Παρασκήνιο και προεκτάσεις που δεν είναι εύκολα αντιληπτές δια γυμνού οφθαλμού κρύβει η ένταξη της Ελλάδας στην πρωτοβουλία 16+1, καθώς αν και είχε από καιρό δρομολογηθεί παρέμενε σε διαδικασία επώασης, για αρκετό καιρό, καθώς δεν είχε ωριμάσει ακόμα το πλαίσιο στην Ευρωπαϊκή Ένωση.
Σημειολογικά, η συμμετοχή της Ελλάδας στην πρωτοβουλία, που εντάσσεται στο πλαίσιο “one road, one belt” της Κίνας, παρουσία του Αλέξη Τσίπρα, ενώ ο υπουργός Εξωτερικών, Γιώργος Κατρούγκαλος την ίδια στιγμή παραβρίσκεται στη σύνοδο ΥΠΕΞ του Berlin Process, αποτελεί συγκυρία που δεν μπορεί να παραβλεφθεί, ιδιαίτερα ως προς τις σχέσεις Αθήνας-Βερολίνου και τη στάση της γερμανικής κυβέρνησης έναντι των πρωτοβουλιών της Αθήνας στα Βαλκάνια και ως προς την Κίνα.
Επίσης, μόνο τυχαία δεν μπορεί να χαρακτηριστεί η κατ΄ αρχήν απόρριψη του επενδυτικού σχεδίου της Cosco από το ΚΑΣ και εν συνεχεία η έγκριση του σκέλους της επένδυσης που αφορά στο ξενοδοχείο στην Παγόδα, από το Κεντρικό Συμβούλιο Νεωτέρων Μνημείων. Με δεδομένο ΄ότι μεταξύ των δύο αποφάσεων προηγήθηκαν -σύμφωνα με δημοσιεύματα- επαφές σε πολιτικό και διπλωματικό επίπεδο, μάλιστα, το σκηνικό αποκτά βάθος που δεν επιτρέπει την εξαγωγή συμπερασμάτων με τα διαθέσιμα δεδομένα, αλλά καθιστά προφανή τη διασύνδεση των εξελίξεων που αφορούν την Cosco, με την ένταξη της χώρας στην πρωτοβουλία 16+1 και χωρίς αντιδράσεις από την ΕΕ.
Πρόκειται για ένα ακόμα γεωοικονομικό project, διαφορετικής κουλτούρας απ’ αυτά που προωθούν οι ΗΠΑ, αλλά με ίδια αποτελέσματα, καθώς επιτυγχάνει να δημιουργήσει νέους συνεκτικούς δεσμούς, στο οικονομικό πεδίο, καθιστώντας την Κίνα εγγυητή. Όπερ σημαίνει ότι ενδεχόμενες αποσταθεροποιητικές κινήσεις, απειλούν τα συμφέροντα του Πεκίνου, όπως αντίστοιχα έχει διαμηνύσει η Ουάσιγκτον για τους αγωγούς και τα κοιτάσματα στην Ανατολική Μεσόγειο.
16+1 και EastMed και Berlin Process ασφαλίζουν τα σύνορα
Τούτων δοθέντων και με τον EastMed να βρίσκεται σε προχωρημένες διαβουλεύσεις για το σκέλος στην Ιταλία, τις ΗΠΑ να αναπτύσσουν διαρκώς εντονότερη συμμετοχή και ενεργό παρουσία στην περιοχή και το ρόλο της Τουρκίας να περιορίζεται τόσο στην Ανατολική Μεσόγειο όσο και στα Βαλκάνια, οι εξελίξεις δεν μπορούν να ειδωθούν αποσπασματικά, αλλά καθίσταται αναγκαία η ένταξή τους σε ένα ευρύτερο πλαίσιο με πολλές αλληλεπιδράσεις, που προσδιορίζεται, όμως, από την ισορροπία δυνάμεων ΗΠΑ, ΕΕ και NATO με τη Ρωσία και τις ανεξάρτητες σχέσεις όλων με την Κίνα. Κοινή σταθερά, όμως, παραμένει η ανάσχεση της τουρκικής επιρροής, ως προαπαιτούμενο για την ανατροπή του status quo και την ευόδωση των σχεδιασμών.
