Σε έξαρση είναι το φαινόμενο των Fake News στην Ευρώπη, ενόψει των ευρωεκλογών, καθώς σειρά ενδογενών και εξωγενών παραγόντων επιχειρούν να χρησιμοποιήσουν εργαλεία προπαγάνδας, με διαφορετικές ατζέντες, ενώ η ΕΕ επιχειρεί τη συντονισμένη αντιμετώπισή τους, αν και στελέχη της Ένωσης αναγνωρίζουν ότι υπάρχουν όρια σε όσα μπορούν να επιτευχθούν εναντίον του συγκεκριμένου προβλήματος, που δεν αναγνωριζόταν καν ως κίνδυνος πριν από μερικά χρόνια.
Χρηματοδοτώντας fact-checking οργανισμούς, δημιουργώντας μια ειδική μονάδα κατά της παραπληροφόρησης από τη Ρωσία και λαμβάνοντας τη βοήθεια του Facebook, της Google, του Twitter και άλλων, οι Βρυξέλλες ελπίζουν να «θωρακίσουν» τη διαδικασία, που θα λάβει χώρα στις 23-26 Μαΐου, με 427 εκατομμύρια ανθρώπους να είναι γραμμένοι στα εκλογικά μητρώα.
Το Facebook είχε ανοίξει μια δική του «αίθουσα πολέμου» στα τέλη του Απριλίου (Δουβλίνο), ωστόσο ειδικοί του χώρου της ασφαλείας εκτιμούν πως ίσως να είναι πολύ αργά για να «ξεριζωθούν» οι «σπόροι» της αμφιβολίας που έχουν ήδη «φυτευτεί» προκειμένου να υπονομεύσουν μια από τις μεγαλύτερες εκλογικές αναμετρήσεις του κόσμου. Ευρωπαίοι αξιωματούχοι δηλώνουν πως δεν μπορούν να ποσοτικοποιήσουν τα αποτελέσματα των προσπαθειών τους, κάνοντας λόγο για έλλειψη των απαραίτητων κονδυλίων και θεσμικούς περιορισμούς- τονίζοντας πως η έκταση του θέματος μόλις τώρα αρχίζει να γίνεται αντιληπτή. «Η ΕΕ δεν μπορεί να έχει υπουργείο Αλήθειας» είπε ανώτερος αξιωματούχος της ΕΕ.
Ευρωπαϊκές κυβερνήσεις και σύμμαχοι στο ΝΑΤΟ λένε ότι η Ρωσία στοχεύει τις εκλογές προκειμένου να υπονομεύσει τις δυτικές δημοκρατίες, κάτι που η Μόσχα αρνείται. Σε μια περίπτωση που τράβηξε πάνω της την προσοχή των αρχών της ΕΕ., είχε κυκλοφορήσει μια «είδηση» το 2016 σχετικά με μια Ρωσογερμανίδα που υποτίθεται πως είχε βιαστεί από Άραβες μετανάστες, προκαλώντας «θύελλα» στα social media μέχρι η γερμανική υπηρεσία πληροφοριών την χαρακτήρισε και καταχώρησε ως ρωσική προσπάθεια επηρεασμού της κοινής γνώμης.
Ενημερώνοντας τους πολίτες για παραδείγματα παραπληροφόρησης, η ΕΕ, όπως και άλλες δυτικές κυβερνήσεις, ελπίζουν να τους «εμβολιάσουν» κατά των fake news, σύμφωνα με τη Χάιντι Τβόρεκ, ειδική σε θέματα πληροφοριακού πολέμου στο University of British Columbia.
«Εν δυνάμει θα είμαστε σε θέση να νικήσουμε, αλλά όχι ακόμα, επειδή το αγνοήσαμε για πολύ καιρό» είπε ο Λίνας Λινκεβίτσιους, υπουργός Εξωτερικών της Λιθουανίας, στο Reuters.
Επίσης, δεδομένου ότι οι ευρωεκλογές πιθανότατα θα φέρουν κατακερματισμένο ευρωκοινοβούλιο, με «αντισυστημικά» κόμματα να σημειώνουν καλή πορεία, αξιωματούχοι της ΕΕ ανησυχούν για «κακόβουλους δρώντες» που επιδιώκουν να προκαλέσουν αναταραχή στον διάλογο. Υπενθυμίζεται πως η προσέλευση στις ευρωεκλογές είναι «παραδοσιακά» χαμηλή, κάνοντας ευκολότερο για κόμματα και οργανώσεις της ακροδεξιάς και της ακροαριστεράς να επικεντρωθούν σε ψηφοφόρους που βλέπουν θετικά ακραία κόμματα, μέσω των social media.
Απειλώντας με επιβολή κανονιστικών πλαισίων, η ΕΕ πειθανάγκασε τη Google και το Facebook να λάβουν μέτρα σχετικά με τις πολιτικές/ προεκλογικές διαφημίσεις στα sites τους, ενώ οι εταιρίες, μαζί με το Twitter και τον δημοφιλή browser Firefox της Mozilla, συμφώνησαν να υποβάλλουν μηνιαίες αναφορές. Η Google γνωστοποίησε ότι τον Φεβρουάριο είχε εντοπίσει περίπου 21.000 λογαριασμούς Google Ads με έδρα στην ΕΕ που παραβίαζαν τους νέους κανόνες, και είχαν σκοπό να παραπλανούν ή εξαπατούν χρήστες, με 4.200 εξ αυτών να βρίσκονται στην Ιταλία. Την προηγούμενη εβδομάδα το Facebook κατέβασε και αυτό πολλούς ιταλικούς λογαριασμούς– ενώ παράλληλα δουλεύει μαζί με ευρωπαϊκούς φορείς/ συνεργάτες σε 14 γλώσσες για την αντιμετώπιση του φαινομένου των fake news. Ωστόσο, η εταιρία υπογραμμίζει πως αυτές οι προσπάθειες έχουν τα όριά τους. «Διαμοιράζονται τόσα πολλά στο Facebook κάθε μέρα που δεν θα είναι δυνατόν να κάνουμε fact checking σε όλα» είπε η Αντόνια Γούντφορντ, product manager του Facebook.
Γενικότερα μιλώντας, πιο τρωτά θεωρούνται τα άτομα ηλικίας άνω των 55, καθώς, όπως εκτιμούν αξιωματούχοι της ΕΕ, μεγάλωσαν με τον έντυπο Τύπο και έχουν μάθει να αποδέχονται τις πληροφορίες που δημοσιεύονται ως αληθείς. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί πως ένα σχετικό σύστημα συναγερμού (Rapid Alert System) της ΕΕ που έχει σκοπό να επιταχύνει τη συνεργασία μεταξύ ειδικών από διάφορες χώρες για την αντιμετώπιση της παραπληροφόρησης, δεν χρησιμοποιείται ιδιαίτερα, όπως αναφέρει αξιωματούχος της ΕΕ στο Reuters.
Παρόλα αυτά, η ΕΕ ελπίζει πως η συλλογική προσπάθεια τουλάχιστον θα αυξήσει το κόστος για όποιον προσπαθήσει να παρέμβει στις ευρωεκλογές. «Εάν κάποιος θέλει να το κάνει, θα είναι πάλι δυνατόν να το κάνει» είπε σχετικά η Χέλι Τίιρμα Κλάαρ, πρεσβεύτρια της Εσθονίας αρμόδια για θέματα κυβερνοασφαλείας.
