Την από καιρό αναμενόμενη παραίτησή του ανακοίνωσε ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος, ο οποίος είχε έρθει σε σύγκρουση με το Φανάρι μετά από καταγγελίες για οικονομικές ατασθαλίες στην Μητρόπολη, με τις χορηγίες για την ανέγερση ναού στο ground zero της Νέας Υόρκης.
Αν και η σύγκρουση του Δημητρίου με τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο δεν ήταν άγνωστη, εν τούτοις η παραίτησή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής είχε καθυστερήσει καιρό, λόγω της άμεσης ή έμμεσης στήριξης που απολάμβανε ο προκαθήμενος της ορθόδοξης εκκλησίας στην Αμερική, από την ομογένεια, ενώ λόγο στα τεκταινόμενα στην ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής έχει, εμμέσως, και η ελληνική κυβέρνηση, καθώς πρόκειται για θέση και θεσμικό ρόλο που επηρεάζει όχι μόνο την ομογένεια αλλά και τις διακρατικές σχέσεις.
Το κλίμα όμως άλλαξε τους τελευταίους μήνες και ο Αρχιεπίσκοπος Δημήτριος αποδυναμώθηκε, ενώ ο Οικουμενικός Πατριάρχης απέκτησε νέα ερείσματα. Έτσι, αν και καθαρά εκκλησιαστική η αντιπαράθεση αυτή είχε πολιτικές απολήξεις, οι οποίες φαίνεται ότι αποδείχθηκαν καταλυτικές.
Αν και δεν μπορεί να συναχθεί από τα διαθέσιμα στοιχεία, εν τούτοις, τα νέα ερείσματα που απέκτησε ο Βαρθολομαίος στις ΗΠΑ επ’ αφορμή της αναδιάταξης σφαιρών επιρροής, σε Ελλάδα, Βαλκάνια και Μέση Ανατολή, φαίνεται ότι έπαιξαν καίριο ρόλο στον εξαναγκασμό του Δημητρίου σε αποχώρηση, καθώς ο ίδιος αντιδρούσε σθεναρά.
Ο Αρχιεπίσκοπος είχε αρνηθεί να παραιτηθεί όπως τον έχει καλέσει τους προηγούμενους μήνες ο Οικουμενικός Πατριάρχης, ζητώντας ο ίδιος να λύσει τα προβλήματα της Αρχιεπισκοπής.
Σύμφωνα με την Καθημερινή, εκκλησιαστικοί παράγοντες ερμήνευσαν τον λόγο του κ. Δημητρίου το Μεγάλο Σάββατο στην Αγ. Τριάδα, ως απολογισμό της 20ετούς διακονίας του στην Αρχιεπισκοπή, προδικάζοντας και τη σημερινή παραίτησή του.
Η σύγκρουση
Η κόντρα του Βαρθολομαίου με τον Δημήτριο, όμως, και ομάδα ομογενών, που ήθελαν ακόμα και την αυτοκεφαλία της εκκλησίας στην Αμερική, δεν είναι νέα. Σε πρόσφατη Ιερά Σύνοδο, οι δύο ιεράρχες συγκρούστηκαν έντονα, ενώ τα “σκάγια” πήραν ομογενή επιχειρηματία, υποστηρικτή του Αρχιεπισκόπου Αμερικής, με ιδιαίτερα εμπρηστικές θέσεις, κατά του Οικουμενικού Πατριαρχείου.
Απευθυνόμενος στους Συνοδικούς εντός της συνεδρίασης, ο Βαρθολομαίος είπε δημοσίως ότι έθεσε στον Δημήτριο θέμα παραίτησης κι ότι εκείνος αρνήθηκε.
«Το ζήτημα είναι σοβαρό και σας θέτω ενώπιον των ευθυνών σας για να λάβουμε μία απόφαση όλοι μαζί»,
σημείωσε. Κοιτάζοντας δε τον Αμερικής έριξε τη βόμβα:
«Απορώ πώς επιβραβεύετε τις πράξεις ενός ανθρώπου που προσβάλλει το Πατριαρχείο και τον Πατριάρχη και με έχει αποκαλέσει δημοσίως τουρκόσπορο». Και συνέχισε: «Δεν προσβάλλετε μόνο εμένα και τον θεσμό της Εκκλησίας. Προσβάλλετε την τιμή και τη μνήμη του πατέρα μου και της μητέρας μου».
Ο Βαρθολομαίος αναφερόταν στον πάμπλουτο ομογενή Ευστάθιο Βαλιώτη, ιδιοκτήτη μεγάλης εταιρείας real estate στη Ν. Υόρκη και μεγαλομέτοχο της Alma Bank. Ο Δημήτριος αποφάσισε να τον αναγορεύσει επίτιμο διδάκτορα του Ελληνικού Κολεγίου του Τιμίου Σταυρού της Βοστώνης χωρίς καμία διαβούλευση με τον σύλλογο διδασκόντων. Στην αναγόρευσή του, ο διδάκτορας είπε ότι η Εκκλησία της Αμερικής πρέπει να κηρύξει την αυτοκεφαλία της, διαφορετικά να μεταφερθεί το Πατριαρχείο στην Αμερική. Οπως είπε, «δεν μπορεί να διοικούμαστε από μια μικρή ομάδα ανθρώπων που βρίσκονται στην Τουρκία». Το συμβάν λειτούργησε σαν το τράβηγμα της περόνης στη χειροβομβίδα που βρισκόταν ήδη στο τραπέζι.
Το background
Ο Αρχιεπίσκοπος Αμερικής, Δημήτριος υπηρέτησε για 20 χρόνια από το 1999 την Ορθόδοξη Εκκλησία της Αμερικής όταν και διαδέχθηκε τον τότε Αρχιεπίσκοπο Αμερικής, Σπυρίδωνα, ο οποίος είχε παραιτηθεί, μετά από σύντομη (3ετή) θητεία, εν μέσω εντάσεων.
Στην ανακοίνωση του Οικουμενικού Πατριαρχείου επισημαίνεται ότι η παραίτηση του Αρχιεπισκόπου Αμερικής Δημήτριου θα συζητηθεί στη Σύνοδο της 9ης Μαΐου, όπου θα τεθεί το θέμα της πλήρωσης της θέσης του, καθώς και αυτής του Αρχιεπισκόπου Θυάτειρων και Αγγλίας.