Το πλαίσιο αυτό εξειδικεύεται στο ενεργειακό σκέλος, που καλύπτεται από τις ΗΠΑ, μέσω του EastMed και της τροφοδοσίας LNG/LPG μέσω εγκαταστάσεων στην Ελλάδα και την εκμετάλλευση των κοιτασμάτων Κύπρου και Αιγύπτου.
Στο σκέλος της ασφάλειας, η αναβάθμιση της ευρωπαϊκής ακτοσυνοριοφυλακής, των υποδομών επιτήρησης, όπως τα ραντάρ κάλυψης, καθώς και η διαδικασία ταχείας επώασης του Ευρωστρατού. Επίσης, καθοριστικός είναι ο ρόλος των πολυμερών περιφερειακών σχημάτων συνεργασίας, για την εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας, καθώς η διακρατικές συμφωνίες αποτελούν πολύ ισχυρότερο υπόβαθρο από τη διαρκή παρουσία στρατιωτικών δυνάμεων τρίτων χωρών.
Στα σχήματα και τις πρωτοβουλίες αυτές, όμως, δεν συμμετέχει η Τουρκία, η οποία βλέπει το ρόλο και την επιρροή της σε Βαλκάνια και Ανατολική Μεσόγειο να περιορίζεται.
Έτσι, το Κυπριακό και οι ελληνοτουρκικές σχέσεις αναδεικνύονται σε κλειδί για την επανεμφάνηση της Τουρκίας στον φυσικό της χώρο, ιδιαίτερα της Μέσης Ανατολής, καθώς τώρα βρίσκεται σε απομόνωση, ως απάντηση στις απειλές υπονόμευσης projects που εμπλέκονται δεκάδες χώρες, μεταξύ των οποίων, ΗΠΑ, Κίνα και Ισραήλ. Αν και δεν είναι προφανές, ο δρόμος του μεταξιού της Κίνας μπορεί εύκολα να διαταραχθεί από την Άγκυρα, η οποία επιχειρεί να χρησιμοποιήσει τους βραχίονες επιρροής της, μέσω θρησκευτικών ή και εθνοτικών κοινοτήτων, προκειμένου να διεκδικήσει ρόλο και ανταλλάγματα. Η στρατηγική αυτή, όμως, προσθέτει νέους παράγοντες σε μια εξίσωση που ακόμα δεν έχουν προσδιορίσει τα όρια οι ισχυροί παίχτες και πρωταγωνιστές, ως εκ τούτου η τουρκική προκλητικότητα εκλαμβάνεται ως ευθεία απειλή, με αποτέλεσμα να λαμβάνονται μέτρα προφύλαξης.
Το δόγμα Κοτζιά
Υπ’ αυτό το πρίσμα, ο Νίκος Κοτζιάς, ως υπουργός Εξωτερικών, προώθησε το δόγμα της πολυδιάστατης εξωτερικής πολιτικής, ανοίγοντας διαύλους με διαφορετικούς και πολλές φορές αντιμαχόμενους παίχτες, μέσω της επιδίωξης οριακών συνεργασιών σε μεγαλύτερα projects. Σε αυτό το πλαίσιο, ο Αλέξης Τσίπρας, επιχείρησε να εντάξει τη συμμετοχή στην κινεζική πρωτοβουλία 16+1 στο πλάνο της αναβάθμισης του ρόλου της Ελλάδας στα Βαλκάνια και στη διαδικασία επαναπροσδιορισμού της προοπτικής και των ισορροπιών στην ευρύτερη περιοχή, ώστε να εξασφαλίσει τη σιωπηρή ευρωπαϊκή συναίνεση, ώστε να την χρησιμοποιήσει ως ρυθμιστή της δυναμικής των εξελίξεων.
Αν και στο παρελθόν το ζήτημα προκαλούσε αντιδράσεις στις Βρυξέλλες και το Βερολίνο, το σκηνικό τώρα είναι εμφανώς διαφοροποιημένο, καθώς της ελληνικής συμμετοχής προηγήθηκε η υπογραφή Μνημονίων Συνεργασίας της Κίνας με την Ιταλία και τη Γαλλία και η μίνι Σύνοδος Κορυφής στο Παρίσι με τη συμμετοχή της Άγκελα Μέρκελ και του Ζαν Κλωντ Γιούνκερ.
