Απο το 2016 μέχρι σήμερα το διεθνές σκάνδαλο Novartis ξεδιπλώνεται και στην Ελλάδα σε προδικαστικό επίπεδο, προκαλώντας όμως πολιτικές και κοινωνικές αναταράξεις, λόγω της εμπλοκής πολιτικού προσωπικού, της διαρροής πτυχών της υπόθεσης στα media, της αντιπαράθεσης στη Βουλή και των υψηλών τόνων που υιοθέτησαν κυβέρνηση και κόμματα. Οι εξελίξεις έχουν ευρύ αντίκτυπο στα social media, ενώ, ανά περιόδους ο σχολιασμός υπερβαίνει τα εσκαμμένα, πυροδοτώντας βίαιες λεκτικές αντιπαραθέσεις.
Γράφουν: Γιώργος Ξ. Πρωτόπαπας*, Νίκος Αρβανίτης
Βασικός τροφοδότης του σχολιασμού στα social media είναι τα δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό Τύπου, οι δηλώσεις πολιτικών προσώπων και η αποσπασματική αναπαραγωγή στοιχείων της δικογραφίας.
Στην τελευταία έξαρση του θέματος στην πολιτική και επικοινωνιακή ατζέντα καταγράφηκε πολύ μεγάλη ανταπόκριση από τους χρήστες στα social media, καθώς η Ελλάδα έχει εισέλθει πλέον σε παρατεταμένη προεκλογική περίοδο, ενόψει πολλαπλών αναμετρήσεων, στις οποίες τα ζητήματα διαφθοράς, διαπλοκής και πολιτικού χρήματος κατέχουν, διαχρονικά, κορυφαία θέση.
Το query «Novartis» κατέγραψε στο ελληνικό διαδίκτυο σύμφωνα με το σύγχρονο εργαλείο PaloPro για Web & Social Listening και Analytics 47.448 συνολικές αναφορές για τη χρονική περίοδο 8 – 12 Απριλίου 2019. Ο μεγαλύτερος όγκος των αναφορών προέρχεται από το Twitter όπου καθορίζει και τις τάσεις της ελληνικής διαδικτυακής κοινής γνώμης. Ταυτόχρονα τα συναισθήματα των αναφορών εμφανίζουν μια πλειοψηφία ουδέτερων, ακολουθούν τα θετικά και τέλος τα αρνητικά συναισθήματα.
Η ανάλυση περιεχομένου εξαιτίας του μεγάλου αριθμού των αναφορών, έγινε με αντιπροσωπευτικό δείγμα που βασίστηκε στο impact των αναφορών, στους influencers, στους referrers και στα retweets.
Η ένταση των αντιδράσεων είναι ενδεικτική της ευρείας αντανάκλασης που έχει η υπόθεση στην κοινή γνώμη αλλά και παράγωγο της δράσης συνδεδομένων μηχανισμών media-social media, για την προώθηση και ανάδειξη συγκεκριμένων πτυχών του θέματος.
Οι επιθέσεις στη Δικαιοσύνη από πολιτικά πρόσωπα, η επίκληση συνταγματικών διατάξεων περί “εσχάτης προδοσίας” και τα αντεπιχειρήματα της σκευωρίας, και της πολιτικών διώξεων, διακινήθηκαν ευρέως και με ένταση, χωρίς να είναι εφικτός ο ακριβής προσδιορισμών των “ξενιστών” που το έκαναν viral.
Θεματολογία
Η θεματολογία για την υπό εξέταση χρονική περίοδο επικεντρώθηκε σύμφωνα με τα Main Topics του PaloPro στις ακόλουθες αναφορές:
- Tη δήλωση πρώην υπουργού Δικαιοσύνης και βουλευτή της ΝΔ, Χαράλαμπου Αθανασίου ότι «εάν δεν είναι υπουργός πώς θα μπορούσε να δωροδοκηθεί; έχει κριθεί κατ’ επανάληψη ότι είναι αδίκημα που ανάγεται στα καθήκοντά του».
- Την άποψη του πρώην υπουργού του και βουλευτή του ΚΙΝΑΛ Ευάγγελου Βενιζέλου ότι οι κυβερνητικοί χειρισμοί για την υπόθεση Novartis συνιστούν επίθεση κατά του πολιτεύματος και «πρόκειται για μία βαρβαρότητα κατά των θεσμών.
- Τις αντιδράσεις του πρώην υπουργού Υγείας και βουλευτή του ΚΙΝΑΛ Ανδρέα Λοβέρδο, οποίος κρίνεται ύποπτος για το αδίκημα της κατ’ εξακολούθηση παθητικής δωροδοκίας κατά του Δημοσίου. Ο Λοβέρδος από την πλευρα του χαρακτήρισε κακοποιούς και σκευωρούς όσους κρύβονται πίσω από την υπόθεση Novartis και εμπλέκουν τον ίδιο στη δικογραφία.
