Δηλώσεις που αμφισβητούν ευθέως την πολιτική της Κύπρου, παρέχουν κάλυψη στην τουρκική προκλητικότητα πραγματοποίησε ο υπουργός Ευρώπης της Μεγάλης Βρετανίας, σε μια ιδιαίτερα ευαίσθητη περίοδο τόσο για το Brexit, όσο και για τη Μέση Ανατολή και την Ανατολική Μεσόγειο, προκαλώντας την έντονη αντίδραση της Λευκωσίας υπό τη μορφή διαβήματος διαμαρτυρίας.
Η στάση της Μεγάλης Βρετανίας όμως, εγείρει ανησυχίες για το ενδεχόμενο διεργασιών που θα μπορούσαν να δημιουργήσουν πρόβλημα στις εν εξελίξει διαδικασίες και να αναγκάσουν εταιρίες να υπαναχωρήσουν από συμβάσεις και συμφωνίες, κάτι που αποτελεί εξ αρχής στόχο της Άγκυρας.
Οι παρεμβάσεις, αν και δεν φαίνεται να γεννούν άμεσα πολιτικά προβλήματα, δεδομένης της διακηρυγμένης στήριξης της ΕΕ και των ΗΠΑ στην Κύπρο, εν τούτοις δημιουργούν σύννεφο αμφιβολίας, οδηγούν σε δεύτερες σκέψεις και διαμορφώνουν αναθεωρητική δυναμική επί των τετελεσμένων. Παράλληλα η στάση της Βρετανίας θα μπορούσε να ερμηνευτεί και κίνηση άρσης της ιδιότυπης καραντίνας που έχουν επιβάλλει ΗΠΑ και ΕΕ στον Ταγίπ Ερντογάν.
Πολιτικά, δεν είναι καθαρό το διακύβευμα για τη Μεγάλη Βρετανία, αν δηλαδή επιχειρεί προβολές της αντιπαράθεσης του Brexit και των συνόρων της Βορείου Ιρλανδίας, αν αφορά τις βρετανικές βάσεις στην Κύπρο ή το ενδεχόμενο να επιδιώκει ρόλο στις διαδικασίες και στην εκμετάλλευση των κοιτασμάτων στην περιοχή. Δεδομένου ότι η ΕΕ έχει απομονώσει τη Μεγάλη Βρετανία, στο πλαίσιο του Brexit, οι κινήσεις του Λονδίνου θεωρείται ότι επιδιώκουν να αμφισβητήσουν τη δυνατότητα της ΕΕ να κάνει πολιτική χωρίς τη συναίνεση της Μεγάλης Βρετανίας, σε περιοχές που άπτονται των συμφερόντων της.
Γεωπολιτικά, η κατάσταση είναι ακόμη πιο περίπλοκη καθώς οι σχέσεις Μέι-Τραμπ δεν ήταν ποτέ καλές, αλλά υπήρχε πάντα ανοιχτός δίαυλος επικοινωνίας και ad hoc συμφωνίες, ιδιαίτερα απέναντι στην ΕΕ και τη Ρωσία. υπ’ αυτό το πρίσμα και με την Τουρκία να στέλνει μηνύματα πιθανής απομάκρυνσης από τον ρωσικό άξονα, δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί το ενδεχόμενο οι ΗΠΑ να δείχνουν ψήγματα της δικής του στρατηγικής, υπό όρους και προϋποθέσεις, μέσω του Λονδίνου, που ούτως ή άλλως έχει ισχυρά συμφέροντα και παρουσία στην περιοχή.
Οι αντιδράσεις
Η Λευκωσία εμφανίζεται έντονα ενοχλημένη από τη θέση του Λονδίνου, το οποίο επικαλούμενο τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, υποστήριξε πως διερευνητικές γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να προχωρούν σε οποιαδήποτε περιοχή στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση.
Όπως ανακοινώθηκε επίσημα, στο υπουργείο Εξωτερικών κλήθηκε ο Ύπατος Αρμοστής του Ηνωμένου Βασιλείου ενώ έχει ετοιμασθεί επιστολή του Προέδρου της Δημοκρατίας προς την πρωθυπουργό της Βρετανίας.
Σε μια πρώτη αντίδραση της κυπριακής κυβέρνησης, ο εκπρόσωπος Πρόδρομος Προδρόμου υποστήριξε πως η αρχική δήλωση του Ντάνκαν είναι αντίθετη προς το διεθνές δίκαιο και δεν απηχεί την επίσημη θέση της βρετανικής κυβέρνησης, της πρωθυπουργού Τεράζα Μέι και του υπουργού Εξωτερικών Τζέρεμι Χάντ.
Τόνισε ακόμα πως θα πρέπει να γίνουν ξεκάθαρες τοποθετήσεις και υπέδειξε δε πως η Βρετανία, ως εγγυήτρια δύναμη οφείλει να αναγνωρίζει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η αντίδραση της Λευκωσίας ήταν άμεση στα όσα διατυπώνονται τις τελευταίες ώρες από βρετανικής πλευράς. Η αντίδραση του Προέδρου της Δημοκρατίας ήταν χαρακτηριστική για το βρετανό υπουργό Ευρώπης. «Υπήρξε και παραμένει απαράδεκτος ο κ. Άλαν Ντάνκαν..» δήλωσε χαρακτηριστικά ο Ν. Αναστασιάδης, αναφερόμενος στη σημερινή δήλωσή του με την οποία χαρακτήριζε περιοχή με κυριαρχία «υπό αμφισβήτηση» την Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη (ΑΟΖ) της Κύπρου.
