Σε κατάσταση αυξημένης επιφυλακής έχουν τεθεί Αθήνα και Λευκωσία, τόσο διπλωματικά όσο και αμυντικά, καθώς η πολυεπίπεδη τουρκική υπερκινητικότητα, σε συνδυασμό με την αμερικανική αυτοσυγκράτηση που ερμηνεύεται ως υποχωρητικότητα, δημιουργούν δυναμική ανατροπής της υφιστάμενης γεωπολιτικής προοπτικής, μέσα από την οποία τίθενται οι βάσεις για το γεωοικονομικό δόγμα της Ανατολικής Μεσογείου και προετοιμαζόταν το έδαφος για ένα νέο πολυμερές σύστημα ισορροπιών, ευρωπαϊκής αρχιτεκτονικής αλλά αμερικανικής κατασκευής στην ευρύτερη περιοχή.
Αφή στιγμής οι τουρκικές προκλήσεις, που στο πρόσφατο παρελθόν καταδικάζονταν πάραυτα, τώρα μένουν αναπάντητες για μέρες, η Άγκυρα εκμεταλλεύεται το χρόνο για να κερδίσει χώρο και να δημιουργήσει τετελεσμένα. Στρατηγική, η οποία καθώς κλιμακώνεται δεν αποκλείεται να οδηγήσει ακόμα και σε θερμό επεισόδιο, ή στην εδραίωση νέου status quo στην κυπριακή ΑΟΖ.
Δεν είναι τυχαίο ότι ο Ταγίπ Ερντογάν είχε αλλεπάλληλες συσκέψεις με τους επικεφαλής των τουρκικών ομίλων media από το πρωί μέχρι το μεσημέρι της Κυριακής στο προεδρικό μέγαρο, δημιουργώντας αίσθηση επικείμενων εξελίξεων. Αν δεν έχει διευκρινιστεί το περιεχόμενο των επαφών, οι πολύωρες συζητήσεις, είναι ενδεικτικές της ευρύτητας και του βάθους των θεμάτων που καλύφθηκαν.
Οι εξελίξεις αυτές, όμως, επαναφέρουν στο προσκήνιο το σενάριο εξελίξεων που σκιαγραφείται στο αμφιλεγόμενο άρθρο-παρέμβαση του πρώην Έλληνα πρωθυπουργού, Κώστα Σημίτη, στο οποίο οι ΗΠΑ αντέδρασαν, τότε, σθεναρά δια της πρεσβείας τους στην Αθήνα. Ωστόσο, σήμερα, η καμπή που λαμβάνουν οι εξελίξεις δεν απέχει πολύ απ’ όσα αναδεικνύει και περιγράφει ο κ. Σημίτης, καθιστώντας μια νέα ανάγνωση και ανάλυση του άρθρου του επιβεβλημένη.
Ενώ η Τουρκία έχει παραλάβει 7 αποστολές με τμήματα του ρωσικού αντιαεροπορικού συστήματος S-400 από την Παρασκευή, οι ΗΠΑ δεν έχουν αντιδράσει επισήμως, μέχρι και σήμερα Κυριακή, με μόνη εξαίρεση τη δήλωση του εκτελούντα χρέη υπουργού Άμυνας Μαρκ Έσπερ, που επιβεβαίωσε η διατήρηση της αμερικανικής πολιτικής στο θέμα, το απόγευμα της Παρασκευής, αναβάλλοντας όμως την ενημέρωση των δημοσιογράφων σχετικά. Στη συνέχεια, ακολούθησε διαρροή μέσω του Bloomberg, κατά την οποία ο Λευκός Οίκος έχει πάρει τον έλεγχο του θέματος εγκρίνοντας πακέτο κυρώσεων, το οποίο όμως θα ανακοινωθεί σε δεύτερο χρόνο, παρά την μακρόχρονη προετοιμασία.
Στο μεταξύ όμως, η Τουρκία αναπτύσσει πρωτοβουλίες και το ενεργειακό της Ανατολικής Μεσογείου με τον ηγέτη των Τουρκοκυπριων να καταθέσει πρόταση στην Κυπριακή Δημοκρατία, μέσω του ΟΗΕ για τη σύσταση κοινής επιτροπής αξιοποίησης φυσικών πόρων, υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών και με την ΕΕ σε ρόλο παρατηρητή. Με τον τρόπο αυτό η Άγκυρα επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τη “γκρίζα ζώνη” που δημιουργεί η πάγια αμερικανική θέση για “ισομερή κατανομή” του φυσικού πλούτου της Κύπρου από τις δύο κοινότητες. Παράλληλα, όμως, η Τουρκία επιμένει στη στρατηγική πίεσης με τα δύο γεωτρύπανα Φατίχ και Γιαβούζ να βρίσκονται εντός της κυπριακής ΑΟΖ, με τις πληροφορίες να αναφέρουν ότι το πρώτο έχει τελικά ξεκινήσει κάποιου τύπου γεώτρηση.
