Ρητορική και πρωτοβουλίες που ανεβάζουν την ένταση στις διμερείς σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας υιοθέτησε το αμερικανικό Πεντάγωνο την επομένη των δημοτικών εκλογών στην Τουρκία, από τις οποίες ο Ταγίπ Ερντογάν βγήκε νικητής αλλά εμφανώς αποδυναμωμένος, καθώς έχασε τις τρεις μείζονος σημασίας πόλεις, αποδεικνύοντας το ρήγμα με την οικονομική ελίτ και την αστική τάξη.
Τούτων δοθέντων η επιλογή του Πενταγώνου να ανακοινώσει το πάγωμα της παράδοσης παρελκόμενων του F-35 υλικών στην Τουρκία, στο πλαίσιο του νομοσχεδίου αναστολής της διαδικασίας παράδοσης του αεροσκάφους, λόγω της αντιπαράθεσης για την αγορά του ρωσικού συστήματος S-400, ανεβάζει την πίεση στον πρόεδρο της Τουρκίας και προσφέρει μοχλό πίεσης στην αντιπολίτευση, που βγήκε ενισχυμένη από τις εκλογές. Η απόφαση του Πενταγώνου -αν και αναμενόμενη- αποτελεί ένδειξη της επιδείνωσης των διμερών σχέσεων και σαφές μήνυμα του Λευκού Οίκου προς τον Ταγίπ Ερντογάν, ότι η πίεση κλιμακώνεται.
Πρόκειται για ένα βήμα, το οποίο, ωστόσο, δεν αποτελεί ρήξη, αλλά κλιμάκωση, ενώ υπάρχουν αρκετά ακόμα πριν το ζήτημα οδηγηθεί σε εμπλοκή.
Από την άλλη πλευρά, για τον “ακρωτηριασμένο” από τις εκλογές Ταγίπ Ερντογάν, τα περιθώρια στενεύουν, καθώς η οικονομία διολισθαίνει, ενώ τα αλλεπάλληλα προβλήματα στις σχέσεις της Τουρκίας με τις ΗΠΑ και την ΕΕ, εντείνουν την ανησυχία, τροφοδοτούν κλίμα ανασφάλειας και υπονομεύουν κάθε προσπάθεια σταθεροποίησης της οικονομίας.
Ο εκπρόσωπος του Πενταγώνου Τσαρλς Σάμερς Τζούνιορ αποκάλυψε μάλιστα ότι έχει ήδη τεθεί σε εφαρμογή ένα εναλλακτικό σχέδιο για την παραγωγή των μερών του αεροσκάφους που κατασκευάζονται στην Τουρκία ώστε να μην τεθεί σε κίνδυνο η εφοδιαστική του αλυσίδα. Ο ίδιος πάντως εξέφρασε την λύπη του Πενταγώνου για την κατάσταση που έχει περιέλθει η αμερικανοτουρκική συνεργασία για τα F-35 και τόνισε ότι ο διάλογος θα συνεχιστεί με γνώμονα την προστασία της από κοινού επένδυσης των δύο χωρών.
Συγκεκριμένα, ο κ. Σάμερς δήλωσε πως:
«Οι ΗΠΑ έχουν ξεκαθαρίσει ότι η αγορά των S-400 από την Τουρκία είναι απαράδεκτη. Ως αποτέλεσμα, το υπουργείο Άμυνας έχει ξεκινήσει τα απαραίτητα βήματα για να διασφαλίσει έναν συνετό σχεδιασμό του προγράμματος και την ανθεκτικότητα της εφοδιαστικής αλυσίδας του F-35. Αναπτύσσονται ήδη δευτερεύουσες πηγές εφοδιασμού για τα μέρη που κατασκευάζονται στην Τουρκία.
Λυπούμαστε πολύ για την κατάσταση στην οποία βρίσκεται η συνεργασία μας με την Τουρκία για τα F-35, και το υπουργείο Άμυνας λαμβάνει συνετά βήματα για να προστατέψει τις από κοινού επενδύσεις μας σε αυτή την κρίσιμη τεχνολογία. Ο σημαντικός μας διάλογος θα συνεχιστεί, αλλά μέχρι να εγκαταλείψουν την παραλαβή των S-400, οι ΗΠΑ έχουν σταματήσει τις παραδόσεις και τις εργασίες που συνδέονται με την ενεργοποίηση της λειτουργικής ικανότητας της Τουρκίας στα F-35. Αν η Τουρκία παραλάβει τους S-400, η συνέχιση της συμμετοχής τους στο πρόγραμμα των F-35 είναι σε κίνδυνο».
Οι διατυπώσεις αυτές αποτελούν, ένα ακόμα καμπανάκι για νέες πιέσεις, οι οποίες θα πλήξουν το πρόγραμμα συμπαραγωγής, καθώς στην Τουρκία κατασκευάζονται μέρη του μπροστινού τροχού και του κινητήρα του F-35, για τα οποία η Lockheed αναζητά από καιρό εναλλακτικές σε χώρες της κεντρικής Ευρώπης.