«Θέλω να πιστεύω και θα γίνει το ανάλογο διάβημα προς την Πρωθυπουργό, διότι θεωρώ ότι η όλη στάση του το μόνο που δεν αντικατοπτρίζει είναι την ορθή πολιτική που θα έπρεπε να ακολουθεί η Μεγάλη Βρετανία με τα όσα συμφέροντα έχει στην Κύπρο, και η στήριξη που έτυχε η Βρετανία στις κρίσιμες ώρες που περνά υπήρξε χωρίς προηγούμενο, έστω και από τη μικρή μας χώρα η οποία έχει την ίδια ψήφο με τις υπόλοιπες»,
είπε.
Πρόσθεσε ότι «δεν είναι η πρώτη φορά που καταγράφονται οι συμπεριφορές του εν λόγω κυρίου».
Ερωτηθείς αν η συμπεριφορά του o κ. Ντάνκαν είναι «τύπου Κραν Μοντανά», ο Πρόεδρος απάντησε «βεβαιότατα ναι».
Επίσης,ο Ν. Αναστασιάδης με νόημα σημείωσε τη στήριξη που έτυχε η Βρετανία στο θέμα του BREXIT από την Κύπρο.
Οι δηλώσεις του Foreign Office
«Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ότι, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, διερευνητικές γεωτρήσεις δεν θα πρέπει να προχωρούν σε οποιαδήποτε περιοχή στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση».
Στη συνέχεια επαναλαμβάνεται η μέχρι τώρα γνωστή βρετανική θέση για την κυπριακή ΑΟΖ:
«Αναγνωρίζουμε το κυριαρχικό δικαίωμα της Δημοκρατίας της Κύπρου να αξιοποιήσει το πετρέλαιο και το αέριο στη διεθνώς συμφωνημένη Αποκλειστική Οικονομική Ζώνη της. Πιστεύουμε ότι το πετρέλαιο και το αέριο της Κύπρου θα πρέπει να αναπτυχθεί προς όφελος όλων των Κυπρίων, όπως έχει ξαναπεί το Foreign Office».
Η διευκρινιστική δήλωση του βρετανικού ΥΠΕΞ έγινε προς τον φιλοκύπριο Συντηρητικό βουλευτή βορείου Λονδίνου Μάικ Φρηρ, ο οποίος ζήτησε διευκρινίσεις επί της τοποθέτησης Ντάνκαν εκ μέρους της Εθνικής Κυπριακής Ομοσπονδίας Ηνωμένου Βασιλείου. Σύμφωνα με τα όσα μεταδίδονται από τη βρετανική πρωτεύουσα παράγοντες της παροικίας έχουν επισημάνει ότι η δήλωση δεν είναι αρκετά ξεκάθαρη, παρά το ότι αποσκοπούσε να ξεδιαλύνει τη βρετανική θέση.
Η διατύπωση “Περιοχή με κυριαρχία υπό αμφισβήτηση” είναι αυτό που προκάλεσε στην ουσία τη μήνη και αντίδραση της Λευκωσίας, καθώς φαίνεται ότι η Τουρκία αποδέχεται τις τουρκικές θέσεις και αδειάζει την Κύπρο, κάτι που είχε φανεί σε άλλες περιστάσεις στο παρελθόν, αλλά ποτέ τόσο ξεκάθαρα και με τέτοια ένταση.
Το χρονικό
Σύμφωνα με ανταπόκριση του Κυπριακού Πρακτορείου Ειδήσεων ο κ. Ντάνκαν απαντούσε σε ερώτημα για τις τουρκικές παράνομες ενέργειες στην κυπριακή ΑΟΖ, κατά τη διάρκεια ερωτήσεων επί θεμάτων εξωτερικής πολιτικής.
Συγκεκριμένα, ο Βρετανοκύπριος βουλευτής των Εργατικών Πάμπος Χαραλάμπους κάλεσε τους υπουργούς του Foreign Office να καταδικάσουν την απόφαση της Τουρκίας να ξεκινήσει γεωτρήσεις για πετρέλαιο και φυσικό αέριο στα χωρικά ύδατα της Κύπρου και να καλέσουν την Άγκυρα να αποσύρει αμέσως τα σκάφη της από την κυπριακή ΑΟΖ.
Ο κ. Χαραλάμπους σημείωσε στην ερώτησή του ότι η τουρκική απόφαση «όχι μόνο διακινδυνεύει τις πιθανότητες επιτυχούς επανέναρξης των ειρηνευτικών συνομιλιών, αλλά δημιουργεί επίσης κίνδυνο επιστροφής σε ανοιχτή σύρραξη».
Αναλαμβάνοντας να απαντήσει ο σερ Άλαν Ντάνκαν είπε: «Χθες συναντήθηκα με τον Τούρκο πρέσβη και είχα πολύ εποικοδομητικές συνομιλίες μαζί του. Η θέση του Ηνωμένου Βασιλείου είναι ότι, σύμφωνα με τη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για το Δίκαιο της Θάλασσας, οι διερευνητικές γεωτρήσεις δεν πρέπει να διεξάγονται σε οποιαδήποτε περιοχή στην οποία η κυριαρχία είναι υπό αμφισβήτηση».
