“Γαλλικό μπιλιάρδο” θυμίζουν οι διπλωματικές σχέσεις στο πλαίσιο του NATO, επιβεβαιώνοντας την επιτυχία της ρωσικής πολιτικής προσέγγισης με την Τουρκία, καθώς πλέον η Άγκυρα αντί να συνεισφέρει στην ανάσχεση της ρωσικής απειλής στη Μαύρη Θάλασσα, κωλυσιεργεί και χρησιμοποιεί τους φόβους των χωρών της ανατολικής Ευρώπης, ως μέσο πίεσης προς τις ΗΠΑ, σε μια προσπάθεια να θέσει δικούς της όρους.
Έτσι, ενώ φαίνεται ότι η αντιπαράθεση Ουάσιγκτον-Άγκυρας περιορίζεται στους S-400, στην πραγματικότητα, αυτοί αποτελούν την κορυφή του παγόβουνου, ενώ από κάτω κρύβεται η παρελκυστική πολιτική της Τουρκίας, έναντι της εφαρμογής της νατοϊκής πολιτικής για αύξηση της παρουσίας στη Μαύρη Θάλασσα, όπου η Ρωσία έχει ήδη αυξήσει δραματικά την παρουσία τη, φτάνοντας σε σημείο να προκαλέσει θερμό επεισόδιο στην Αζοφική Θάλασσα.
Οι εξελίξεις στο μέτωπο Ουάσιγκτον-Άγκυρας είναι προφανές ότι έχουν άμεσες και έμμεσες επιπτώσεις στις ελληνοτουρκικές σχέσεις, την ένταση στο Αιγαίο, το Κυπριακό και τα ενεργειακά της Ανατολικής Μεσογείου. Έτσι, το σκηνικό που στήνεται στη Μαύρη Θάλασσα, είναι άμεσα συνδεδεμένο με τις εξελίξεις στην Ανατολική Μεσόγειο. Αντιστοίχως, οι S-400 και τα F-35 αποτελούν μια ευσύνοπτη παρουσίαση της σύγκρουσης, η οποία όμως για να γίνει αντιληπτή σε όλο το εύρος, απαιτείται ο προσδιορισμός της Τουρκίας ως κομβικού περιφερειακού παίχτη, καθώς εκτείνεται και έχει δικαιώματα πρόσβασης τόσο στη Μαύρη Θάλασσα, όσο και στην Ανατολική Μεσόγειο και στη Μέση Ανατολή.
Χαμένοι στη μετάφραση
Σε αυτό το πολυσύνθετο πλαίσιο, τα μηνύματα που στέλνει τις τελευταίες ώρες και ενόψει της συνόδου των ΥΠΕΞ του NATO, η Ουάσιγκτον στην Άγκυρα επιδέχονται πολλών ερμηνειών, ενώ αυτές που δίδονται από τα media είναι ad hoc και ως εκ τούτου αποσπασματικές, ρισκάροντας την παραπληροφόρηση και εισάγοντας την κοινή γνώμη σε έναν λαβύρινθο χωρίς χάρτη. Στην πραγματικότητα, όμως, οι δηλώσεις Αμερικανών αξιωματούχων στη Δημόσια σφαίρα, καθώς και η δυσαρέσκεια χωρών για το ρόλο που παίζει η Τουρκία στο πλαίσιο του NATO, απέναντι στη ρωσική απειλή, αναδεικνύουν την αδυναμία των ΗΠΑ να παίξουν ηγετικό ρόλο για την εμπέδωση του αισθήματος ασφάλειας στα ανατολικά.
Έτσι, ενώ από τη μια οι ΗΠΑ εμφανίζονται διατεθειμένες να ανοίξουν πολυεπίπεδες διαπραγματεύσεις με την Τουρκία, αλλά μόνο εφόσον φύγουν από την εικόνα οι ρωσικοί S-400, εμφανίζονται οι ΗΠΑ, ενώ από την άλλη με διαρροές δημιουργείται συγκρουσιακό κλίμα, το οποίο θα καταγραφεί στη σύνοδο των ΥΠΕΞ του NATO.
Μια ημέρα μετά την ανακοίνωση της προαναγγελθείσας απόφασης για αναστολή της διαδικασίας παράδοσης του F-35, ο εκτελών χρέη υπουργού Άμυνας, Πάτρικ Σάναχαν, έστειλε μηνύματα προσέγγισης, αν και οι διαρροές από διπλωματικούς διαύλους επιμένουν στην πίεση. Η πολιτική μοιάζει περισσότερο με τακτική “καρότο και μαστίγιο”, όπου οι ΗΠΑ θέτουν επί τάπητος το ζήτημα της χρήσης του τουρκικού στόλου για την ανάσχεση της ρωσικής ανάπτυξης στη Μαύρη Θάλασσα, ενώ επιμένουν και στο θέμα της ακύρωσης της αγοράς των S-400.
