό ή ακόμα και τον νατοϊκό.
Ήδη πάντως έχουν καταγραφεί σχετικές κινήσεις, καθώς μετά την ανακοίνωση του υπουργού Ναυτιλίας Γιάννη Πλακιωτάκη ότι θα ξεμπλοκάρει άμεσα το επενδυτικό πλάνο της Cosco, δεν υπήρξε άλλη σχετική δημόσια αναφορά σε αυτά, ούτε στις προγραμματικές δηλώσεις της κυβέρνησης. Αντιστοίχως, αντιδράσεις προκάλεσαν και οι εξαγγελίες για τα δίκτυα 5G και το G Cloud, με τις ΗΠΑ και την ΕΕ να εκφράζουν πολυεπίπεδα ενστάσεις τόσο για τη Huawei όσο και για την προοπτική εναγκαλισμού του κράτους με τη Google.
Συμπερασματικά, η έντονη κινητικότητα είναι περιορισμένης λειτουργικής ανταπόκρισης, δεδομένου ότι ο κρατικός μηχανισμός κινείται πάντα σε δικούς του ρυθμούς, ενώ οι σχέσεις, δεσμεύσεις και εξαρτήσεις από εταίρους, δομές και οργανισμούς καθιστούν τη διαδικασία λήψης και εφαρμογής αποφάσεων ευρύτερου ενδιαφέροντος πολύ πιο πολύπλοκη απ’ ό,τι αρχικά φαίνεται. Συνεπώς, η κυβέρνηση πέτυχε επικοινωνιακά να κατοχυρώσει στο συλλογικό υποσυνείδητο ότι αναλαμβάνει πρωτοβουλίες, στην πραγματικότητα, όμως, αυτές είναι κυρίως σε επίπεδο προθέσεων, εξαγγελιών και τίθενται σε τραπέζια διαπραγματεύσεων.
Ήτοι, η κυβέρνηση φαίνεται πιο πολύ να βρίσκεται σε φάση Yoga, οραματιζόμενη τις αλλαγές και pilates, διευρύνοντας τις ανοχές των εταίρων και τις αντοχές του συστήματος, παρά σε διαδικασία αγώνων και ρεκόρ. Σημειολογικά, αυτού του είδους η γυμναστική αποτελεί τρόπο ζωής, τα πρώτα αποτελέσματα έρχονται όμως μετά από πολύ πόνο και με μεγάλη συγκέντρωση.