- Τους σχολιασμούς για το πως μπορεί να εξελιχθεί το σκάνδαλο Novartis και τι εξυπηρετεί.
Η ανάδειξη του θέματος ξεκαθαρίζει τις πολιτικές διαχωριστικές γραμμές, αποτυγχάνει όμως -μέχρι στιγμής- να κινητοποιήσει ευρύτερες κοινωνικές ομάδες, γι΄αυτό και απουσιάζουν οι επώνυμες αναφορές και τοποθετήσεις.Όπως προκύπτει από την ποιοτική ανάλυση των δεδομένων και τις διασταυρώσεις το σκάνδαλο Novartis προσωποποιείται σε ένα στέλεχος της Novartis, τρεις προστατευόμενους μάρτυρες, πολιτικά πρόσωπα και το αντικείμενό του είναι χρηματικό.
Από την άλλη πλευρά, λειτουργεί η αντίστροφη στοχοποίηση, με τους εμπλεκόμενους πολιτικούς να εστιάζουν αρχικά τα πυρά στους προστατευόμενους μάρτυρες και κλιμακούμενα στη Δικαιοσύνη και σε συγκεκριμένους λειτουργούς της.
Συμπεράσματα
Η ανάλυση περιεχομένου (ποιοτικά δεδομένα) δείχνει ότι το σύνολο των Social Media εμφανίζεται σε ένα βαθμό δύσπιστο απέναντι στην υπόθεση Novartis και αναμένει τις εξελίξεις: Αναλυτικότερα:
- H ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι χρήστες του Twitter αμφιβάλλουν για το κατά πόσο η υπόθεση Novartis αποτελεί μια σοβαρή προσπάθεια κάθαρσης του πολιτικού συστήματος και διαβλέπουν σκοπιμότητα διότι επανήλθε στη δημοσιότητα ενόψει προεκλογικής περιόδου.
- Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι ένας αριθμός χρηστών του διαδικτύου επιθυμεί να μάθει το τι ακριβώς έγινε αλλά εκτιμά ότι η Novartis θα πάρει την τροπή του σκανδάλου της γερμανικής Siemens
- Κάποιοι χρήστες των Social Media θεωρούν ότι η κυβέρνηση ΣΥΡΙΖΑ έχει χάσει το ηθικό πλεονέκτημα από την περίοδο που έστησε δέκα κάλπες ώστε να αποφανθεί η Ολομέλεια για τα εμπλεκόμενα πολιτικά πρόσωπα.
- Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι ικανός αριθμός χρηστών των Social Media συντάσσεται με πτυχές της δικογραφίας που έχουν διαρρεύσει, από τις οποίες φαίνεται να προκύπτουν στοιχεία για εμπλοκή πολιτικών προσώπων.
- Αρκετά accounts υιοθετούν εύκολα τις κυβερνητικές γραμμές, ταυτιζόμενα, με ότι αυτό συνεπάγεται.
- Σημαντικός αριθμός χρηστών των Social Media αν και πιστεύει ότι υπάρχει σκάνδαλο, εντούτοις εκτιμά ότι οι κατηγορίες των πολιτικών που εμπλέκονται στο τέλος θα παραγραφούν.
- Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι μεγάλος αριθμός χρηστών αναπαράγει tweets με δηλώσεις πολιτικών ανάλογα με τις κομματικές του προτιμήσεις.
- Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι χρήστες των Twitter οι οποίοι σχολιάζουν υπέρ ή κατά του κατηγορητήριου της Novartis χρησιμοποιούν ψεύτικο προφίλ στη μεγάλη τους πλειοψηφία.
- Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι το σκάνδαλο Novartis έχει και παράπλευρες απώλειες, εντείνει τη δυσπιστία χρηστών του διαδικτύου αναφορικά με τη δημόσια υγεία και το πολιτικό σύστημα
- Ένας αριθμός χρηστών των Social Media επικεντρώνεται κυρίως στις αντιδράσεις του Ανδρέα Λοβέρδο και Άδωνι Γεωργιάδη που θεωρεί ότι έχουν στόχο την παραγραφή της υπόθεσης.
- Η ανάλυση περιεχόμενου δείχνει ότι η άποψη του πρώην υπουργού και βουλευτή του ΚΙΝΑΛ Ευάγγελου Βενιζέλου για τους κυβερνητικούς χειρισμούς στην υπόθεση Νοvartis δεν πείθει κάποιους χρήστες των Social Media που διακρίνουν υποκειμενικότητα με στόχο την παραγραφή.
- Η πλειοψηφία χρηστών Social Media δείχνει ευαίσθητη σε θέματα που αφορούν χρηματισμό υπουργών και πολιτικών, ιδιαίτερα όταν αφορά τον κρίσιμο τομέα της δημοσίας υγεία και τα φάρμακα.
- Η ανάλυση περιεχομένου δείχνει ότι το σύνολο της διαδικτυακής γνώμης αγνοεί τις διαδικασίες που απαιτούνται για να βρεθούν ενώπιον του δικαστηρίου οι εμπλεκόμενοι πολιτικοί.