Τα media, βέβαια, αποτιμούν ως “παράθυρο” τις δηλώσεις Σάναχαν, ο οποίος εξέφρασε την αισιοδοξία ότι είναι δυνατόν να επιλυθεί η διαφωνία με την Αγκυρα, λέγοντας
«Είχα πολλές συζητήσεις με τον υπουργό Αμυνας Χουλουσί Ακάρ και είμαι πεπεισμένος ότι θα τακτοποιήσουμε τα πράγματα με τους στρατηγικούς εταίρους μας»,
κατά την υποδοχή στο Πεντάγωνο του Μογγόλου ομολόγου του Νιαμαατζίν Ενκμπολντ, ενώ επανέλαβε την πάγια αμερικανική αντιπρόταση στους S-400, δηλαδή την πώληση στην Τουρκία πυραυλικών συστημάτων «Πάτριοτ».
«Πιστεύω ότι θα επιλύσουμε το πρόβλημα με τέτοιο τρόπο ώστε να έχουν τον σωστό αμυντικό εξοπλισμό με τα Πάτριοτ και τα F-35»,
Την ίδια στιγμή, το Reuters επικαλούμενο Αμερικανό διπλωμάτη δίνει μια εκ διαμέτρου διαφορετική εικόνα. Ο αξιωματούχος προειδοποιεί ότι η ένταση ανάμεσα στις ΗΠΑ και στην Τουρκία θα επηρεάσει την ατμόσφαιρα στην επικείμενη σύνοδο των υπουργών Εξωτερικών του ΝΑΤΟ στην Ουάσιγκτον (πραγματοποιείται αύριο).
«Εχουμε πολύ σοβαρές ανησυχίες για τα δηλωμένα σχέδια να προχωρήσουν στην απόκτηση των πυραύλων S-400 και θα υπάρξουν πιθανές επιπτώσεις, στο πλαίσιο του νόμου περί κυρώσεων (σ.σ. λεγόμενος CAATSA) αλλά και το πρόγραμμα των F-35, εάν συνεχίσουν».
Δηλαδή, αν και η Ουάσιγκτον δείχνει ανοιχτή, στην πραγματικότητα επιμένει σε προαπαιτούμενα που συνιστούν στροφή 180 μοιρών στην πολιτική της Άγκυρας.
Σε αυτή τη φάση είναι σχεδόν αδύνατο να αποκρυπτογραφηθούν σωστά ή ακόμα και επαρκώς τα μηνύματα των δημόσιων δηλώσεων, ωστόσο, η πυκνότητα και οι αντιφατικές προσεγγίσεις είναι ισχυρές ενδείξεις του έντονου παρασκηνίου και των πιέσεων από τα διάφορα λόμπι.
Την ίδια στιγμή, στη Σύνοδο του NATO αναμένεται να ανέβουν οι τόνοι, καθώς τίθενται ζητήματα ανάσχεσης της ρωσικής επιρροής στη Μαύρη Θάλασσα, στα οποία απαιτείται η συμμετοχή της Τουρκίας, η οποία, αντ’ αυτού. ακολουθεί παρελκυστική τακτική σε βαθμό που οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης αισθάνονται ότι η στάση της Άγκυρας υπονομεύει την ασφάλειά τους.
Το “φάντασμα του NATO” το NATO στη Μαύρη Θάλασσα
Η Ουάσιγκτον αλλά και πολλές ακόμη μεγάλες δυνάμεις επιθυμούν την εντατικότερη συμμαχική παρουσία στη Μαύρη Θάλασσα, με κύριο στόχο τη Ρωσία. Κάτι τέτοιο είναι πρακτικά άνευ πρακτικής σημασίας δίχως τη συμμετοχή της Τουρκίας.
Η συνθήκη του Μοντρέ προβλέπει ότι κανένα πολεμικό σκάφος τρίτης χώρας δεν μπορεί να παραμείνει στη Μαύρη Θάλασσα για περισσότερο από 21 ημέρες, ενώ θέτει και περιορισμούς μεγέθους και προσωπικού. Οι υπόλοιπες δύο παράκτιες χώρες-μέλη του ΝΑΤΟ, η Βουλγαρία και η Ρουμανία, δεν διαθέτουν παρά μικρές και απαρχαιωμένες ναυτικές δυνάμεις, κάτι που καθιστά την Τουρκία απαραίτητο συστατικό για την προώθηση μιας τέτοιας τακτικής στη Μαύρη Θάλασσα.
Το Crisis Monitor έχει εγκαίρως επισημάνει το ζήτημα που δημιουργήθηκε μετά το επεισόδιο στην αζοφική θάλασσα, το ρόλο της Τουρκίας και την κρισιμότητα της ανάσχεσης της ρωσικής επέλασης στη Μαύρη Θάλασσα.
Επιπλέον, στο σκηνικό πιέσεων που φαίνεται να δημιουργείται γύρω από την Τουρκία, συντείνει και η περαιτέρω πτώση της τουρκικής λίρας, που πλέον έχει φθάσει τις 5,6 λίρες έναντι του δολαρίου.
