Τη λύση της “διπλής-κυριαρχίας” (dual sovereignty), για την επίλυση της διαμάχης Σερβίας-Κοσόβου, βγάζουν από την κατάψυξη Μέρκελ και Μακρόν, προσπαθώντας να αποφύγουν τις επιπλοκές που θα δημιουργούσε ευρύτερα η αναδιάταξη των συνόρων, που προωθούνταν από τον Αλεξάνταρ Βούτσιτς και είχε γίνει κατ’ αρχήν δεκτή από τον Κοσοβάρο ομόλογό του, Χασίμ Θάτσι, αλλά θεωρούνταν ήδη “κλινικά νεκρή”, καθώς δεν έβρισκε πρόσφορο έδαφος στην ΕΕ και είχε προκαλέσει κυβερνητική κρίση στην Πρίστινα.
Νίκος Αρβανίτης – Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας*
Η άτυπη Σύνοδος Κορυφής των Δυτικών Βαλκανίων, που διεξήχθη στο Βερολίνο, μπορεί να έφερε επί της ουσίας αποτελέσματα, αλλά φαίνεται ότι άλλαξε την ατζέντα των διαπραγματεύσεων, καθιστώντας σαφές ότι η επίλυση μακροχρόνιων διαφορών αποτελεί προϋπόθεση για την ενεργοποίηση της ευρωατλαντικής προοπτικής, η οποία ενδέχεται να καθυστερήσει μερικούς μήνες και να συζητηθεί τον Οκτώβριο αντί του Ιουνίου, που είχε αρχικά αποφασιστεί.
Διασταυρωμένες πληροφορίες από το Κόσοβο και το Βερολίνο, αναφέρουν ότι κατά τη διάρκεια της άτυπης Συνόδου Κορυφής η Ύπατη Εκπρόσωπος της ΕΕ, Φεντερίκα Μογκερίνι, ενημέρωσε τους ηγέτες για την αναθέρμανση της πρότασης dual sovereignty.
Ωστόσο, οι υφιστάμενες πολιτικές ισορροπίες κυρίως στο Βελιγράδι, καθιστούν δύσκολη την προώθηση του σχεδίου αυτού, καθώς συνεπάγεται την κατανάλωση πολιτικού κεφαλαίου, που δεν έχει σε αυτή τη φάση ο Σέρβος πρόεδρος, ο οποίος πιέζεται από μαζικές αντικυβερνητικές διαδηλώσεις.
Για το Βερολίνο η αποδοχή μιας συμπαγούς συμφωνίας, που δεν θα ανατρέπει το status quo, αλλά θα συμβάλλει στην αναδιάταξη σφαιρών επιρροής, περιορίζοντας το ρόλο της Ρωσίας και “ακρωτηριάζοντας” τον τουρκικό-ισλαμικό βραχίονα αποτελεί προτεραιότητα, έτσι ώστε να διασφαλιστεί η σταθερή και απρόσκοπτη πορεία των χωρών προς την ΕΕ.
«Διπλή Κυριαρχία»
Το σχέδιο για συμφωνία «διπλής κυριαρχίας» Σερβίας – Κοσόβου το οποίο συζητείται ήδη από το 2011 αναφέρει ότι το Βόρειο Κόσοβο θα μπορούσε να έχει ευρύτερη εξουσία από αυτήν που προβλέπεται στη δομή της Ένωσης Σερβικών Δήμων, αλλά εντός του πλαισίου του Συντάγματος του Κοσόβου. Η συγκεκριμένη λύση αποκλείει τη διχοτόμηση του Κοσσυφοπεδίου, αμβλύνοντας έτσι ενδεχόμενες αντιδράσεις, προωθώντας τη διπλή κυριαρχία χωρίς μεταβολές των συνόρων. Το Κόσοβο θα διατηρήσει την εδαφική του ακεραιότητα, ενώ η Σερβία θα έχει ένα είδος κυριαρχίας στους Σέρβους του Κοσόβου και στις σερβικές ορθόδοξες εκκλησίες. Παράλλα, ειδικές πρόνοιες θα σχηματιστούν για την εκμετάλλευση πλουτοπαραγωγικών πηγών και τη διαφύλαξη της κοινωνικής συνοχής.