Εν συνεχεία, με άρθρο του, ο Τούρκος υπουργός Εξωτερικών, Μελβούτ Τσαβούσογλου, απειλεί με νέες προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, εφόσον δεν γίνει αποδεκτή η πρόταση των τουρκοκυπρίων, για τη σύσταση κοινής επιτροπής εκμετάλλευσης υπό τον ΟΗΕ.
Η Τουρκία όμως δεν περιορίζεται σε αυτές τις δραστηριότητες, αλλά έχει εμπλακεί ενεργά στο μέτωπο κατά του στρατάρχη Χαφτάρ στη Λιβύη, ο οποίος υποστηρίζεται ατύπως από την Αίγυπτο τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, στην επέλασή του. Η Άγκυρα διαθέτοντας ισχυρά ερείσματα στην οικουμενική κυβέρνηση της Λιβύης επιχειρεί να διαμορφώσει συνθήκες που θα επιτρέψουν σε Τουρκία και Λιβύη να ανακηρύξουν κοινή ΑΟΖ στην περιοχή, μπλοκάροντας τη διαδικασία χάραξης του East Med, ώστε να αποκτήσει σημαντικό μοχλό πίεσης και σε αυτό το πεδίο. Αντίστοιχη δραστηριότητα αναπτύσσει και στο Λίβανο η Τουρκία, με την κυβέρνηση της χώρας να προειδοποιεί κατ’ επανάληψη τις χώρες που προωθούν τον αγωγό που εντάσσεται στον σχεδιασμό του ανατολικού ενεργειακού διαδρόμου της ΕΕ και έχει τεθεί υπό την κηδεμονία των ΗΠΑ.
Την ίδια στιγμή η ΕΕ, υπό την πίεση Ελλάδας και Κύπρου και με τη συμβολή ΗΠΑ και Ισραήλ κατέληξε μετά από, σχετικά σύντομες για τις πρακτικές της, διαβουλεύσεις σε συμφωνία για το ύφος, την υφή, το είδος και την αιτία, επιβολής κυρώσεων στην Τουρκία, όσον αφορά τη δραστηριότητα που αναπτύσσει στην Ανατολική Μεσόγειο και εν προκειμένω στην κυπριακή ΑΟΖ, όπου θεωρείται ότι αμφισβητεί χωρικά ύδατα, άρα επικράτεια κράτους-μέλους και κατ’ επέκταση της ίδιας της Ένωσης. Σε συνέχεια της απόφασης αυτής, πλοία υποστήριξης των τουρκικών γεωτρύπανων που δρουν στην κυπριακή ΑΟΖ, τα οποία ανήκαν σε εταιρία ολλανδικών συμφερόντων, αποχώρησαν, αρνούμενα να συμπράξουν σε παράνομες ενέργειες, καθώς έχουν ήδη εκδοθεί εντάλματα σύλληψης για το προσωπικό πλοίων που δρουν στην κυπριακή αποκλειστική οικονομική ζώνη χωρίς άδεια από την Κυπριακή Δημοκρατία.
Η Άγκυρα, όμως, δεν μένει με σταυρωμένα χέρια αλλά κινείται παρασκηνιακά και ενίοτε ανακοινώνει τις πρωτοβουλίες της, σε μια προσπάθεια άλλοτε να στείλει μηνύματα και άλλοτε να προβοκάρει. Κάτι τέτοιο συνέβη την προηγούμενη εβδομάδα, μετά τη συμφωνία σε επίπεδο αντιπροσωπειών στην ΕΕ, όταν ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας ανακοίνωσε σειρά επαφών που είχε με τους ομολόγους της Εσθονίας, τη Τσεχίας και άλλους.
Παράλληλα, η Άγκυρα κλιμακώνει πιέσεις προς την Ελλάδα, επιχειρώντας αρχικά να ποδηγετήσει τον νεοεκλεγέντα πρωθυπουργό σε συζήτηση από μηδενική βάση, “παγίδα” που απέφυγε η κυβέρνηση, με ανακοίνωση του υπουργείου Εξωτερικών. Η Τουρκία, αφού έχασε το πλεονέκτημα του πολιτικού αιφνιδιασμού αντέδρασε, όπως είχε προαποφασίσει, με “έκπληξη” επιχειρώντας να χρεώσει στην Ελλάδα, έλλειψη καλών προθέσεων, στρατηγική η οποία αν και καταδικασμένη να αποτύχει, εν τούτοις σε ένα τόσο ευρύ πλαίσιο μπορεί να αφήσει στίγματα και να δημιουργήσει εντυπώσεις. Η Άγκυρα, δεν αρκέστηκε όμως, σε αυτά, αλλά επέκτεινε την πολιτική ήπιων και προπαρασκευαστικών προκλήσεων στο προσφυγικό με αύξηση ροών προς τα ελληνικά νησιά, στον ουρανό του Αιγαίου με μπαράζ παραβιάσεων και στο θαλάσσιο χώρο με αβλαβείς διελεύσεις πολεμικών πλοίων.
