Πολλαπλούς στόχους επιτυγχάνει η απόφαση της Ουάσιγκτον να μην ανανεώσει τις εξαιρέσεις για τους αγοραστές ιρανικού πετρελαίου, καθώς σφίγγει μεν τη θηλιά στο λαιμό της Τεχεράνης, αλλά παράλληλα θα έχει επιπτώσεις στην αγορά πετρελαίου, που ήδη προεξοφλεί περιορισμό της προσφοράς, ενώ θα εντείνει τα προβλήματα στις σχέσεις των ΗΠΑ με Τουρκία, Κίνα και Ινδία.
Οι ΗΠΑ είχαν παραχωρήσει εξαιρέσεις σε οκτώ χώρες, μεταξύ των οποίων η Ελλάδα, η Ιταλία, η Τουρκία, καθώς και οι μεγαλύτεροι εισαγωγείς πετρελαίου στον κόσμο. Κίνα και Ινδία- οι δύο πολυπληθέστερες οικονομίες του πλανήτη-, όπως επίσης Νότιος Κορέα και Ιαπωνία μπορούσαν να συνεχίσουν να αγοράζουν ιρανικό, αν και καλούνταν να μειώσουν σταδιακά την εξάρτησή τους από αυτό.
Πριν εξεταστούν οι άμεσες και παράπλευρες επιπτώσεις της απόφασης της Ουάσιγκτον για πλήρη εφαρμογή της πολιτικής απομόνωσης του Ιράν, θα πρέπει να σημειωθεί ότι οι ΗΠΑ έχουν ανακοινώσει την άρση του ειδικού καθεστώτος “προτιμητέου εμπορικού εταίρου” για την Τουρκία και την Ινδία, μέσω του οποίου εξασφάλιζαν εξαγωγές συγκεκριμένων στις ΗΠΑ, χωρίς δασμούς.
Θέτοντας το Ιράν εκτός αγορών η Ουάσιγκτον επιχειρεί να εξαναγκάσει το Πεκίνο να υπαναχωρήσει στις εμπορικές διαπραγματεύσεις, καθώς αγοράζει ιρανικό αργό και τώρα θα απειληθεί με νέες κυρώσεις γι αυτό το λόγο. Αντιστοίχως, οι σχέσεις ΗΠΑ-Ινδίας, που ήδη διέρχονται κρίση εξαιτίας της αγοράς των ρωσικών S-400.
Παράλληλα, οι αμερικανικές κυρώσεις θα έχουν και επιπτώσεις σε άλλες ασιατικές χώρες που αγοράζουν πετρέλαιο από το Ιράν, τις οποίες θα επιχειρήσουν να προσετεριστούς οι ΗΠΑ είτε αυτόνομα, είτε μέσω Σαουδικής Αραβίας.
Ήδη οι τιμές του πετρελαίου, από τις αρχές του έτους, έχουν αυξηθεί πάνω 35% και 40% αντίστοιχα για brent και το WTI, εντείνοντας τους φόβους για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Τόσο η Κίνα όσο και η Ινδία ζητούσαν εδώ και καιρό από την Ουάσιγκτον να διατηρήσει τις εξαιρέσεις, καθώς γνωρίζουν ότι ως οι μεγαλύτεροι αγοραστές θα είναι και οι μεγάλοι ηττημένοι. Θα μπορούσαν να αναπληρώσουν τις εισαγωγές τους από άλλους προμηθευτές, όπως η Σαουδική Αραβία- εφόσον βέβαια το Ριάντ εμφανιστεί πρόθυμο να εγκαταλείψει την στρατηγική μείωσης της προσφοράς. Είναι ωστόσο βέβαιο ότι θα κληθούν να πληρώσουν πολύ υψηλότερες τιμές.
Το κινεζικό υπουργείο Εξωτερικών ήδη έσπευσε να υπενθυμίσει ότι αντιτίθεται στις μονομερείς αμερικανικές κυρώσεις κατά του Ιράν και να διαμηνύσει πως η συμφωνία του Πεκίνου με την Τεχεράνη για την αγορά πετρελαίου είναι συμβατή με το Διεθνές Δίκαιο. Απέφυγε ωστόσο να διευκρινίσει εάν αυτό σημαίνει ότι θα επιλέξει να παρακάμψει την αμερικανική απαγόρευση, αψηφώντας την Ουάσιγκτον σε μία περίοδο κατά την οποία οι εμπορικές διαπραγματεύσεις μεταξύ των δύο μεγάλων οικονομιών του πλανήτη βρίσκονται στην τελική ευθεία.
Η Ινδία από την άλλη θεωρείται σχεδόν δεδομένο ότι θα συμμορφωθεί, έστω και απρόθυμα με το αμερικανικό εμπάργκο. Το ίδιο και η Νότιος Κορέα, όπου εκφράζονται ωστόσο σοβαρές ανησυχίες για τον αντίκτυπο. Σημαντική εξάρτηση από το ιρανικό πετρέλαιο έχει και η Ιαπωνία η οποία είναι ήδη παγιδευμένη σε αναιμικούς ρυθμούς ανάπτυξης.
Η στάση της Ευρώπης, οι υποθέσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας
Η Ευρωπαϊκή Ένωση προσπαθεί εδώ και καιρό να διαμορφώσει ένα εσωτερικό διακρατικό σύστημα πληρωμών με το Ιράν, θέλοντας έτσι να σώσει τη συμφωνία αποσάθρωσης του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης, ωστόσο, μέχρι στιγμής τα αποτελέσματα δεν είναι ικανοποιητικά.
Ελλάδα και Ιταλία που ήταν από τους μεγαλύτερους αγοραστές ιρανικού πετρελαίου στην Ευρώπη, πλέον έχουν περιορίσει δραματικά τις εισαγωγές πετρελαίου, από τη χώρα, με τον πρεσβευτή του Ιράν στην ΕΕ να καταγγέλει δημοσίως ότι “Ελλάδα και Ιταλία ακολουθούν την αμερικανική γραμμή.
Τα ΕΛΠΕ στο παρελθόν να κάλυπταν έως και το 22% με 25% των αναγκών τους από το Ιράν, ωστόσο σήμερα, έχουν σχεδόν διακόψει τις αγορές και καλύπτουν τις ανάγκες τους από την Αίγυπτο, τη Ρωσία, τη Νιγηρία και το Ντουμπάι.