Ωστόσο, ο Σέρβος πρόεδρος Αλεξάνταρ Βούτσιτς έχει υιοθετήσει σκληροπυρηνική πολιτική, ανάγοντας τη διαμάχη Σερβίας – Κόσοβο σε μείζον εθνικό ζήτημα για συσπειρώσει την εκλογική του βάση που αντιδρά σε οποιοδήποτε παραχωρήσεις. Το τοπίο είναι πιο θολό στο Κόσοβο, όπου η λύση της αναδιάταξης συνόρων είχε προκαλέσει κυβερνητικό ρήγμα μεταξύ του προέδρου και του πρωθυπουργού.
Για την επιτυχή προώθηση τέτοιων σχεδιασμών, βέβαια, απαιτούνται μέτρα οικοδόμησης εμπιστοσύνης, μεταξύ Βελιγραδίου και Πρίστινας, ενέργειες όπως η μετατροπή της δύναμης ταχείας αντίδρασης του Κοσόβου σε τακτικό στρατό και οι υπέρογκοι δασμοί στις εισαγωγές σερβικών προϊόντων, έχουν δυναμιτίσει το κλίμα. Βέβαια, το Κόσοβο, δια στόματος του προέδρου του δηλώνει έτοιμο να ανοίξει διάλογο, χωρίς προαπαιτούμενα, θέλοντας με αυτό τον τρόπο να τεθούν εκτός διαπραγμάτευσης οι ενέργειες αυτές.
Η «διπλή κυριαρχία» παραπέμπει στο μοντέλο της καντονοποίησης, που προβλέπει στη διαφύλαξη του πολυπολιτισμικού χαρακτήρα της περιοχής και στη θέσπιση αντίστοιχων ειδικών δικαιωμάτων για τις μειονότητες.
Σχετική μελέτη για την καντονοποίηση Κοσόβου – Μετόχια είχε εκπονήσει ο νέος ηγέτης του σερβικού Δημοκρατικού Κόμματος της Σερβίας (DS) Ζόραν Λούτοβατσς, που θεωρείται μετριοπαθής και ευρωπαϊκού προσανατολισμού πολιτικός. Ο Λούτοβατσς συμμετέχει στον αντικυβερνητικό συνασπισμό «Συμμαχία για τη Σερβία» που ιδρύθηκε τον Σεπτέμβριο του 2018 που αποτελεί την «αιχμή του δόρατος» των μαζικών κινητοποιήσεων έναντι του σέρβου προέδρου.
Η «ανταλλαγή εδαφών» φαίνεται να προβλημάτισε και κάποιους από την αλβανόφωνη κοινότητα της Κοιλάδας του Πρέσεβο. Οι αστοί αλβανόφωνοι εμφανίζονται να έχουν στενές σχέσεις με το Βελιγράδι και διαθέτουν ισχυρά ερείσματα στον τοπικό πληθυσμό. Οι αλβανόφωνοι τοπικοί άρχοντες του Πρέσεβο δεν ενστερνίζονται τις σκληροπυρηνικές απόψεις του αλβανικού εθνικισμού, καθώς απολαμβάνουν ειδικό καθεστώς μέσα στη Σερβία.
____________________
*Ο Νίκος Αρβανίτης είναι Intelligence and Strategy Analyst. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος διαπιστευμένος διπλωματικός συντάκτης στο Βελιγράδι από το 1994 και αναγνωρισμένος αναλυτής της περιοχής των Βαλκανίων στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Συνεργάζεται με διεθνή ειδησεογραφικά, βαλκανικά και ελληνικά μέσα (υπήρξε και διευθυντής του σερβικού Ekonomist). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Εγκληματολογίας και Ποινικών Επιστημών του πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 12 βιβλία του σε σερβική, αγγλική και ελληνική γλώσσα.
*Ο Γιώργος Πρωτόπαπας είναι Strategic and Media Analyst του Crisis Monitor. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος. Άρχισε τη δημοσιογραφία στην εφημερίδα «Επενδυτής» (2000 -2014). Αρθρογραφεί από το 2012 στο περιοδικό Άμυνα & Διπλωματία και συνεργάζεται με διάφορα διεθνή και ελληνικά ψηφιακά μέσα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστημίου Kent. Με τη ιδιότητα του διεθνολόγου έχει μιλήσει και σε διεθνή συνέδρια στο εξωτερικό. Έχει παρακολουθήσει πιστοποιημένα courses και seminars για Digital Media, Social Media Strategies, Digital Marketing & Advertising.
