Αντιμέτωπος με ένα ολικό σχέδιο αποδύναμωσής του φαίνεται ότι βρίσκεται ο Ταγίπ Ερντογάν, καθώς σειρά εξελίξεων και αντιδράσεων εντός και εκτός Τουρκίας περιορίζουν ασφυκτικά τον ωφέλιμο χώρου του ίδιου και της χώρας, δημιουργώντας συνθήκες ασφυξίας και εξαναγκάζοντάς τον σε σπασμωδικές αντιδράσεις, που πιστοποιούν την πίεση που υφίσταται και ενισχύουν τη δυναμική απομόνωσής του.
Εσωτερική πολιτική αμφισβήτηση, διεθνής διπλωματική και στρατηγική απομόνωση, ενεργειακή αφυδάτωση και οικονομικός στραγγαλισμός, διαμορφώνουν το αεροστεγώς διαμορφωμένο πλαίσιο ελέγχου και ασφαλούς πυροδότησης του Ταγίπ Ερντογάν.
Πρώτα ήρθε η αποδυνάμωση της οικονομίας, η διολίσθηση της λίρας και η έκρηξη του πληθωρισμού, προκαλώντας μείωση της αγοραστικής δύναμης της μεσαίας τάξης. Παράλληλα και καθώς το σχέδιο προσέγγισης με τη Ρωσία βρισκόταν σε εξέλιξη, η Τουρκία έπεσε σε “αφωνία”, καθώς η δυνατότητα διπλωματικής παρέμβασης στα διεθνή φόρα εξαϋλώθηκε, με αποτέλεσμα ακόμα και χαρτιά όπως η δολοφονία Κασόγκι από τη Σαουδική Αραβία, να καούν στα χέρια του Ταγίπ Ερντογάν, χωρίς να επιτύχουν το στόχο της επαναδιαπραγμάτευσης του ρόλου και της θέσης της Τουρκίας στην περιοχή. Τα σχέδια για τον East Med, οι ενεργειακές συνεργασίες και τα πολυμερή σχήματα ασφαλείας της Ανατολικής Μεσογείου, ενέτειναν το αίσθημα στραγγαλισμού, αναγκάζοντας τον Τούρκο πρόεδρο σε ακόμα πιο οξείες και αψυχολόγητες αντιδράσεις, που του στερούσαν συμμάχους και προκαλούσαν διεθνή ανησυχία.
Όλα αυτά οδήγησαν στην στρατηγική ήττα και τον πολιτικό ακρωτηριασμό στις τοπικές εκλογές του 2019, όπου το AKP έχασε όλα τα μεγάλα αστικά κέντρα και δύο φορές την Κωνσταντινούπολη. Η εκδήλωση εσωτερικής αμφισβήτησης ήταν αναμενόμενη, το νέο πογκρόμ κατά διαφωνούντων στρατιωτικών, που ακολούθησε πιστοποίηση αυτό που ήδη γνωστό: Ο Ερντογάν τρέμει, νιώθει τη γη να φεύγει κάτω από τα πόδια του.
Εσωτερική σκακιέρα
Αν και ακόμα πολλά πράγματα δεν έχουν γίνει γνωστά για το νέο κόμμα που προετοιμάζει ο πρώην υπουργός Οικονομικών της Τουρκίας Αλί Μπαμπατζάν, εν τούτοις τουρκικά και γερμανικά media σπεύδουν να το χαρακτηρίσουν απειλή για τον Ερντογάν, παρά το γεγονός ότι οι επόμενες εκλογές είναι προγραμματισμένες για το 2023.
Ο άλλοτε συνοδοιπόρος του Ερντογάν ανακοίνωσε ότι με τη στήριξη του πρώην προέδρου Αμπντουλάχ Γκιούλ θα προχωρήσει το ερχόμενο φθινόπωρο στη σύσταση δικού του πολιτικού φορέα. Οι σχετικές διεργασίες φαίνεται πως βρίσκονται σε πλήρη εξέλιξη. «Θέλουμε να αναπτύξουμε ένα όραμα παγκοσμίων διαστάσεων», αναφέρει πρόσωπο από το περιβάλλον του πρώην υπουργού.