- Από τα δεδομένα του Google Trends προκύπτει, διαχρονικό (τους τελευταίους 12 μήνες) ενδιαφέρον για τον Ανδρέα Λοβέρδο, ενώ τις τελευταίες ημέρες καταγράφεται μεγάλη αύξηση των αναζητήσεων για το όνομα του πρώην επικεφαλής του Ανωτάτου Δικαστηρίου και πρώην πρωθυπουργού Παναγιώτη Πικραμμένου.
- Στα “hot trends” τις τελευταίες ημέρες στις αναζητήσεις Google είναι o πρώην επικεφαλής της Novartis, Κωνσταντίνος Φρουζής, ο προστατευόμενος μάρτυρας Νίκος Μανιαδάκης, η εταιρία Novartis και η δικογραφία.
Εν τω μεταξύ πολιτικά πρόσωπα μπορεί να κληθούν να καταθέσουν ως μάρτυρες ή ως ύποπτοι. Για να καταθέσουν, όμως, εν ενεργεία βουλευτές με την ιδιότητα του υπόπτου απαιτείται επίσης να κινηθεί διαδικασία άρσης της βουλευτικής ασυλίας.
Σε όλα αυτά τα στάδια υπάρχει χώρος και παράγεται αντικείμενο πολιτικής και επικοινωνιακής εκμετάλλευσης, γεγονός που οδηγεί σε εξάρσεις σχολιασμού στα social media.Η διαρκής, όμως, αναπαραγωγή του ζητήματος, ενέχει τον κίνδυνο να οδηγήσει σε burnout, δηλαδή κόπωση της κοινής γνώμης και ουσιαστική απαξίωση του θέματος.
____________
*Ο Νίκος Αρβανίτης είναι Intelligence and Strategy Analyst του Crisis Monitor και Content Director της Palo Services. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος διαπιστευμένος διπλωματικός συντάκτης στο Βελιγράδι από το 1994 και αναγνωρισμένος αναλυτής της περιοχής των Βαλκανίων στον τομέα των Διεθνών Σχέσεων. Συνεργάζεται με διεθνή ειδησεογραφικά, βαλκανικά και ελληνικά μέσα (υπήρξε και διευθυντής του σερβικού Ekonomist). Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Εγκληματολογίας και Ποινικών Επιστημών του πανεπιστημίου του Βελιγραδίου. Μέχρι σήμερα έχουν εκδοθεί 12 βιβλία του σε σερβική, αγγλική και ελληνική γλώσσα.
*Ο Γιώργος Πρωτόπαπας είναι Strategic and Media Analyst του Crisis Monitor και Sr. Data Analyst της Palo Services. Είναι Διεθνολόγος – Δημοσιογράφος. Άρχισε τη δημοσιογραφία στην εφημερίδα «Επενδυτής» (2000 -2014). Αρθρογραφεί από το 2012 στο περιοδικό Άμυνα & Διπλωματία και συνεργάζεται με διάφορα διεθνή και ελληνικά ψηφιακά μέσα. Είναι κάτοχος μεταπτυχιακού τίτλου Διεθνών Σχέσεων του πανεπιστήμιου Kent. Με τη ιδιότητα του διεθνολόγου έχει μιλήσει και σε διεθνή συνέδρια στο εξωτερικό. Έχει παρακολουθήσει πιστοποιημένα courses και seminars για Digital Media, Social Media Strategies, Digital Marketing & Advertising.
Οι δυο είναι συγγραφείς του βιβλίου «In social MEDIA RES» που με βάση το λογισμικό Palo Pro αποκωδικοποιεί το περιεχόμενο των Social Media και των ψηφιακών μέσων για σημαντικά θέματα της επικαιρότητας.
*Auditor’s note: Η αξιολογική θέση που διατυπώνεται επί των ποιοτικών και ποσοτικών δεδομένων και της αναλυτικής προσέγγισης γίνεται από τρίτο αξιολογητή που προέρχεται από το Crisis Labs, ο οποίος περιλαμβάνει στην ανάλυση και άλλα στοιχεία που προκύπτουν, ακόμα και εκτός πεδίου της συγκεκριμένης έρευνας.
*Forensic Evaluation: Η αξιολόγηση των ευρημάτων και των παραγωγών τους από εξωτερικό ειδικό cyber security, που βοηθά στην κατανόηση του παραγόμενου προϊόντος και την προέλευσή του και υποστηρίζει τα ποιοτικά δεδομένα της ανάλυσης, αφαιρώντας τον υπερβάλλοντα θόρυβο και εντοπίζοντας πηγές ενδεχομένως κακόβουλης δραστηριότητας. Η ανάλυση αυτή ενεργοποιείται όταν πρόκειται για active trends και πρόσωπα και οι εξάρσεις δεν δικαιολογούνται από την εν γένει ανταπόκριση της διαδικτυακής κοινής γνώμης.
