Τον χαρακτηρισμό “πρόβλημα με πολλά πρόσωπα” επιβεβαιώνει το προσφυγικό, καθώς η διαρκής εναλλαγή εστιών και έντασης του μετώπου, καταδεικνύει την άσβεστη φύση του και αποδεικνύει ότι η ΕΕ και ιδιαίτερα οι χώρες υποδοχής και προορισμού παραμένουν απροετοίμαστες απέναντι στη νέα κανονικότητα.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία της ΕΕ, που ανακοινώθηκαν για την παγκόσμια μέρα προσφύγων και από τη διαρκή καταγραφή και παρατήρηση της εξέλιξης του μεταναστευτικού-προσφυγικού φαινομένου, η μείωση των ροών είναι πρόσκαιρη, ενώ η διαρκής εναλλαγή χωρών προέλευσης και προορισμού, καταδεικνύουν την πολυδιάστατη φύση του προβλήματος, η οποία οδηγεί σε πολυδιάσπαση διαθέσιμων πόρων και δυναμικού, με αποτέλεσμα να μην είναι δυνατή ούτε η αποτελεσματική πρόληψη, αλλά ούτε και η αντιμετώπιση-διαχείριση του.
Στην Ελλάδα η πολιτική αντιπαράθεση εστιάζεται στη διαφθορά και την οικονομία, ενόψει μάλιστα των εθνικών εκλογών, ενώ το προσφυγικό αγνοείται και υποβαθμίζεται, όπως φαίνεται συνειδητά, καθώς εκθέσεις, δημοσιεύματα του διεθνούς Τύπου και δηλώσεις ξένων πολιτικών και αξιωματούχων δεν τυγχάνουν επαρκούς προσοχής, παρά το γεγονός ότι όλα δείχνουν ότι οι εξελίξεις στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο θα οδηγήσουν σε έξαρση των προσφυγικών ροών.
Η Deutsche Welle, σε δημοσίευμά της αναφέρει ότι το status της Ελλάδας έχει αλλάξει από χώρα μετάβασης (transit state) σε χώρα προορισμού (host couttry), χρησιμοποιώντας μάλιστα τα στοιχεία της Ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ για τους πρόσφυγες, για να αποδείξει του λόγου το αληθές.
Όπως αναφέρεται, η Γερμανία ανήκει στις χώρες με τον μεγαλύτερο αριθμό αναγνωρισμένων προσφύγων και η Ελλάδα σε αυτές με το μεγαλύτερο αριθμό νέων αιτήσεων για την παροχή ασύλου μετά τις ΗΠΑ, το Περού, τη Γερμανία, τη Γαλλία, την Τουρκία και τη Βραζιλία. Ειδικότερα,
- το 2015 είχαν αιτηθεί άσυλο στην Ελλάδα μόλις 11.400 άτομα,
- το 2017 ο αριθμός τους αυξάνεται στις 57.000 και
- το 2018 στις 65.000.
Από την εξέλιξη αυτή προκύπτει ότι η Ελλάδα δεν είναι πλέον χώρα διέλευσης προσφύγων προς την υπόλοιπη Ευρώπη, αλλά χώρα προορισμού.
Τα στοιχεία που παρέχουν οι αρχές είναι ενδεικτικά της αύξησης των προσφυγικών ροών και αιτήσεων ασύλου, ενώ η μεγάλη αύξηση των αιτούντων στην Ελλάδα καταδεικνύει ότι η σταδιακή έξοδος από την κρίση και η δυσλειτουργία του συστήματος κατανομής μεταναστών έχουν αλλάξει τα δεδομένα και τις προοπτικές των ανθρώπων που φτάνουν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Η ανάδειξη του θέματος, όμως, από γερμανικά media αποτελεί απόδειξη της αυξανόμενης πίεσης στο εσωτερικό και ένδειξη προσπάθειας προετοιμασίας του εδάφους για νέες πολιτικές συζητήσεις και αποφάσεις, υπό την πίεση που δημιουργείται από τη δημοσιότητα και τον κίνδυνο αύξησης των ροών.
Τα συγκριτικά στοιχεία, για το 2019 δείχνουν μηνιαία αυξητική τάση, των προσφυγικών ροών, αλλά είναι ηπιότερη και πιο περιορισμένη κατ’ απόλυτους αριθμούς σε σχέση με το 2018. Η διαφορά αυτή, φαίνεται ότι εφησυχάζει τους Ευρωπαίους, οι οποίοι θέλουν με κάθε τρόπο να κλείσουν τις κρίσεις των περασμένων ετών, ώστε να επικεντρωθούν στις πολιτικές αντιπαραθέσεις για το μέλλον της ΕΕ, χωρίς να αντιμετωπίζουν εξωτερικές πιέσεις.