Ο Μπαμπατζάν δεν είναι ο μόνος που διαχωρίζει τη στάση του από τον Ταγίπ Ερντογάν, μάλιστα, ο τρόπος που το κάνει, δηλαδή με την ίδρυση νέου κόμματος, τον καθιστά λιγότερο απειλητικό βραχυχρόνια για τον Τούρκο πρόεδρο. Αντιθέτως μεγαλύτερη πίεση φαίνεται ότι νιώθει ο Ταγίπ Ερντογάν από το double team των Νταβούτογλου-Γκιουλ, οι οποίοι είναι άγνωστο αν σκοπεύουν να αποχωρήσουν από το AKP, αλλά σε αυτή τη φάση ασκούν δριμεία κριτική εκ των έσω, αμφισβητώντας εμπράκτως την ηγεσία.
Κρίση ΗΠΑ-Τουρκίας
Η πίεση γίνεται ασφυκτική καθώς ο Ταγίπ Ερντογάν έχει αποφασίσει να παραλάβει -δεν είναι ξεκάθαρο αν θα ενεργοποιήσει όμως- τους S-400 από τη Ρωσία, θέτοντας εαυτόν και τη χώρα σε τροχιά μετωπικής σύγκρουσης με τις ΗΠΑ για τα F-35 και όχι μόνο. Ο Τούρκος πρόεδρος, βέβαια, βασίζεται σε διαβεβαιώσεις του Ερντογάν ότι θα βρεθεί λύση για να παρακαμφθούν νέες κυρώσεις και ότι το διμερές εμπόριο θα ενισχυθεί. Ωστόσο, μέχρι στιγμής το αντίθετο πιστοποιείται.
Παράλληλα, ο Ταγίπ Ερντογάν βιώνει τις επιπτώσεις της ιδιότυπης διεθνούς καραντίνας του έχει επιβληθεί στην Ανατολική Μεσόγειο, όπου ενεργειακοί σχεδιασμοί από τους οποίους η Τουρκία έχει αποκλειστεί εξελίσσονται, ενώ νέες πολυμερείς δομές ασφάλειας αναδιατάσσουν και τον γεωστρατηγικό χάρτη της περιοχής.
Ο Τούρκος πρόεδρος, βέβαια, γνωρίζει, ότι ενορχηστρωτής και μαέστρος των περισσοτέρων είναι οι ΗΠΑ, καθώς προωθούν το νέο γεωοικονομικό δόγμα της Ανατολικής Μεσογείου και της Μέσης Ανατολής. Συνεπώς, για τον Ταγίπ Ερντογάν αρκεί μια ανοιχτή και άνευ ατζέντας συζήτηση με τις ΗΠΑ. Μέχρι στιγμής, βέβαια, τα τετ-α-τετ και η καλή χημεία με τον Ταγίπ Ερντογάν δεν έχουν φέρει τα αναμενόμενα αποτελέσματα, παρά τις καλές προθέσεις του Αμερικανού προέδρου και τη διακηρυγμένα καλή σχέση τους.
Περιφερειακή απομόνωση
Σε αυτό το πλαίσιο, ο Ταγίπ Ερντογάν δεν έχει πολλές εναλλακτικές λύσεις και επιλέγει τις πλέον δοκιμασμένες και με σταθερά υψηλά αποτελέσματα: Το ρόλο του περιφερειακού ταραξία και την προσέγγιση με τη Ρωσία. Η εξαγωγή της εσωτερικής πολιτικής κρίσης προς την Ελλάδα με τις παραβιάσεις και τις αμφισβητήσεις στο Αιγαίο εντάσσεται σε αυτή τη στρατηγική, ενώ το σκηνικό που στήνεται στην Αμμόχωστο και οι κλιμακούμενες προκλήσεις στην κυπριακή ΑΟΖ, αποτελούν μια ακόμη έκφανση. Εσχάτως, όμως, ο Τούρκος πρόεδρος δημοσιοποίησε το μέτωπο που έχει ανοίξει στη Λιβύη με τον στρατάρχη Χαλίφα Χαφτάρ, ο οποίος υποστηρίζεται από την Αίγυπτο και τις ΗΠΑ.
Ο Ερντογάν, επενδύει στην κυβέρνηση εθνικής ενότητας της Τρίπολης, την οποία εξοπλίζει, έτσι ώστε να μπορέσει να ανακηρύξει ΑΟΖ με τη Λιβύη και να μπλοκάρει τα σχέδια για τον East Med, ενισχύοντας έτσι το γεωστρατηγικό του εκτόπισμα στην περιοχή και εξαναγκάζοντας Ισραήλ και ΗΠΑ να συρθούν σε διαπραγματεύσεις μαζί του, σε ένα τραπέζι που θα τεθούν από τα ενεργειακά και το Κυπριακό, μέχρι το Μεσανατολικό και ο ρόλος της Τουρκίας ως περιφερειακή υπερδύναμη.