Πριν απ’ αυτό όμως, προηγήθηκαν τουλάχιστον δύο αναφορές κεντροευρωπαϊκών media στο ζήτημα, με τη συνέντευξη του επικεφαλής της Frontex, σε αυστριακή εφημερίδα, που κρούει τον κώδωνα του κινδύνου για την υποστελέχωση του οργανισμού, που είναι επιφορτισμένος με την αντιμετώπιση του προβλήματος στα σημεία υποδοχής και μεγάλο μέρος της προληπτικής δράσης κατά μήκος των συνόρων της ΕΕ. Εν συνεχεία, το Der Spiegel αποκάλυψε μέρος εμπιστευτικής έκθεσης που δείχνει αύξηση των προσφυγικών-μεταναστευτικών ροών μέσω Κύπρου, υποδεικνύοντας την Τουρκία ως υπαίτιο καθώς επιτρέπει την επιβίβαση σε αεροσκάφη και έχει χαλαρώσει την αστυνόμευση στη θάλασσα, με αποτέλεσμα να περνούν στα κατεχόμενα και εν συνεχεία στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Αν σε αυτά τα δημοσιεύματα προστεθούν οι προειδοποιήσεις του ΟΗΕ για την αναζωπύρωση των συγκρούσεων στη Συρία και την απειλή νέου κύματος προσφύγων που θα μπορούσε να φτάσει τα 2 εκατ. ανθρώπους, λόγω των εκτοπισμών, καθώς και η κατάρρευση του συστήματος συγκράτησης ροών στη Λιβύη, λόγω της επέλασης του υποστηριζομενου από τις ΗΠΑ και τη Ρωσία, στρατάρχη Χαφτάρ, τότε η άμεση απειλή γιγαντώνεται.
Οι προοπτικές γίνονται ακόμα πιο δυσοίωνες αν συμπεριληφθεί στην εξίσωση και η συμπεριφορά της Τουρκίας, καθώς η Άγκυρα έχει πολλάκις στο παρελθόν εργαλειοποιήσει το προσφυγικό για να πιέσει Ελλάδα και ΕΕ, ενώ στην πρόσφατη απάντησή της στα συμπεράσματα του Συμβουλίου Γενικών Υποθέσεων της ΕΕ, απείλησε εμμέσως πλην σαφώς για επιπτώσεις στο προσφυγικό και στη μάχη κατά της τρομοκρατίας.
Οι πιέσεις όμως αναμένεται να ενταθούν περαιτέρω μεσοπρόθεσμα, καθώς το Σουδάν διολισθαίνει επικίνδυνα στη βία, η κατάσταση στο Νίγηρα επιδεινώνεται, ενώ ανησυχία γεννά και η κλιμάκωση της τρομοκρατικής απειλής στην Αίγυπτο, όπου υπάρχουν φόβοι για επέκταση της Boko Haram.
Σχεδόν 138.000 πρόσφυγες και αιτούντες άσυλο στην Ελλάδα
Σύμφωνα με στοιχεία της Euristat στην Ελλάδα ζουν 48.026 άτομα που έχουν αναγνωριστεί ως πρόσφυγες, 13.434 άτομα με ένα στάτους εφάμιλλο των προσφύγων, 76.099 άτομα που έχουν αιτηθεί άσυλο και 198 άτομα χωρίς υπηκοότητα υπό την προστασία της Ύπατης Αρμοστείας. Ο αριθμός όλων αυτών των ομάδων ανθρώπων ανέρχεται στις 137.757 άτομα. Στη Γερμανία ο αντίστοιχος συνολικός αριθμός ανέρχεται στο 1.447.900 άτομα, στη Γαλλία στις 458.919, στην Ιταλία στις 295.599, στην Ισπανία στις 101.597, στην Κύπρο στις 27.321, στη Μάλτα στις 10.461.
Παγκοσμίως οι χώρες με τους περισσότερους αναγνωρισμένους πρόσφυγες είναι πρώτη η Τουρκία με 3,7 εκ., ακολουθεί το Πακιστάν με 1,4 εκ., η Ουγκάντα με 1,17 εκ., το Σουδάν με 1,07 εκ. και η Γερμανία με 1,06 εκ. Μια διαφορετική εικόνα προκύπτει, αν θέσει κανείς τον αριθμό των προσφύγων σε αναλογία με τον εντόπιο πληθυσμό μιας χώρας.
O Λίβανος έχει υποδεχθεί ανά 1000 κατοίκους 156 πρόσφυγες, η Ιορδανία 72, η Τουρκία 45, το Τσαντ 29, η Ουγκάντα και το Σουδάν από 26 πρόσφυγες. Μόλις μετά ακολουθεί στην 7η θέση ως πρώτη ευρωπαϊκή χώρα η Σουηδία με 25 πρόσφυγες, ενώ στην 9η βρίσκεται η Μάλτα με 20 και στην 15η η Γερμανία με 13 πρόσφυγες ανά 1000 κατοίκους. Περίπου αυτή η αναλογία ισχύει και για την Ελλάδα.
Σύμφωνα με την UNHCR ο αριθμός των προσφύγων παγκοσμίως είναι ο υψηλότερος των τελευταίων 70 ετών και διπλάσιος απ΄ ό,τι πριν από 20 χρόνια. Σύμφωνα με έρευνα της Ύπατης Αρμοστείας ο αριθμός των ανθρώπων που πολεμικές συγκρούσεις και διώξεις τους έτρεψαν σε φυγή ανήλθε το 2018 στα 70,8 εκ. άτομα. Οι περισσότεροι πρόσφυγες κατάγονται από τη Συρία (6,7 εκ.), το Αφγανιστάν (2,7 εκ.) και το Νότιο Σουδάν (2,3 εκ.).
